বালি ভাষা
বালি ভাষা বা বালিনীজ ভাষা (ইংৰাজী: Balinese language / বালি ভাষা: ᬪᬵᬱᬩᬮᬶ ᬩᬲᬩᬮᬶ; Basä Bali) হৈছে এটা মালয়ো-পলিনেছিয়ান ভাষা, যি অষ্ট্ৰ'নেছিয়ান ভাষা পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত। ইণ্ডোনেছিয়াৰ বালি দ্বীপত থকা বালি জনসাধাৰণে এই ভাষা কয়৷ এই ভাষা বালিনীজ আৰু লেটিন দুয়োটা লিপিৰে লিখা হয়৷[1] বেছিভাগ বালি ভাষীয়ে ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাও ব্যৱহাৰ কৰে। ২০০০ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় লোকপিয়লত ৩৩ লাখ লোকে বালি ভাষা কয়, অৱশ্যে বালি সাংস্কৃতিক সংস্থাই ২০১১ চনত অনুমান কৰিছিল যে এতিয়া দৈনন্দিন জীৱনত বালি ভাষা ব্যৱহাৰ কৰা লোকৰ সংখ্যা ১০ লাখৰ তলত। ভাষাটোক Glottolog দ্বাৰা "বিপন্ন নহয়" হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হৈছে। বালি ভাষাৰ মূল উপভাষা দুটা, হাইলেণ্ড উপভাষা আৰু লোলেণ্ড উপভাষা।
শ্ৰেণীবিভাজন
[সম্পাদনা কৰক]বালিনীজ হৈছে মালয়ো-পলিনেছিয়ান শাখাৰ অন্তৰ্গত অষ্ট্ৰ'নেছিয়ান ভাষা। মালায়ো-পলিনেছিয়ানৰ ভিতৰত ই বালি–ছাছাক–ছুম্বাৱা উপগোটৰ অংশ।[2] আভ্যন্তৰীণভাৱে বালিৰ তিনিটা সুকীয়া প্ৰজাতি আছে; হাইলেণ্ড বালি, লোলেণ্ড বালি, আৰু নুছা পেনিডা বালি।
জনগাঁথনি
[সম্পাদনা কৰক]
২০০০ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৩৩ লাখ লোকে বালি ভাষা কয়, মূলতঃ ই বালি দ্বীপ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে থকা অঞ্চলত কেন্দ্ৰীভূত।
২০১১ চনত বালি সাংস্কৃতিক সংস্থাই অনুমান কৰিছিল যে বালি দ্বীপত এতিয়াও দৈনন্দিন জীৱনত বালি ভাষা ব্যৱহাৰ কৰা লোকৰ সংখ্যা ১০ লাখতকৈ অধিক নহয়, কিয়নো চহৰ অঞ্চলত তেওঁলোকৰ পিতৃ-মাতৃয়ে কেৱল ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষা বা আনকি ইংৰাজীক বিদেশী ভাষা হিচাপেহে প্ৰৱৰ্তন কৰে, আনহাতে প্ৰতিষ্ঠান আৰু গণমাধ্যমত দৈনন্দিন কথা-বতৰা নোহোৱা হৈ গৈছে। বালি ভাষাৰ লিখিত ৰূপ ক্ৰমান্বয়ে অচিনাকি হৈ পৰিছে আৰু বেছিভাগ বালিয়েই বালিন ভাষাক কেৱল মৌখিক যোগাযোগৰ মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে, প্ৰায়ে দৈনন্দিন ভাষণত ইয়াক ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাৰ সৈতে মিহলাই দিয়ে। কিন্তু বালি দ্বীপৰ বাহিৰৰ প্ৰব্ৰজন অঞ্চলত বালি ভাষাৰ ব্যাপক ব্যৱহাৰ হয় আৰু ভাষাটোৰ অস্তিত্ব ৰক্ষাত ই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।[3]
উপভাষা
[সম্পাদনা কৰক]বালিন ভাষাৰ ২টা মূল উপভাষা আছে, হাইলেণ্ড উপভাষা আৰু নিম্নভূমি উপভাষা। দুয়োটা উপভাষাৰ মাজৰ পাৰ্থক্য শব্দভাণ্ডাৰ, ধ্বনিবিজ্ঞান আৰু ৰেজিষ্টাৰৰ ব্যৱহাৰ (যেনে হাই ৰেজিষ্টাৰ বনাম কম ৰেজিষ্টাৰ)ৰ বৈচিত্ৰ্যত। হাইলেণ্ড উপভাষা, যাক বালি আগা উপভাষা বুলিও কোৱা হয়, উচ্চ ৰেজিষ্টাৰৰ অনুপস্থিতিৰ পৰা কেইটামান আছে আনহাতে নিম্নভূমিৰ উপভাষাই উচ্চ ৰেজিষ্টাৰ আৰু নিম্ন ৰেজিষ্টাৰ দুয়োটাকে চিনাক্ত কৰে।[4][5]
লিখন ব্যৱস্থা
[সম্পাদনা কৰক]বালি ভাষা দুটা ভিন্ন লেখা পদ্ধতিত লিখা হৈছে: বালি লিপি আৰু আধুনিক যুগত লেটিন লিপি।
বালি লিপি
[সম্পাদনা কৰক]বালি লিপি ভাৰতৰ ব্ৰাহ্মী লিপিৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে। প্ৰাচীন জ্ঞাত শিলালিপি খৃষ্টাব্দ নৱম শতিকাৰ।[6]
আজিৰ দিনত বালিৰ লিপিৰ সৈতে পৰিচিত মানুহ কমেইহে আছে।[7] বালি লিপি জাভা লিপিৰ সৈতে প্ৰায় একে।
লেটিন বৰ্ণমালা
[সম্পাদনা কৰক]আজি বালিৰ বিদ্যালয়ত টুলিছান বালি নামেৰে জনাজাত লেটিন বৰ্ণমালাৰে পাঠদান কৰা হয়।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Bali | Ethnologue Free" (en ভাষাত). Ethnologue (Free All). https://www.ethnologue.com/language/ban/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-12-06.
- ↑ Adelaar, K. Alexander (2005). "The Austronesian languages of Asia and Madagascar: a historical perspective". The Austronesian languages of Asia and Madagascar. প্ৰকাশক London: Routledge. পৃষ্ঠা. 1–42.
- ↑ Ni Komang Erviani (March 30, 2012). "Balinese Language 'Will Never Die'" (en ভাষাত). The Jakarta Post. http://www.thejakartapost.com/news/2012/03/30/balinese-language-will-never-die.html.
- ↑ Putu Evi Wahyu Citrawati; Wayan Teguh; Putu N. Widarsini; Gede Eka Wahyu (September 2019). "Morfologi Bahasa Bali Aga Dialek Sembiran, di Kecamatan Tejakula, Kabupaten Buleleng". Linguistika (Universitas Udayana) খণ্ড 26 (2). ISSN 0854-9613. https://ojs.unud.ac.id/index.php/linguistika/article/view/53418/31628.
- ↑ Bawa, I Wayan (1983). Bahasa Bali di Daerah Bali: Sebuah Pemerian Geografi Dialek. প্ৰকাশক Jakarta: Disertasi Fakultas Sastra UI.
- ↑ Beratha, Ni Luh Sutjiati (1992). Evolution of Verbal Morphology in Balinese (PhD thesis). Australian National University. doi:10.25911/5d7786429c1ff.
- ↑ "Balinese (Basa Bali)". Omniglot. https://omniglot.com/writing/balinese.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-01-30.