সত্য
সত্য (ইংৰাজী: Truth) হৈছে তথ্য বা বাস্তৱৰ লগত মিল থকা এক বৈশিষ্ট্য।[1] ব্যৱহাৰিক ভাষাত সত্যক সাধাৰণতে বাস্তৱক প্ৰতিনিধিত্ব কৰাৰ লক্ষ্যৰে বা অন্যথা ইয়াৰ সৈতে মিল থকা বস্তু যেনে বিশ্বাস, প্ৰস্তাৱনা আৰু ঘোষণামূলক বাক্যৰ সৈতে জড়িত কৰা হয়।[2]
সত্যক সাধাৰণতে মিছাৰ বিপৰীত বুলি ধৰা হয়। সত্যৰ ধাৰণাটো দৰ্শন, শিল্প, ধৰ্মতত্ত্ব, বিজ্ঞান আদি বিভিন্ন প্ৰসংগত আলোচনা আৰু বিতৰ্কৰ আওতালৈ অনা হয়। মানুহৰ বেছিভাগ কাৰ্যকলাপ ধাৰণাটোৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, য’ত ইয়াৰ প্ৰকৃতি ধাৰণা হিচাপে আলোচনাৰ বিষয় নহয়; ইয়াৰ ভিতৰত বিজ্ঞান, আইন, সাংবাদিকতা আৰু দৈনন্দিন জীৱনৰ বেছিভাগ বিষয় অন্তৰ্ভুক্ত। কিছুমান দাৰ্শনিকে সত্যৰ ধাৰণাটোক মৌলিক বুলি ভাবে, আৰু সত্যৰ ধাৰণাটোতকৈও সহজে বুজিব পৰা কোনো শব্দৰে ব্যাখ্যা কৰিব নোৱাৰে।[2] সাধাৰণতে সত্যক ভাষা বা চিন্তাৰ মন-স্বাধীন জগতৰ সৈতে মিল থকা বুলি গণ্য কৰা হয়।
সত্যৰ বিভিন্ন তত্ত্ব আৰু দৃষ্টিভংগীৰ ওপৰত পণ্ডিত, দাৰ্শনিক আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদসকলৰ মাজত বিতৰ্ক তথা মতভেদ অব্যাহত আছে।[2][3]
এইদৰে, "সত্য"ৰ লগত বিশ্বাস, নিষ্ঠা, আনুগত্য, আন্তৰিকতা, সত্যতা[4] আৰু "তথ্য বা বাস্তৱৰ সৈতে একমত" দুয়োটাই জড়িত হৈ থাকে।
ইংৰাজীৰ বাহিৰেও সকলো জাৰ্মাণিক ভাষাই সত্য "নিষ্ঠা আৰু সত্য" তথা "বাস্তৱতা"ৰ মাজত পৰিভাষাগত পাৰ্থক্য প্ৰৱৰ্তন কৰিছে। "বাস্তৱতা" প্ৰকাশ কৰিবলৈ উত্তৰ জাৰ্মাণিক ভাষাই চান্না ৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা বিশেষ্য বাছি লৈছিল। ৰোমান ভাষাত লেটিন veritasক অনুসৰণ কৰা শব্দ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, আনহাতে গ্ৰীক aletheia, Russian pravda, দক্ষিণ স্লাভিক istina আৰু সংস্কৃত সতৰ ব্যুৎপত্তি পৃথক।
কিছুমান আধুনিক প্ৰসংগত "সত্য" শব্দটো কোনো মূল বা মানদণ্ডৰ প্ৰতি নিষ্ঠাক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াক প্ৰামাণ্যতাৰে কাম কৰাৰ অৰ্থত "নিজৰ প্ৰতি সত্য" হোৱাৰ প্ৰসংগতো ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।[1]
আনুষ্ঠানিক তত্ত্বসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]যুক্তিৰ বিষয়ে যুক্তিৰ আৰ্হিবোৰৰ সৈতে জড়িত যিয়ে এটা প্ৰস্তাৱ সঁচা নে নহয় সেই বিষয়ে জনাত সহায় কৰিব পাৰে সেয়ে সত্য। যুক্তিবিদসকলে তেওঁলোকে যিবোৰ সত্যৰ বিষয়ে চিন্তা কৰে সেইবোৰ প্ৰকাশ কৰিবলৈ আনুষ্ঠানিক ভাষা ব্যৱহাৰ কৰে আৰু সেইবাবেই কোনো যুক্তিবাদী ব্যৱস্থাৰ ভিতৰত কোনো ব্যাখ্যা বা যুক্তিৰ অধীনত কেৱল সত্য নিহিত থাকে।
যুক্তিসংগত সত্য (যাক বিশ্লেষণাত্মক সত্য বা প্ৰয়োজনীয় সত্য বুলিও কোৱা হয়) হৈছে এনে এটা বক্তব্য যিটো সকলো সম্ভাৱ্য জগততে সত্য।[5]
গণিতত সত্যৰ প্ৰতি প্ৰধানকৈ দুটা পন্থা আছে। সত্যৰ আৰ্হি তত্ত্ব আৰু সত্যৰ প্ৰমাণ তত্ত্ব।[6]
