নাৰীবাদী ন্যায় নীতি
নাৰীবাদী ন্যায় নীতি (ইংৰাজী: Feminist justice ethics) হৈছে নৈতিকতা সন্দৰ্ভত প্ৰতিষ্ঠিত হোৱা এক নাৰীবাদী দৃষ্টিভংগী যিয়ে নৈতিকতাৰ পৰম্পৰাগত সাৰ্বজনীন পদ্ধতিৰ সৈতে জড়িত হ'ব বিচাৰে আৰু পৰিশেষত ইয়াক ৰূপান্তৰিত কৰিব বিচাৰে।[1] অধিকাংশ নাৰীবাদী নৈতিকতাৰ দৰেই নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাই লিংগক কেনেকৈ মূলসুঁতিৰ নৈতিক বিবেচনাৰ বাহিৰত ৰখা হয়, সেই বিষয়ে অন্বেষণ কৰে। মূলসুঁতিৰ নৈতিকতাক পুৰুষমুখী বুলি যুক্তি দিয়া হয়। কিন্তু নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতা অন্যান্য নাৰীবাদী নৈতিকতাৰ পৰা যথেষ্ট পৃথক। নৈতিকতাৰ এটা সাৰ্বজনীন গোট নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাৰ এটা উল্লেখযোগ্য অংশ।[2] "গাঢ়" নৈতিকতাক "অগাঢ়" নৈতিকতাৰ পৰা বিভাজন কৰাত নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতা স্পষ্ট। সংস্কৃতি বা অন্যান্য পৰিঘটনাৰ জৰিয়তে গোটসমূহক ইটোৱে সিটোৰ পৰা পৃথক কৰি নিজকে সংজ্ঞায়িত কৰা আন নৈতিক পদ্ধতিসমূহক নৈতিকতাৰ "গাঢ়" বিৱৰণী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। নাৰীবাদী ন্যায় নীতিয়ে দাবী কৰে যে নৈতিকতাৰ "অগাঢ়" বিৱৰণীসমূহৰ বিপৰীতে নৈতিকতাৰ "গাঢ়" বিৱৰণীসমূহে বৈধ নাৰীবাদী সমালোচনাৰ প্ৰতি ভাবুকি সৃষ্টি কৰাত অন্তৰ্নিহিত প্ৰৱণতা থাকে।[1]
সাৰাংশ[সম্পাদনা কৰক]
নাৰীবাদী ন্যায় নীতিসমূহ নাৰীবাদী নৈতিক দৃষ্টিভংগীৰ এক পৰিসৰৰ অংশ। নৈতিকতাৰ আন জনপ্ৰিয় নাৰীবাদী দৃষ্টিভংগীসমূহৰ ভিতৰত আছে যত্নৰ নাৰীবাদী নৈতিকতা, আৰু নাৰীবাদীৰ উত্তৰ আধুনিক নৈতিকতা। প্ৰতিপালনৰ নাৰীবাদী নৈতিকতা ৰূপায়ণে প্ৰায়ে নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাৰ পৰা সমালোচনা বিচাৰে। যত্নৰ নাৰীবাদী নৈতিকতা এই ধাৰণাটোৰ ভিত্তিত গঢ় লৈ উঠিছে যে নৈতিকতাক আমাৰ আত্মাৰ সম্পৰ্কীয় সংস্কৰণৰ দ্বাৰা গঢ় দিয়া হয়। আমাৰ নৈতিক সম্পৰ্কই অগ্ৰাধিকাৰ লাভ কৰে।[3] নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাই সাৰ্বজনীন মূল্যবোধ পৰিত্যাগ কৰাৰ বাবে এনে দৃষ্টিভংগীক একাষৰীয়া কৰি যত্নৰ নাৰীবাদী নৈতিকতাৰ পৰা নিজকে পৃথক কৰে। নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাত নৈতিকতাৰ এক সাৰ্বজনীন গোট ব্যৱহাৰ নকৰাকৈ বৈধ নৈতিক সমালোচনা কৰিব নোৱাৰি।[4] ইফালে নাৰীবাদী উত্তৰ আধুনিক নৈতিকতাই সম্পূৰ্ণ বেলেগ দৃষ্টিভংগী আগবঢ়াইছে। নাৰীবাদী উত্তৰ আধুনিক দৃষ্টিভংগীয়ে জ্ঞানতত্ত্বকে ধৰি জীৱনৰ বহু দিশত এণ্ড্ৰ’কেন্দ্ৰিকতাক অনুভৱ কৰে। একে সময়তে নাৰীবাদীৰ উত্তৰ আধুনিকতাবাদে আমাৰ পৃথিৱীৰ ভিতৰত বস্তুনিষ্ঠতাৰ অস্তিত্বক অস্বীকাৰ কৰে। এই দাবীটো এই ধাৰণাটোৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কৰা হৈছে যে জ্ঞান বিষয়ভিত্তিকভাৱে গঢ় লৈ উঠে।