দাঁত
দাঁত (ইংৰাজী: Teeth) মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীৰ মুখত অৱস্থিত এটি অংগ৷ কঠিন খাদ্যবস্তু কৰ্তন,চৰ্বন নাইবা পেষণৰ বাবে স্তন্যপায়ী প্ৰাণীবোৰৰ দাঁত বিশেষভাৱে বিকাশিত৷ দাঁতবোৰ উৰ্দ্ধ আৰু নিম্নহনুত থকা গাঁতবোৰৰ ভিতৰত সোমাই থাকে৷ এই ধৰণৰ দাঁতক থেক'ডণ্ট (thecodont) বোলে৷
দাঁতৰ প্ৰকাৰ
- কৃন্তক (incisor)
- ছেদক (canine)
- পুৰ:পেষক (premolar)
- পেষক (molar) [1]৷
এই ধৰণৰ দন্তবিন্যাসক হেটাৰ'ডণ্ট (heterodont) বোলে৷ অন্যান্য স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ দৰে মানুহৰ জীৱন কালত দুই প্ৰকাৰৰ দন্ত দেখা যায়-দুগ্ধদন্ত (milk teeth) আৰু স্থায়ীদন্ত (permanent teeth) ৷ ছমাহ বয়সৰ পৰা দুবছৰ বয়সলৈকে দুগ্ধদন্ত ওলায়৷ পিছত ৬-১২ বছৰৰ ভিতৰত দুগ্ধদন্ত সৰি যায় আৰু তাৰ ঠাইত স্থায়ীদন্তৰ সৃষ্টি হয়৷ জীৱন কালত দুই ধৰণৰ দন্ত থকা বাবে ইহঁতৰ দন্তক ডাইফিঅ'ডন্ত (diphyodont) বোলে৷
দাঁতৰ আকৃতি
মানুহৰ দুয়োটা হনুত দাঁত থাকে৷ প্ৰতিটো দাঁতত তিনিটা অংশ থাকে-
'ক্ৰাউন বা দন্তচূড়া (crown)- দাঁতৰ আলুৰ ওপৰত ওলাই থকা অংশটোক ক্ৰাউন বোলে৷ ক্ৰাউন অংশ অতি টান এনামেল (enamel) ৰ দ্বাৰা আবৃত৷
গ্ৰীৱা - দন্তমূল আৰু ক্ৰাউনৰ মধ্যৱৰ্তী অংশক গ্ৰীৱা বোলে৷ এই অংশ দাঁতৰ আলুৰ ভিতৰত সোমাই থাকে৷
দন্তমূল (root) - দাঁতৰ দন্তমূল অংশ হনুত থকা গাঁতৰ ভিতৰত সোমাই থাকে৷ দন্তমূল অংশ টান চিমেণ্টৰ দ্বাৰা অস্থিৰ লগত লগ লাগি থাকে৷ কৃন্তক আৰু ছেদক দন্তৰ এটাকৈ দন্তমূল থাকে৷ উৰ্দ্ধপেষকবোৰৰ তিনিটাকৈ আৰু নিম্নেষক দন্তবোৰৰ দুটাকৈ দন্তমূল থাকে৷
দন্ত সংকেত
যি সংকেতৰ দ্বাৰা প্ৰতি হনুত থকা দাঁতৰ সংখ্যা আৰু বিন্যাস (arrangement) বুজাব পাৰি,তাক দন্ত সংকেত (dental formula) বোলা হয়৷ মানূহৰ দুগ্ধদন্ত আৰু স্থায়ীদন্তৰ দন্ত সংকেত-
দুগ্ধদন্ত-কৃ:২/২ ;ছে: ১/১ ;পু:পে: ০/০ ;পে: ২/২ = ৫/৫ × ২= ২০
স্থায়ীদন্ত-কৃ: ২/২ ;ছে: ১/১ ;পু:পে ২/২ ; পে: ৩/৩= ৪/৪ × ২= ৩২[1]
তথ্য সংগ্ৰহ