ঐতিহাসিকভাৱে ঊনবিংশ শতিকাৰ বুলিয়ান বীজগণিতৰ বিকাশৰ লগে লগে যুক্তিৰ গাণিতিক আৰ্হিসমূহে "সত্য" (যাক "T" বা "১" হিচাপেও প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হয়) এটা ইচ্ছাকৃত ধ্ৰুৱক হিচাপে গণ্য কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। "অসত্য" এটা ইচ্ছাকৃত ধ্ৰুৱক, যাক "F" বা "০" হিচাপে প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব পাৰি। প্ৰস্তাৱনামূলক যুক্তিত এই চিহ্নসমূহক প্ৰায়ে সত্য তালিকাৰ আকাৰত দিয়া স্বতন্ত্ৰতা আৰু অনুমানৰ নিয়মৰ এটা গোট অনুসৰি হেঁচা মাৰি ধৰিব পাৰি।
সত্যৰ অৰ্থগত তত্ত্বৰ সাধাৰণ ক্ষেত্ৰ হিচাপে এটা নিৰ্দিষ্ট ভাষাৰ বাবে-
‘P’ সত্য যদি আৰু কেৱল যদিহে P য'ত 'P' য়ে বাক্যটোক (বাক্যটোৰ নাম) বুজায়, আৰু P হৈছে কেৱল বাক্যটোৱেই।
টাৰ্স্কিৰ সত্য তত্ত্ব (আলফ্ৰেড টাৰ্স্কিৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছে) আনুষ্ঠানিক ভাষাৰ বাবে বিকশিত কৰা হৈছিল, যেনে আনুষ্ঠানিক যুক্তি।
ক্ৰিপকেৰ সত্য তত্ত্বই (চৌল ক্ৰিপকেৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছে) কয় যে প্ৰাকৃতিক ভাষাই প্ৰকৃততে বৈপৰীত্যৰ জন্ম নিদিয়াকৈ নিজৰ সত্যৰ বিভক্তিটো ৰাখিব পাৰে। তেওঁ এই যুক্তি কেনেকৈ নিৰ্মাণ কৰিব লাগে তাক তলত দিয়া ধৰণে দেখুৱাইছিল:
প্ৰাকৃতিক ভাষাৰ বাক্যৰ এটা উপগোটৰ পৰা আৰম্ভ কৰি য'ত "সঁচা" (বা "মিছা") অভিব্যক্তিটোৰ কোনো আৱিৰ্ভাৱ নাই। গতিকে The barn is big উপগোটত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কিন্তু "The barn is big is true" নহয়, বা "এই বাক্যটো মিছা"ৰ দৰে সমস্যাজনক বাক্যও নহয়। ই কেৱল সেই উপগোটটোৰ বাক্যবোৰৰ বাবে সত্যৰ সংজ্ঞা দিয়ে। সত্যৰ সংজ্ঞাটো বাক্যৰ মূল উপগোট এটাৰ সত্য বা মিছাৰ পূৰ্বানুমান কৰা বাক্যসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰা হয়।
লোক বিশ্বাস
[সম্পাদনা কৰক]মানৱ ভাষাত "P সত্য" সত্যৰ বিভক্তিৰ ব্যৱহাৰিক মূল্য অতিশয় বেছি, ই আনৰ দ্বাৰা কৰা দাবীৰ দক্ষতাৰে সমৰ্থন বা অভিযোগনামা দাখিল কৰাৰ অনুমতি দিয়ে, কোনো বক্তব্যৰ সত্যতা বা অসত্যতাক গুৰুত্ব দিয়ে বা বিভিন্ন পৰোক্ষ (গ্ৰিচিয়ান) কথোপকথনমূলক প্ৰভাৱ সম্ভৱ কৰে।[7] ব্যক্তি বা সমাজে কেতিয়াবা মিছা কথাক বাধা দিবলৈ "মিছা" বক্তব্যক শাস্তি দিব; [8] আটাইতকৈ পুৰণি আইন গ্ৰন্থ, উৰ-নাম্মুৰ সংহিতাত যাদু বা ব্যভিচাৰৰ মিছা অভিযোগৰ লগতে আদালতত মিছা সাক্ষ্য দিয়াৰ বাবে শাস্তি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। আনকি চাৰি বছৰীয়া শিশোৱেও সৰল "মিছা বিশ্বাস" পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হ'ব পাৰে আৰু সফলতাৰে মূল্যায়ন কৰিব পাৰে যে আন এজন ব্যক্তিৰ বিশ্বাস বাস্তৱৰ পৰা এক নিৰ্দিষ্ট ধৰণে বিচ্ছিন্ন হয়; [9] প্ৰাপ্তবয়স্ক হোৱাৰ সময়লৈকে "সত্য"ৰ বিষয়ে শক্তিশালী অন্তৰ্নিহিত অন্তৰ্দৃষ্টিৰ সৃষ্টি হয় যিয়ে সত্যৰ এটা "লোক তত্ত্ব" গঠন কৰে।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ 1.0 1.1 Merriam-Webster's Online Dictionary, truth, 2005
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "Truth". Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/truth/। আহৰণ কৰা হৈছে: 29 June 2020.
- ↑ Alexis G. Burgess and John P. Burgess (2011) (hardcover). Truth (1st সম্পাদনা). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-14401-6. http://press.princeton.edu/titles/9460.html। আহৰণ কