পাৰিপাৰ্শ্বিক সংঘাত
.jpg)
পাৰিপাৰ্শ্বিক সংঘাত (ইংৰাজী: Environmental Conflict) হৈছে প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ অপ-পৰিচালনাৰ সময়ত পৰিৱেশৰ অৱক্ষয়ৰ ওপৰত সৃষ্টি হোৱা এক সংঘাত।[1][2][3] এই ক্ষেত্ৰত সাধাৰণতে কেইবাটাও পক্ষ জড়িত থাকে, যাৰ ভিতৰত আছে পৰিৱেশ ৰক্ষক, যি পৰিৱেশ সুৰক্ষিত কৰিব বিচাৰে আৰু যিসকলে আন কিবা এটাৰ বাবে পৰিৱেশৰ অপ-ব্যৱস্থাপনা কৰিব বিচাৰে বা কৰি আছে, সাধাৰণতে নিষ্কাশনকাৰী উদ্যোগ সমূহ।[1] পাৰিপাৰ্শ্বিক সম্পদৰ ভুল প্ৰবন্ধকৰ ফলত এক নৱীকৰণযোগ্য সম্পদৰ অত্যধিক ব্যৱহাৰ বা আহৰণ হ'ব পাৰে (অৰ্থাৎ অত্যধিক মাছ ধৰা বা বনধ্বংস), যাৰ ফলত প্ৰদূষণ আৰু অন্যান্য উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ প্ৰতি সঁহাৰি দিয়াৰ ফলত পৰিৱেশৰ সামৰ্থ্যৰ ওপৰত অত্যধিক চাপ পৰিব পাৰে, বা মানুহ আৰু প্ৰকৃতিৰ বাবে বাসস্থান হ্ৰাস হ'ব পাৰে।[4]
সঘনাই এই বিবাদবোৰে খিলঞ্জীয়া লোকৰ অধিকাৰ, কৃষকৰ অধিকাৰ বা অন্যান্য জীৱিকাৰ প্ৰতি ভাবুকি, যেনে মীনপালক বা সাগৰৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত পাৰিপাৰ্শ্বিক ন্যায়ৰ বিষয়বোৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।[1] পাৰিপাৰ্শ্বিক সংঘাত, বিশেষকৈ সেই পৰিপ্ৰেক্ষিতত য'ত পৰিৱেশ প্ৰব্ৰজনকাৰী বা ভূ-ৰাজনৈতিক বিবাদ সৃষ্টি কৰিবলৈ সম্প্ৰদায়বোৰ স্থানচ্যুত হৈছে, অন্যান্য সংঘৰ্ষ, হিংসা বা প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ প্ৰতি সঁহাৰিৰ জটিলতা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।[5][3][4]
বিবাদৰ প্ৰকাৰ আৰু বাৰংবাৰতা[সম্পাদনা কৰক]
২০২০ চনৰ এখন কাকতত, পৰিৱেশ ন্যায় এটলছ (ইজেএটলছ)ত পোৱা ২৭৪৩ ৰো অধিক সংঘৰ্ষত পৰিৱেশ ৰক্ষকসকলৰ যুক্তি আৰু উদ্বেগ সমূহে স্থান পাইছিল।[1] এই তথ্যৰ বিশ্লেষণত দেখা গৈছে যে পৰিৱেশৰ সংঘাতত আটাইতকৈ সঘনাই হোৱা ঔদ্যোগিক খণ্ডৰ প্ৰত্যাহ্বান হৈছে খনি খণ্ড (২১%), জীৱাশ্ম শক্তি খণ্ড (১৭%), বায়োমাছ আৰু ভূমি ব্যৱহাৰ (১৫%), আৰু পানী ব্যৱস্থাপনা (১৪%)।[1] প্ৰতিবেদিত ঘটনাৰ ক্ষেত্ৰত পৰিৱেশ ৰক্ষকসকলৰ (১৩%) হত্যা সংঘটিত হৈছিল।[1]
উচ্চ আৰু নিম্ন আয়ৰ দেশবোৰত পোৱা সংঘাতৰ প্ৰকাৰবোৰতো এক পৃথক পাৰ্থক্য আছিল, নিম্ন আয়ৰ দেশবোৰত সংৰক্ষণ, বায়োমাছ আৰু ভূমি, আৰু পানী ব্যৱস্থাপনাক লৈ অধিক সংঘাত আছিল, আনহাতে উচ্চ উপাৰ্জনৰ দেশবোৰত এই সংঘাতৰ প্ৰায় আধা সংখ্যক আছিল আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা, পৰ্যটন, পাৰমাণৱিক শক্তি, ঔদ্যোগিক ক্ষেত্ৰ আৰু অন্যান্য আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পৰ ওপৰত দিয়া গুৰুত্ব।[1] অধ্যয়নটোত এইটোও পোৱা গৈছে যে বেছিভাগ বিবাদ স্ব-সংগঠিত স্থানীয় গোটবোৰে উলংঘনৰ বিৰুদ্ধে অহিংস কৌশলৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি কৰা প্ৰতিৰক্ষাৰে আৰম্ভ হৈছে।[1]
থলুৱা অধিকাৰ ৰক্ষাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া পানী ৰক্ষক আৰু ভূমি ৰক্ষকসকলৰ বিৰুদ্ধে আন সংঘৰ্ষতকৈ বহু বেছি হাৰত আক্ৰমণ কৰা হয়।[1]
বিবাদ নিৰীক্ষা[সম্পাদনা কৰক]
পৰিৱেশ সংঘাত সমাধান নামৰ সংঘাত নিষ্পত্তিৰ এক পৃথক ক্ষেত্ৰই পৰিৱেশৰ সংঘাত হ্ৰাস আৰু সমাধানৰ বাবে সহযোগিতামূলক পদ্ধতি বিকশিত কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।[6] অনুশীলনৰ ক্ষেত্ৰ হিচাপে, বিবাদ নিষ্পত্তিৰ ওপৰত কাম কৰা লোকসকলে অংশীদাৰসকলৰ মাজত সহযোগিতা, আৰু সহমত গঢ়ি তোলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।[6] এনে ধৰণৰ ৰিজলিউশ্বন প্ৰক্ৰিয়াৰ বিশ্লেষণত দেখা গৈছে যে সফল সমাধানৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ভৱিষ্যতবক্তা হৈছে- জড়িত সকলো পক্ষৰ সৈতে পৰ্যাপ্ত পৰামৰ্শ।[7]
