শ্বাহ আমানত

শ্বাহ আমানত খান (বাংলা: শাহ আমান খাঁন, পাৰ্চী ভাষাত: شاه أمانت خان; মৃত্যু ১৭৭৩) আছিল দক্ষিণ এছিয়াৰ ওঠৰ শতিকাৰ এগৰাকী চুফী মুছলমান ব্যক্তিত্ব। তেওঁক পূব বংগ (বৰ্তমান বাংলাদেশ)ৰ চট্টগ্ৰামৰ অন্যতম বিশিষ্ট সন্ত হিচাপে গণ্য কৰা হয়।

জীৱন

শ্বাহ আমানতৰ জন্ম হৈছিল ইৰাকী আৰব মূলৰ মুছলমান পৰিয়ালত। তেওঁৰ পূৰ্বপুৰুষসকল বাগদাদৰ পৰা বিহাৰলৈ প্ৰব্ৰজন কৰে। তেওঁলোক আব্দুল কাদিৰ গিলানীৰ বংশধৰ আছিল। দেউতাকৰ নাম আছিল নিয়ামত। পৰৱৰ্তী সময়ত শ্বাহ আমানতে বংগলৈ প্ৰব্ৰজন কৰে। মুৰ্ছিদাবাদত শ্বাহ আমানত শ্বাহ আব্দুৰ ৰহিম ৰিজভি নামৰ এজন কাশ্মীৰী চুফী পণ্ডিতৰ শিষ্য হৈ বায়াতৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল। শ্বাহ আব্দুৰ ৰহিম আছিল আহমদ ছিৰহিন্দিৰ পুত্ৰ খোৱাজা মাছুমৰ নাতি। শ্বাহ আমানতে দিল্লী, লক্ষ্ণৌ আৰু কাশ্মীৰৰ দৰে ঠাইত ইছলামৰ বিষয়ে জানিবলৈ উপমহাদেশ ভ্ৰমণ কৰিছিল।

১২ বছৰৰ পাছত শ্বাহ আব্দুৰ ৰহিমে শ্বাহ আমানতক চট্টগ্ৰামলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়ে। শ্বাহ আমানতে নিজৰ বাবে চট্টগ্ৰামৰ এখন বনাঞ্চলত এটা সৰু কুটিৰ সাজিছিল। তেওঁ চিট্টাগং জজ ক’ৰ্টত পংকাহ ৱাল্লাহৰ চাকৰি এটা ল’বলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু সাধাৰণ জীৱনশৈলী পছন্দ কৰিছিল। তেওঁ নবাব ইয়াচিন খানৰ কাদাম মুবাৰক মছজিদত নামাজত অংশ লয়। আদালতৰ এইখিনি সময়ৰ পৰাই তেওঁক মিয়া চাহেব বুলি কোৱা হৈছিল। কিন্তু মানুহে তেওঁৰ প্ৰকৃত পৰিচয় উপলব্ধি কৰাৰ পিছত শ্বাহ আমানতে নিজৰ ৰাজহুৱা জীৱনৰ অধিক সময় ধৰ্মীয় প্ৰচাৰৰ প্ৰতি উৎসৰ্গা কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। শ্বাহ আমানতে ইছলাম প্ৰচাৰৰ বাবে খাংকা আমানতিয়া আৰু নকশবন্দীয়া, মুজাদ্দেদিয়া, কাদিৰিয়া, চিষ্টিয়া আৰু মাদাৰিয়া চুফী শৃংখলাৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে। খানকাহ আমানটিয়া পাছলৈ বাংলাদেশৰ চুফী ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিল। তেওঁৰ প্ৰথম শিষ্যসকলৰ ভিতৰত এজন আছিল আজিমপুৰৰ দয়েৰা শ্বৰীফৰ শ্বাহ চুফী মহম্মদ দায়েম যি পিছলৈ আজিমাবাদলৈ আহে। তেওঁৰ অসংখ্য শিষ্য ভাৰতীয় উপমহাদেশত বিয়পি পৰিছিল।

মৃত্যু আৰু উত্তৰাধিকাৰ

১৭৭৩ চনত ১২৫ বছৰ বয়সত এই মহান চুফী ৰহস্যবাদীজনে খানকা আমানাটিয়া আৰু তেওঁৰ বাগিচা এৰি একমাত্ৰ পুত্ৰ শ্বাহজাদা মহম্মদ আনোৱাৰ খানৰ লগত তেওঁৰ খানকাহৰ ওচৰত (সমাধিক্ষেত্ৰ)ত সমাধিস্থ কৰা হয়। বৰ্তমান ই চিটাগং চহৰত; লালদিঘি, কোটৱালিৰ পূব দিশে।

