ভৰি বান্ধি ৰখা
ভৰি বান্ধি ৰখা বা ভৰি বান্ধি দিয়া (ইংৰাজী: Foot Binding) চীনৰ প্ৰথা আছিল। এই প্ৰথাত সৰু ছোৱালীৰ ভৰিৰ আকৃতি আৰু আকাৰ সলনি কৰিবলৈ টানকৈ বান্ধি থোৱা হৈছিল। পৰিৱৰ্তিত পদযুগলক পদ্ম পদ বুলি জনা গৈছিল আৰু এই ভৰিৰ বাবে নিৰ্মিত জোতাক পদ্ম জোতা বুলি জনা গৈছিল। সাম্ৰাজ্যবাদী চীনৰ শেষৰ ফালে বান্ধি থোৱা ভৰিক মৰ্যাদাৰ প্ৰতীক আৰু নাৰীসুলভ সৌন্দৰ্য্যৰ চিন বুলি গণ্য কৰা হৈছিল। কিন্তু ভৰি বান্ধি ৰখাটো আছিল এক যন্ত্ৰণাদায়ক প্ৰথা যিয়ে মহিলাৰ গতিশীলতা সীমিত কৰি ৰাখিছিল আৰু আজীৱন অক্ষমতাৰ পিনে লৈ গৈছিল।
সময়ৰ লগে লগে অঞ্চল আৰু সামাজিক শ্ৰেণী অনুসৰি ভৰি বান্ধি ৰখাৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ আৰু প্ৰথা ভিন্ন হৈছিল। এই প্ৰথা হয়তো দশম শতিকাৰ চীনৰ পাঁচ বংশ আৰু দহ ৰাজ্যৰ সময়ছোৱাত দৰবাৰী নৃত্যশিল্পীসকলৰ মাজত আৰম্ভ হৈছিল আৰু ক্ৰমান্বয়ে ছং বংশৰ সময়ত অভিজাত শ্ৰেণীৰ মাজত জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছিল। অৱশেষত কিং বংশ (১৬৩৬–১৯১২)ৰ দ্বাৰা ভৰিৰ বান্ধোন নিম্ন সামাজিক শ্ৰেণীলৈ বিয়পি পৰে। মাঞ্চু সম্ৰাটসকলে ১৭ শতিকাত এই প্ৰথা নিষিদ্ধ কৰাৰ চেষ্টা কৰিছিল যদিও বিফল হৈছিল।[1]কিছুমান অঞ্চলত ভৰিৰ বান্ধোনৰ ফলত বিবাহৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পাইছিল। অনুমান কৰা হৈছে যে, ১৯ শতিকাৰ ভিতৰত ৪০–৫০% চীনা মহিলাৰ ভৰি বান্ধি থৈছিল, যিটো উচ্চ শ্ৰেণীৰ হান চীনা মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰায় ১০০% লৈ বৃদ্ধি পায়।[2]
১৯ শতিকাৰ শেষৰ ফালে খ্ৰীষ্টান মিছনেৰী আৰু চীন সংস্কাৰকসকলে এই প্ৰথাক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছিল। ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিত, ভৰিৰ বান্ধোন বিৰোধী অভিযানৰ প্ৰচেষ্টাৰ পিছত এই প্ৰথা স্তিমিত হ'বলৈ আৰম্ভ কৰে। অৱশ্যে উচ্চ শ্ৰেণী আৰু চহৰীয়া মহিলাসকলে দৰিদ্ৰ গ্ৰাম্য মহিলাসকলতকৈ সোনকালে ভৰি বান্ধি ৰখা প্ৰথা ত্যাগ কৰিছিল।[3] ২০০৭ চনলৈকে ভৰি বান্ধি থোৱা বৃদ্ধ চীনা মহিলাৰ সৰু সমষ্টি এটা জীয়াই আছিল।[2]
উৎপত্তি[সম্পাদনা কৰক]
ছং বংশৰ সময়ত ভৰি বান্ধি ৰখা প্ৰথা প্ৰতিষ্ঠা হোৱাৰ আগতেই ইয়াৰ উৎপত্তিৰ বিষয়ে কেইবাটাও কাহিনী আছে। ইয়াৰে এটা দক্ষিণৰ কি সম্ৰাট জিয়াও বাওজুয়ানৰ প্ৰিয় পত্নী পান ইউনুৰ লগত জড়িত। কাহিনীটোত সূক্ষ্ম ভৰিৰ বাবে বিখ্যাত পান ইউনুৱে সোণালী পদুমৰ ডিজাইনেৰে সজাই তোলা মজিয়াত খালী ভৰিৰে নৃত্য প্ৰদৰ্শন কৰিছিল, তাৰ পিছত সম্ৰাটে প্ৰশংসা প্ৰকাশ কৰি কৈছিল যে "তাইৰ প্ৰতিটো খোজতে পদুমৰ বসন্ত!", পদ্মাৱতীৰ বৌদ্ধ কিংবদন্তিৰ উল্লেখ মতে এনে ভৰিৰ তলত পদ্মৰ জন্ম হয়। এই কাহিনীৰ পৰাই হয়তো বান্ধি থোৱা ভৰিৰ বৰ্ণনাৰ আধাৰত "সোণৰ পদুম" বা "ভৰি পদ্ম" শব্দৰ জন্ম হৈছিল; কিন্তু কনচৰ্ট পেনে কেতিয়াও ভৰি বান্ধিছিল বুলি কোনো প্ৰমাণ পোৱা নাই।[4]