[5] এগৰাকী নাৰীবাদী উত্তৰ আধুনিক পণ্ডিতে পুৰুষ-প্ৰধান সমাজৰ ফলস্বৰূপে আধুনিক ব্যৱসায়িক নীতিৰ নৈতিক ফলাফল জড়িত কৰিছে।[6] নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতা আৰু নাৰীবাদী উত্তৰ আধুনিক নৈতিকতাৰ মাজত ঘৰ্ষণ সাৰ্বজনীনতাৰ নীতিৰ ওপৰত বিদ্যমান। প্ৰথমটোৱে সাৰ্বজনীন মূল্যবোধৰ ধাৰণাটোক সমৰ্থন কৰে, আনহাতে দ্বিতীয়টোৱে এনে মূল্যবোধৰ অস্তিত্ব অস্বীকাৰ কৰে কাৰণ ই বস্তুনিষ্ঠতাক অস্বীকাৰ কৰে।[2]যিহেতু নৈতিকতাৰ ওপৰত এক সাৰ্বজনীন দৃষ্টিভংগী নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাত সাধাৰণ, গতিকে প্ৰশ্নটো উত্থাপন হয়: প্ৰকৃততে কি কি নিৰ্দিষ্ট মূল্যবোধ সাৰ্বজনীন? নুছবামৰ সামৰ্থৰ পদ্ধতিয়ে এই প্ৰশ্নটোৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ প্ৰয়াস কৰে আৰু তেওঁ বিশ্বাস কৰা কেইবাটাও বৈশিষ্ট্যৰ তালিকা প্ৰস্তুত কৰে:[2][7]
(১) জীৱন – প্ৰাকৃতিক আয়ুস জীৱন যাপন কৰাৰ ক্ষমতা;
(২) শৰীৰৰ স্বাস্থ্য – প্ৰজনন স্বাস্থ্য, পৰ্যাপ্ত পুষ্টি, আশ্ৰয়কে ধৰি সুস্বাস্থ্য থকাৰ ক্ষমতা;
(৩) শাৰীৰিক অখণ্ডতা – গতিবিধিৰ স্বাধীনতা, শাৰীৰিক উলংঘাৰ পৰা নিৰাপত্তা, যৌন আৰু প্ৰজনন স্বায়ত্বশাসন;
(৪) ইন্দ্ৰিয়, কল্পনা আৰু চিন্তা – এই সকলোবোৰ সম্পূৰ্ণৰূপে শিক্ষিতভাৱে ব্যৱহাৰ কৰাৰ ক্ষমতা;
(৫) আৱেগ – আনৰ লগত সংলগ্ন হ’ব পৰা ক্ষমতা, প্ৰেম আৰু মৰমৰ ক্ষমতা থকা;
(৬) ব্যৱহাৰিক কাৰণ – যুক্তিসংগতভাৱে চিন্তা কৰিব পৰা, ভাল জীৱনৰ বিষয়ে নিজৰ ধাৰণা চিনাক্ত কৰি তাৰ বাবে পৰিকল্পনা কৰিব পৰা;
(৭)সংযোগ – ব্যক্তিগত সম্পৰ্ক আৰু সামাজিক সম্প্ৰদায়ত আনৰ সৈতে জীয়াই থকাৰ ক্ষমতা;
(৮)অন্যান্য প্ৰজাতি – প্ৰকৃতিৰ সম্পৰ্কত জীয়াই থকাৰ ক্ষমতা;
(৯)খেলা – বিনোদন উপভোগ কৰাৰ ক্ষমতা;
(১০) নিজৰ বস্তুগত আৰু ৰাজনৈতিক পৰিৱেশৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ – ৰাজনৈতিক পছন্দত অংশগ্ৰহণ কৰাৰ ক্ষমতা, সম্পত্তি ধৰি ৰখাৰ ক্ষমতা, আনৰ সৈতে সমান চৰ্তত কাম কৰাৰ ক্ষমতা।
সমালোচনা[সম্পাদনা কৰক]
যত্নৰ নাৰীবাদী নৈতিকতা[সম্পাদনা কৰক]
যত্নৰ নাৰীবাদী নৈতিকতাই কিছুমান বিষয়ত নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাৰ সৈতে একমত নহয়। যত্নৰ নাৰীবাদী নৈতিকতাই নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাক এই দাবীৰে সমালোচনা কৰে যে নাৰীক সত্তাৰ সাৰ্বজনীন শ্ৰেণীত একত্ৰিত কৰিলে মূলতঃ নাৰীয়ে ধৰি ৰাখিব পৰা সুকীয়া গুণসমূহৰ ওপৰত গুৰুত্ব হেৰাই যায়। এই গুৰুত্ব হেৰুৱাই নাৰীবাদী নৈতিকতাই সমালোচনা কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা পুৰুষতান্ত্ৰিক নীতিসমূহলৈ ঘূৰি আহে।[2]
