বিলুপ্তপ্ৰায় ভাষা

বিলুপ্তপ্ৰায় ভাষা ( ইংৰাজী: Endangered language ) হৈছে এনে এটা ভাষা যিটো ব্যৱহাৰকাৰীৰ মৃত্যুৰ দ্বাৰা নহয় অন্য ভাষাৰ ব্যৱহাৰৰ দ্বাৰা বিলুপ্ত হোৱাৰ বিপদত পৰিছে। যেতিয়া কোনো ভাষাৰ ব্যৱহাৰকাৰী নাথাকে তেতিয়া ভাষাটো হেৰাই যায় বা বিলুপ্ত হৈ যায় আৰু বিলুপ্ত বা মৃত বুলি গণ্য কৰা হয়। সংৰক্ষিত বা লিখিত পাণ্ডুলিপিৰ অধ্যয়ন আৰু গৱেষণাৰ জৰিয়তে বিলুপ্ত ভাষা বা মৃত ভাষা আৱিষ্কাৰ হয়, কিন্তু বক্তা (ভাষা ব্যৱহাৰকাৰী বা বক্তা) অবিহনে ই হেৰাই যায় আৰু বিলুপ্ত হৈ যায়। যদিও সমগ্ৰ মানৱ ইতিহাসত ভাষাসমূহ অবিৰতভাৱে হেৰাই আহিছে, তথাপিও শেহতীয়াকৈ বিশ্বায়ন, নব্য উপনিবেশিকতা আৰু অৰ্থনৈতিকভাৱে শক্তিশালী লোকসকলৰ ভাষাসমূহৰ আধিপত্যই ভয়ংকৰ হাৰত ভাষা হেৰুৱাই পেলাইছে।

অধিক সাধাৰণ ভাষাই কম সাধাৰণ ভাষাটোৰ ওপৰত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰে, যাৰ ফলত শেষত ই বিলুপ্ত হৈ পৰে। পৃথিৱীত কিমান ভাষা আছে সেয়া জনা নাযায়। কিন্তু ইয়াক বিভিন্ন ধৰণে অনুমান কৰা হৈছে। সাধাৰণ একমত অনুসৰি আজি ৬,০০০ৰ পৰা ৭,০০০ ভাষা কোৱা হয়, আৰু ইয়াৰে নব্বৈ শতাংশ ২১০০ চনৰ ভিতৰত হেৰাই যাব বা বিলুপ্ত হ’ব। ২০টা আটাইতকৈ সাধাৰণ আৰু সুপৰিচিত ভাষাৰ প্ৰতিটো ভাষা ৫ কোটিতকৈ অধিক লোকে কয়, যিটো বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ আধা, আনহাতে আন ভাষাবোৰ সৰু সৰু জনগোষ্ঠীয়ে কয়, যাৰ সংখ্যা ১০,০০০তকৈ অধিক নহয়।

ইউনেস্কো সমীক্ষা অনুসৰি বৰ্তমান সময়ত ভাৰতবৰ্ষত ৭৮০ টা জীৱিত ভাষাৰ ভিতৰত প্ৰায় ১৯৭ টা মান ভাষাই বিপন্নতাৰ গৰাহত পৰিছে। এই তালিকাত অৰুণাচলৰ কেইবাটাও ভাষা সোমোৱাৰ লগতে অসমৰ থাই চীনীয় বা শ্যাম চীনীয় থালৰ টাইমূলীয় খাময়াং ভাষাটোৰ বিপন্নপ্ৰায় ভাষাসমূহৰ তালিকাত অন্তৰ্ভূক্ত হৈছে। ঠিক সেইদৰেই তিব্বতীয় থালৰ বড়ো ভাষাটোৰ বাহিৰে ৰাভা,দেউৰী আদি ভাষাবোৰৰ বিলুপ্তৰ পথত। ইতিমধ্যেই তিব্বতীয় থালৰ কেইবাটাও ভাষা বিলুপ্ত হোৱা পৰিলক্ষিত হয় যেনে, চুতীয়া, কছাৰী আদি। ইয়াৰ অন্তৰালত ভিন্ন কাৰণ জড়িত হৈ আছে। বিশেষকৈ বিশ্বায়নৰ প্ৰভাৱ,নগৰমুখী, সংযোগী ভাষাৰূপে অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰভাৱ, ইংৰাজী-হিন্দী ভাষাৰ প্ৰভাৱ,লিপিহীনতা আৰু ৰোমান লিপিৰ জনপ্ৰিয়তা,ভাষিক সচেতনতাৰ অভাৱ,ভাষিক উপাদানৰ সংকৰীকৰণ আদি উল্লেখনীয়।