সাধাৰণ মতামত অনুসৰি এই প্ৰথাৰ উৎপত্তি দশম শতিকাৰ দক্ষিণ টাঙৰ সম্ৰাট লি ইউৰ সময়ত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে, যি ঘটিছিল ছং বংশৰ ঠিক আগতে।[1] লি ইউৱে বহুমূলীয়া শিল আৰু মুকুতাৰে সজোৱা ১.৮ মিটাৰ ওখ (৬ ফুট) সোণালী পদুম এটা সৃষ্টি কৰিছিল আৰু তেওঁৰ উপপত্নী ইয়াও নিয়াঙক বগা ৰেচমত ভৰি দুখন বান্ধি অৰ্ধচন্দ্ৰৰ আকৃতিত বান্ধি প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ কৈছিল।[1]ইয়াও নিয়াঙৰ নৃত্য ইমানেই ৰূপৱতী আছিল যে আনসকলেও তেওঁক অনুকৰণ কৰিব বিচাৰিছিল।[5] তাৰ পিছত ভৰি বান্ধি ৰখাৰ প্ৰয়াস আন উচ্চ শ্ৰেণীৰ মহিলাসকলেও কৰিছিল আৰু এই প্ৰথা বিয়পি পৰিছিল।
তাৰতম্য আৰু প্ৰাদুৰ্ভাৱ[সম্পাদনা কৰক]
ভৰি বান্ধি ৰখা বিভিন্ন ৰূপত কৰা হৈছিল আৰু ইয়াৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ বিভিন্ন অঞ্চলত ভিন্ন আছিল।[6]ছিচুয়ানত অৱশ্যে ইয়াৰ ৰূপৰ গুৰুত্ব কম আছিল, যাক চিকুণ আকৃতিৰ বাবে "শসাৰ ভৰি" (huanggua jiao) বুলি কোৱা হয়। ই ভৰিৰ চাৰিটা আঙুলি তললৈ ভাঁজ কৰে যদিও গোৰোহা বিকৃত নকৰে।[7] জিয়াংছুৰ কিছুমান শ্ৰমিক মহিলাই ভৰি দুখন স্বাভাৱিক কৰি ৰাখি বান্ধি ৰখাৰ অভিনয় কৰিছিল। সকলো নাৰী সদায় বান্ধ খাই থকা নাছিল। এসময়ত বান্ধ খাই থকা কিছুমান মহিলাই গোটেই জীৱন ভৰি বান্ধি ৰাখিছিল। কিন্তু কিছুসংখ্যকে মাত্ৰ কম সময়ৰ বাবে বান্ধি ৰাখিছিল, আৰু একাংশ মহিলা কেৱল বিবাহৰ আগলৈকে বান্ধ খাই আছিল।
প্ৰক্ৰিয়া[সম্পাদনা কৰক]
ভৰিৰ খোলাটো সম্পূৰ্ণৰূপে বিকশিত হোৱাৰ সুযোগ পোৱাৰ আগতেই এই প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰা হৈছিল, সাধাৰণতে চাৰিৰ পৰা ন বছৰৰ ভিতৰত। ভৰি দুখন অজ্ঞান হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি হোৱাৰ বাবে সাধাৰণতে শীতকালত এই বান্ধনি আৰম্ভ হৈছিল, যাতে বিষ ইমান চৰম নহয়।[8]
প্ৰথমে প্ৰতিখন ভৰি বনৌষধি আৰু জন্তুৰ তেজৰ উষ্ণ মিশ্ৰণত তিয়াই থোৱা হ’ব। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল ভৰিখন কোমল কৰা আৰু বান্ধি ৰখাত সহায় কৰা। তাৰ পিছত ভৰিৰ নখবোৰ যিমান পাৰি কমাই দিয়া হৈছিল যাতে অন্তৰ্বিকাশ আৰু পৰৱৰ্তী সংক্ৰমণ ৰোধ কৰিব পৰা যায়, যিহেতু ভৰিৰ আঙুলিবোৰ ভৰিৰ তলুৱাত টানকৈ হেঁচা মাৰি ধৰিব লাগিছিল। ৩ মিটাৰ (১০ ফুট) দীঘল আৰু ৫ চে.মি. (২ ইঞ্চি) বহল কপাহী বেণ্ডেজ তেজ আৰু বনৌষধিৰ মিশ্ৰণত তিয়াই প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল। ভৰিৰ আকাৰ কমাব পৰাকৈ প্ৰতিখন ভৰিৰ আঙুলিবোৰ তললৈ কুঞ্চিত কৰি লোৱা হৈছিল। তাৰ পিছত অতি জোৰেৰে তললৈ হেঁচা মাৰি ধৰা হৈছিল আৰু ভৰিৰ আঙুলিবোৰ ভাঙি যোৱালৈকে ভৰিৰ তলুৱাত চেপি ধৰা হৈছিল।[9]
