বেছিলিস্ক

বেছিলিস্ক

বেছিলিস্কৰ এটা কাঠৰ ভাস্কৰ্য্য
উপশ্ৰেণী	কিংবদন্তিমূলক বৰ্ণসংকৰ
সম্পৰ্কীয় জীৱ	ড্ৰেগন, ককাট্ৰিছ, সাগৰীয় সাপ, বৃহৎ আনাকোণ্ডা, বিষাক্ত কিংবদন্তিমূলক সাপ
লোকগাথা	ইউৰোপ

বেচিলিস্ক (/ˈbæsɪlɪsk/ বা /ˈbæzɪlɪsk/) হৈছে ইউৰোপীয় শ্ৰুতিকথাত বৰ্ণিত এবিধ কিংবদন্তিমূলক সৰীসৃপ। ইয়াক সাপৰ ৰজা বুলি জনা যায় আৰু ইয়াৰ চকুলৈ যিজনে চায় তেওঁৰ মৃত্যু হয় বুলি কোৱা হয়। প্লিনি দ্য এল্ডাৰৰ নেচাৰেলিছ হিষ্টোৰিয়াৰ মতে চাইৰিনৰ বেচিলিস্ক হৈছে এটা সৰু সাপ, যাৰ “দৈৰ্ঘ্য বাৰ ইঞ্চিতকৈ বেছি নহয়”, আৰু যিটো ইমানেই বিষাক্ত যে ই গৈ থাকোতে পিছফালে মাৰাত্মক বিষৰ বহল পটিৰ চাব এৰি যায়, আৰু সেইদৰে ইয়াৰ দৃষ্টিও মাৰাত্মক।

প্লিনিৰ মতে বেচিলিস্কৰ দুৰ্বলতা হ’ল নেউলসদৃশ প্ৰাণী ৱীজল গোন্ধ। বেচিলিস্কৰ গাঁতত ৱীজল পেলাই দিয়াৰ ফলত চাৰিওফালৰ কিছুমান জোপোহা আৰু ঘাঁহ জ্বলি যোৱাৰ বাবে ইয়াৰ উপস্থিতি চিনাক্ত কৰিব পৰা গৈছিল। সম্ভৱতঃ ইউৰোপত বেচিলিস্কৰ কিংবদন্তি আৰু ইয়াৰ ৱীজলৰ সৈতে সম্পৰ্ক এছিয়া আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছুমান বিশেষ প্ৰজাতিৰ সাপ (যেনে ফেঁটী সাপ) আৰু ইয়াৰ প্ৰাকৃতিক শত্ৰু নেউলৰ কাহিনীৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈছিল।

ব্যুৎপত্তি

বেছিলিস্ক শব্দটোৰ উৎপত্তি গ্ৰীক শব্দ বেছিলিছকছ (গ্ৰীক: βασιλίσκος; লেটিন: basiliscus) শব্দৰ পৰা হৈছে, যাৰ অৰ্থ হৈছে βᾰσῐλεύς (বেছিলিয়াছ, “ৰজা ”) আৰু -ῐ́σκος (-ইছকছ, “ক্ষুদ্ৰ” বা “সৰু”) অৰ্থাৎ “সৰু ৰজা”, “সৰু ৰাজকুমাৰ”, “মুখীয়াল”, বা “যুৱ শাসক”। ইয়াক ককাট্ৰিছৰ সমাৰ্থক বুলিও গণ্য কৰা হৈছিল।

ইতিহাস

১২৯৫ চনৰ এটা মোহৰ য'ত আৰ্কঞ্জেল মাইকেলে এটা বেচিলিস্ক হত্যা কৰা দেখুওৱা হৈছে।

বেচিলিস্কক কেতিয়াবা “ৰজা” বুলিও কোৱা হয় কাৰণ ইয়াৰ মূৰত পাগুৰি বা মুকুট আকৃতিৰ খোলা থকা দেখা যায়। বেচিলিস্কৰ কাহিনীবোৰৰ পৰা ই যে ককাট্ৰিছৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে পৃথক নহয় সেয়া দেখা পোৱা যায়। সাপ বা ভেকুলীৰ কণীৰ পৰা কুকুৰাই উমনি দিয়াৰ ফলত বেচিলিস্কৰ জন্ম হৈছিল বুলি অভিযোগ কৰা হয় (সাপ বা ভেকুলীৰ দ্বাৰা কুকুৰাৰ “কণী” উমনি দি জগোৱা ককাট্ৰিছৰ বিপৰীতে)। মধ্যযুগীয় ইউৰোপত এই জীৱটোৰ বৰ্ণনাই কুকুৰাৰ বৈশিষ্ট্য ল’বলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। ই বিষাক্ত আঘাত কৰিব পাৰে, আৰু শ্ৰুতিকথাৰ কিছুমান সংস্কৰণৰ মতে ই জুইৰ উশাহ ল’ব পাৰে।