নাৰীবাদী উত্তৰ আধুনিক নৈতিকতা[সম্পাদনা কৰক]
নাৰীবাদী উত্তৰ আধুনিক নৈতিকতাই কেইবাটাও কাৰকৰ উল্লেখ কৰিব পাৰে। চিন্তাৰ এটা উৎস হ’ব বহু নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাবিদে উপস্থাপন কৰা সাৰ্বজনীনতা। নাৰীবাদী উত্তৰ আধুনিক নৈতিকতা সমাজৰ বিগঠন আৰু বস্তুনিষ্ঠতাৰ সমালোচনাৰ ওপৰত বহু পৰিমাণে নিৰ্ভৰশীল।[5] বিশেষকৈ নুছবামৰ যুক্তিৰ সন্দৰ্ভত আন এটা চিন্তাৰ বিষয় হ’ল নাৰীবাদী ন্যায় নৈতিকতাই পশ্চিমীয়া সংস্কৃতিৰ অন্তৰ্গত নোহোৱা মহিলাসকলক আওকাণ কৰিব পাৰে। পশ্চিমীয়া দৃষ্টিকোণৰ পৰা নৈতিকতা ধৰি ল'লে নৈতিকতাৰ ওপৰত অন্যান্য মতামত হেৰাই যাব পাৰে বা হীন বুলি ধৰা হ'ব পাৰে।[8]
তথ্যসূত্ৰ[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ 1.0 1.1 Hutchings, Kimberley. "Ethics." In Gender Matters in Global Politics, edited by Laura J Shepherd, 68. New York: Routledge, 2010.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Hutchings, Kimberley. "Ethics." In Gender Matters in Global Politics, edited by Laura J Shepherd, 69. New York: Routledge, 2010.
- ↑ Robinson, Fiona (2011). "Stop Talking and Listen: Discourse Ethics and Feminist Care Ethics in International Political Theory". Millennium - Journal of International Studies খণ্ড 39 (3): 847. doi:10.1177/0305829811401176.
- ↑ Hutchings, Kimberley. "Ethics." In Gender Matters in Global Politics, edited by Laura J Shepherd, 67. New York: Routledge, 2010.
- ↑ 5.0 5.1 Strong, Kelly C. (1996). "A Postmodern Feminist Perspective on Organizations in the Natural Environment: Rethinking Ecological Awareness". Business & Society খণ্ড 35 (1): 65. doi:10.1177/000765039603500105.
- ↑ Strong, Kelly C. (1996). "A Postmodern Feminist Perspective on Organizations in the Natural Environment: Rethinking Ecological Awareness". Business & Society খণ্ড 35 (1): 65–66. doi:10.1177/000765039603500105.
- ↑ Bloodworth, Andrew (2006). "Nussbaum's 'Capabilities Approach'". Nursing Philosophy খণ্ড 7 (1): 59. doi:10.1111/j.1466-769x.2006.00240.x. PMID 16412203.
- ↑ Hutchings, Kimberley. "Ethics." In Gender Matters in Global Politics, edited by Laura J Shepherd, 69-70. New York: Routledge, 2010.