ভঙা ভৰিৰ আঙুলিবোৰ ভৰিৰ তলুৱাত টানকৈ ধৰি ৰখা হৈছিল আৰু তাৰ পিছত ভৰিখন ভৰিৰে পোনে পোনে তললৈ টানি ভৰিৰ খোলাটো বলপূৰ্বকভাৱে ভাঙি পেলোৱা হৈছিল। বেণ্ডেজবোৰ বাৰে বাৰে আঠৰ আকৃতিৰ গতিৰে ঘাঁ কৰা হৈছিল। ভৰিৰ ভিতৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ভৰিৰ আঙুলিৰ ওপৰেৰে, তাৰপিছত ভৰিৰ তললৈ আৰু গোৰোহাৰ চাৰিওফালে লৈ যোৱা হৈছিল। ভঙা ভৰিৰ আঙুলিবোৰ ভৰিৰ তলুৱাত টানকৈ হেঁচা মাৰি ধৰা হৈছিল । ভৰিৰ চাৰিওফালে পাৰ কৰাৰ সময়ত বান্ধি ৰখা কাপোৰখন টান কৰি ভৰি আৰু গোৰোহাৰ বলটো একেলগে টানি অনা হৈছিল, যাৰ ফলত ভঙা ভৰিখন খোলাত ভাঁজ খাইছিল আৰু ভৰিৰ আঙুলিবোৰ তলুৱাৰ তলত হেঁচা মাৰি ধৰা হৈছিল। বান্ধনিটো ইমান টানকৈ টানি থোৱা হৈছিল যে ছোৱালীজনীয়ে ভৰিৰ আঙুলিটো একেবাৰে লৰচৰ কৰিব পৰা নাছিল আৰু তাৰ পিছত বান্ধনী কাপোৰখনৰ মূৰবোৰ চিলাই কৰা হৈছিল যাতে ছোৱালীজনীয়ে তাক ঢিলা কৰিব নোৱাৰে।
ছোৱালীজনীৰ ভঙা ভৰিৰ বাবে বহুত যত্ন আৰু মনোযোগৰ প্ৰয়োজন আছিল, যাতে সেইবোৰ নিয়মিতভাৱে বান্ধ খাই থাকে। প্ৰতিবাৰ ভৰি বান্ধি থোৱাৰ সময়ত ধুই ভৰিৰ আঙুলিত আঘাত পোৱাৰ পৰীক্ষা কৰা হৈছিল আৰু নখবোৰ নিখুঁতভাৱে চিকুণাই দিয়া হৈছিল। বান্ধি নোলোৱাৰ সময়ত ভঙা ভৰি দুখনকো কোমল কৰিবলৈ গুড়ি কৰা হৈছিল আৰু ছোৱালীজনীৰ ভৰিৰ তলুৱাবোৰ প্ৰায়ে কোবাই গাঁঠি আৰু ভঙা হাড়বোৰ অধিক নমনীয় কৰি তোলা হৈছিল। ভৰি দুখনো এনেভাৱে তিয়াই থোৱা হৈছিল যাতে তাৰ ফলত যিকোনো নেক্ৰটিক মাংস সৰি পৰে।[10]
এই প্ৰক্ৰিয়াৰ লগে লগে ছোৱালীজনীৰ ভঙা ভৰিৰ আঙুলিবোৰ আকৌ তললৈ ভাঁজ কৰি ভৰি দুখন পুনৰ ওপৰলৈ উঠি আহিছিল। ছোৱালীজনীৰ ভৰি দুখন উঠি অহাৰ লগে লগে বান্ধনিবোৰ আৰু টানকৈ টানি অনা হৈছিল। এই বান্ধি ৰখা আৰু পুনৰ বান্ধি ৰখা অনুষ্ঠানটো যিমান পাৰি সঘনাই পুনৰাবৃত্তি কৰা হৈছিল (ধনীসকলৰ বাবে দৈনিক অন্ততঃ এবাৰ, দুখীয়া কৃষকৰ বাবে সপ্তাহত দুবাৰ বা তিনিবাৰ), সতেজ বান্ধনিৰ সৈতে। সাধাৰণতে ছোৱালীজনীৰ পৰিয়ালৰ এগৰাকী জ্যেষ্ঠ মহিলা সদস্য বা পেছাদাৰী ফুটবাইণ্ডাৰে ভৰিৰ প্ৰাৰম্ভিক ভাঙোণ আৰু চলি থকা বান্ধনিৰ কাম কৰিছিল। মাতৃৰ বাহিৰে আন কোনোবাই কৰাটো ভাল বুলি গণ্য কৰা হৈছিল, কাৰণ তেওঁ হয়তো ছোৱালীৰ বিষৰ প্ৰতি সহানুভূতিশীল আছিল আৰু বান্ধোনবোৰ টান কৰি ৰাখিবলৈ কম ইচ্ছুক আছিল।[8]