বেচিলিস্কৰ অন্যতম প্ৰাচীন বিৱৰণী প্ৰায় ৭৯ খ্ৰীষ্টাব্দত লিখিত প্লিনি দ্য এল্ডাৰৰ নেচাৰেল হিষ্ট্ৰী গ্ৰন্থত পোৱা যায়। তেওঁ তাত কেটোব্লেপাছ নামৰ এটা দানৱীয় গৰুৰ দৰে জীৱৰ বিষয়ে বৰ্ণনা কৰিছে “যিসকলে ইয়াৰ চকুলৈ চায় তেওঁলোকৰ থিতাতে মৃত্যু হয়” আৰু তাৰ পিছত তেওঁ লিখিছে,

“বেচিলিস্ক নামৰ সাপটোৰো একে শক্তি আছে। ই চাইৰিন প্ৰদেশত জন্ম হয়, ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য বাৰটা আঙুলিতকৈ বেছি নহয়। ইয়াৰ মূৰত ডায়েডেমৰ সৈতে মিল থকা এটা বগা দাগ থাকে। যেতিয়া ই হাঁচি মাৰে, তেতিয়া আন সকলো সাপ ইয়াৰ পৰা উৰি যায়; আৰু ই নিজৰ শৰীৰটোক অন্য সাপৰ দৰে একেৰাহে ভাঁজ লগাই আগুৱাই নিদিয়ে, বৰঞ্চ মাজৰ ফালে থিয় হৈ থিয় হৈ আগবাঢ়ি যায়। কেৱল ইয়াৰ সংস্পৰ্শৰ দ্বাৰাই নহয়, আনকি ইয়াৰ উশাহত জোপোহাবোৰো ধ্বংস হয়; ইয়াৰ বিষৰ প্ৰভাৱ ইমানেই প্ৰচণ্ড যে ই সকলো ঘাঁহ জ্বলাই পেলায় আৰু শিলবোৰো ভাঙি পেলায়। পূৰ্বতে সাধাৰণ বিশ্বাস আছিল যে যদি কোনো অশ্বাৰোহীয়ে এই প্ৰাণীবোৰৰ এটাক বৰশীৰে হত্যা কৰে, তেন্তে তাৰ বিষে অস্ত্ৰৰ ওপৰলৈ গৈ কেৱল আৰোহীজনক নহয়, বৰঞ্চ ঘোঁৰাটোকো হত্যা কৰিব পাৰে। এই ভয়ংকৰ দানৱটোৰ বাবে ৱিজলৰ পানী মাৰাত্মক, যিটো বস্তু সফলতাৰে চেষ্টা কৰা হৈছে, কাৰণ ৰজাসকলে প্ৰায়ে ইয়াৰ মৃতদেহটো হত্যা কৰাৰ সময়ত চাবলৈ ইচ্ছা কৰিছিল; ইমানেই সত্য যে ই প্ৰকৃতিক সন্তুষ্ট কৰিছে যে ইয়াৰ প্ৰতিষেধক অবিহনে একোৱেই নাথাকে। যদি এটা ৱিজল বেচিলিস্কৰ গাঁতত পেলাই দিয়া হয়, গাঁতটোৰ চাৰিওফালৰ মাটিৰ সংক্ৰমিত হোৱাতো সহজেই গম পোৱা যায়। ৱিজলে বেচিলিস্কক নিজৰ গোন্ধেৰে ধ্বংস কৰে, কিন্তু প্ৰকৃতিৰ এই সংগ্ৰামত সি নিজেও মৰি যায়।”

উৎপত্তি

ফেঁটী সাপৰ বিৱৰণ আৰু বৰ্ণনাই হয়তো বেচিলিস্ক কিংবদন্তিৰ জন্ম দিছিল। ফেঁটী সাপে উলম্ব ভংগীমা বজাই ৰাখিব পাৰে আৰু অন্য সাপৰ দৰেই ইয়াকো প্ৰায়ে নেউলে হত্যা কৰে। ভাৰতীয় ফেঁটী সাপৰ মূৰত মুকুটৰ দৰে এটা চিহ্ন থাকে। ফেঁটী সাপৰ কেইবাটাও প্ৰজাতিয়ে দূৰৰ পৰাই নিজৰ বিষ থুই পেলোৱাৰ দৰে প্ৰক্ষেপ কৰিব পাৰে, আৰু ইহঁতৰ দেখিবলৈ প্ৰায় একে হোৱাৰ বাবে অন্য প্ৰজাতিৰ ফেঁটী সাপৰ সৈতে বিভ্ৰান্ত হ’ব পাৰে। ইজিপ্তৰ ফেঁটী সাপ মৰুভূমিত বাস কৰে আৰু ইয়াক ৰাজকীয় প্ৰতীক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।