সমালোচনা[সম্পাদনা কৰক]
কিছুমান পণ্ডিতে পাৰিপাৰ্শ্বিক সংঘাতৰ বৰ্ণনাত ব্যৱহৃত প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াৰ সমালোচনা কৰে।[8] প্ৰায়ে এই পদ্ধতিবোৰে প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশৰ বাণিজ্যিকীকৰণৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে যিয়ে এক স্বাস্থ্যকৰ পৰিৱেশৰ অন্তৰ্নিহিত মূল্য স্বীকাৰ নকৰে।[8]
তথ্যসূত্ৰ[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 Scheidel, Arnim; Del Bene, Daniela; Liu, Juan; Navas, Grettel; Mingorría, Sara; Demaria, Federico; Avila, Sofía; Roy, Brototi et al. (2020-07-01). "Environmental conflicts and defenders: A global overview" (en ভাষাত). Global Environmental Change খণ্ড 63: 102104. doi:10.1016/j.gloenvcha.2020.102104. ISSN 0959-3780. PMID 32801483.
- ↑ Lee, James R. (2019-06-12), "What is a field and why does it grow? Is there a field of environmental conflict?", Environmental Conflict and Cooperation (Routledge): pp. 69–75, doi:10.4324/9781351139243-9, ISBN 978-1-351-13924-3, http://dx.doi.org/10.4324/9781351139243-9, আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-02-18
- ↑ 3.0 3.1 Libiszewski, Stephan. "What is an Environmental Conflict?." Journal of Peace Research 28.4 (1991): 407-422.
- ↑ 4.0 4.1 Mason, Simon; Spillman, Kurt R (2009-11-17). "Environmental Conflicts and Regional Conflict Management" (en ভাষাত). WELFARE ECONOMICS AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT – Volume II. EOLSS Publications. ISBN 978-1-84826-010-8. https://books.google.com/books?id=_MHMDAAAQBAJ&pg=PA114.
- ↑ "Environment, Conflict and Peacebuilding" (en ভাষাত). International Institute for Sustainable Development. https://www.iisd.org/topics/environment-conflict-and-peacebuilding। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-02-18.
- ↑ 6.0 6.1 Dukes, E. Franklin (2004). "What we know about environmental conflict resolution: An analysis based on research" (en ভাষাত). Conflict Resolution Quarterly খণ্ড 22 (1–2): 191–220. doi:10.1002/crq.98. ISSN 1541-1508. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/crq.98.
- ↑ Emerson, Kirk; Orr, Patricia J.; Keyes, Dale L.; Mcknight, Katherine M. (2009). "Environmental conflict resolution: Evaluating performance outcomes and contributing factors" (en ভাষাত). Conflict Resolution Quarterly খণ্ড 27 (1): 27–64. doi:10.1002/crq.247. ISSN 1541-1508. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/crq.247.
- ↑ 8.0 8.1 "Environmental Conflict: A Misnomer?" (en-US ভাষাত). E-International Relations. 2016-05-12. https://www.e-ir.info/2016/05/12/environmental-conflict-a-misnomer/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-02-18.