বেছিভাগৰে বাবে বান্ধি থোৱা ভৰি দুখন অৱশেষত অজ্ঞান হৈ পৰিছিল। কিন্তু এবাৰ ভৰি এখন থেতেলিয়াই বান্ধি থোৱাৰ পিছত বান্ধোন আঁতৰোৱাৰ প্ৰক্ৰিয়াটো বেদনাদায়ক আছিল,[11]আৰু এগৰাকী মহিলাই পুনৰ একে বিষ নোহোৱাকৈ আকৃতিটো ওলোটা কৰিব নোৱাৰিছিল।
নাৰীবাদী দৃষ্টিভংগী[সম্পাদনা কৰক]
ভৰিৰ বান্ধোনক নাৰীবাদীসকলে প্ৰায়ে যৌনতাবাদী সংস্কৃতিৰ বলি হোৱা মহিলাসকলৰ বিৰুদ্ধে এক নিপীড়নমূলক প্ৰথা হিচাপে বিবেচনা কৰে।
তথ্যউৎস[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 "Chinese Foot Binding". BBC. https://www.bbc.co.uk/dna/ptop/alabaster/A1155872.
- ↑ 2.0 2.1 Lim, Louisa (19 March 2007). "Painful Memories for China's Footbinding Survivors". Morning Edition. National Public Radio. https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=8966942.
- ↑ Hershatter, Gail (2019). Women and China's Revolutions. Rowman and Littlefield. পৃষ্ঠা. 68.
- ↑ Dorothy Ko (2002). Every Step a Lotus: Shoes for Bound Feet. University of California Press. পৃষ্ঠা. 32–34. ISBN 978-0-520-23284-6. https://books.google.com/books?id=qpNQ91M3BswC&pg=PA34.
- ↑ Dorothy Ko (2002). Every Step a Lotus: Shoes for Bound Feet. University of California Press. পৃষ্ঠা. 42. ISBN 978-0-520-23284-6. https://books.google.com/books?id=qpNQ91M3BswC&pg=PA42.
- ↑ Gates, Hill (2001). "Footloose in Fujian: Economic Correlates of Footbinding". Comparative Studies in Society and History খণ্ড 43 (1): 130–148. doi:10.1017/S0010417501003619. ISSN 0010-4175. PMID 18193574.
- ↑ Hill Gates (2014). Footbinding and Women's Labor in Sichuan. Routledge. পৃষ্ঠা. 7. ISBN 978-0-415-52592-3. https://books.google.com/books?id=jEK2BQAAQBAJ&pg=PA7.
- ↑ 8.0 8.1 Jackson, Beverley (1997). Splendid Slippers: A Thousand Years of an Erotic Tradition. Ten Speed Press. ISBN 978-0-89815-957-8.
- ↑ McMahan, Aubrey L.. "Why Chinese Neo-Confucian Women Made a Fetish of Small Feet". Grand Valley Journal of History খণ্ড 2 (1 Article 3).
- ↑ Levy, Howard S. (1991). The Lotus Lovers: The Complete History of the Curious Erotic Tradition of Foot Binding in China. প্ৰকাশক New York: Prometheus Books. পৃষ্ঠা. 322.
- ↑ Margo DeMello (2007). Encyclopedia of Body Adornment. Greenwood Press. পৃষ্ঠা. 116–117. ISBN 978-0-313-33695-9. https://books.google.com/books?id=s0122BsqrZwC&pg=PA117.