উত্তৰাধিকাৰীৰ ইতিহাস

শ্বাহ আমানত খানে নিজৰ চুফী বংশ একমাত্ৰ পুত্ৰ আনোৱাৰ খানৰ হাতত এৰি থৈ গৈছিল, যাক শ্বাহজাদা মহম্মদ আনোৱাৰ খান বুলিও কোৱা হয়। চুফী বংশৰ উত্তৰাধিকাৰী জনসাধাৰণৰ সেৱা কৰা ছাজ্জাদা নাছিন নামেৰে জনাজাত।

শ্বাহজাদা মহম্মদ আনোৱাৰ খানৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ শ্বাহজাদা আলেফ খানৰ পিতৃয়ে পুত্ৰ শ্বাহজাদা আলিয়াৰ খানক এৰি যোৱাৰ আগতে মৃত্যুবৰণ কৰে। ১৮৪০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ কিছু সময়ৰ পিছতে তেওঁৰ দাদা শ্বাহজাদা আনোৱাৰ খানৰ মৃত্যুৰ পিছত শ্বাহজাদা আলিয়াৰ খান দৰগাহ শ্বৰীফ আৰু খানকা আমানাতিয়াৰ সজ্জাদা নাছিন হৈ পৰে। তেওঁৰ এই উত্তৰাধিকাৰ অব্যাহত ৰাখি খানকাহ আমানতীয়া পৰিচালনা কৰিছিল। দৰগাহ শ্বৰীফলৈ অহা লোকসকল যথেষ্ট বৃদ্ধি পোৱাৰ বাবে তেওঁৰ সময়ত লেংগাৰ নামেৰেও জনাজাত বিনামূলীয়া খাদ্যৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পাইছিল। লেংগাৰ প্ৰদানৰ এই ব্যৱস্থা শ্বাহ চুফী আমানত খানে তেওঁৰ খানকাত স্থাপন কৰিছিল আৰু আজিলৈকে ছাজ্জাদা নাছিনসকলৰ দ্বাৰা সেয়া চলি আছে।

শ্বাহজাদা আলিয়াৰ খানৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ শ্বাহজাদা ফজৰ আলী খানে পিতৃৰ পিছত দৰগাহ শ্বৰীফ আৰু খানকা আমানাতিয়াৰ সাজ্জাদা নাছিন হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে। গৌৰৱময় চুফী জীৱন যাপন কৰাৰ পিছত ১৮৯০ খ্ৰীষ্টাব্দত তেওঁৰ পুত্ৰ শ্বাহজাদা শ্বেৰ আলী খানৰ দায়িত্বত খানকা আৰু দৰগাহ শ্বৰীফ এৰি মৃত্যু হয়।

শ্বাহজাদা শ্বেৰ আলী খানৰ চাৰিজন পুত্ৰ ক্ৰমে শ্বাহজাদা ফৌজুল কবীৰ খান (১৯১৪-১৯৮২), শ্বাহজাদা ফৌজুল আজিম খান (১৯২০-১৯৭৮), শ্বাহজাদা ফৌজুল কৰিম খান (১৯২৩-১৯৬২) আৰু শ্বাহজাদা ফৌজুল আলী খান (১৯৩৫-২০০৯) আছিল। ১৯৪২ চনত শ্বাহজাদা শ্বেৰ আলী খানৰ মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁৰ চাৰিজন পুত্ৰ দৰগাহ শ্বৰীফ আৰু খানকা আমানাতিয়াৰ সজ্জাদা নাছিন হয় আৰু জনসাধাৰণ আৰু চুফীবাদৰ সেৱা কৰি থাকে।

প্ৰভাৱ

শ্বাহ চুফী আমানত খানৰ দৰগাহত বিভিন্ন ধৰ্মৰ লোক একত্ৰিত হয়৷ দেশীয় মানুহৰ মাজত তেওঁৰ প্ৰভাৱ দেখিবলৈ পোৱা যায় গাঁৱৰ গীত, চুফী কাৱালি, আৰু তেওঁৰ নামেৰে প্ৰতিষ্ঠা হোৱা দোকান-পোহাৰ, অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠানৰ জৰিয়তে। চট্টগ্ৰামৰ বহু বাহনৰ মৃতদেহতো তেওঁৰ নাম দেখা যায়। বাংলাদেশৰ বেছিভাগ চুফী বংশ তেওঁৰ পৰাই আহিছে।

তেওঁৰ নামেৰে বিখ্যাত শ্বাহ আমানত দলংখনৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল।হলিশাহাৰত শ্বাহ আমানাতৰ নামেৰে এখন বিদ্যালয় আছে যাৰ নাম শ্বাহ আমানত শিশু নিকেতন। ইয়াৰ উপৰি এছ আলম গ্ৰুপ অৱ ইণ্ডাষ্ট্ৰীজৰ মালিকানাধীন শ্বাহ অমানৎ প্ৰাকৃতিক গেছ কোম্পানী লিমিটেড নামৰ এটা শক্তি কোম্পানী আছে। শ্বাহ আমানত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰৰ নামো তেওঁৰ নামেৰে ৰখা হৈছিল।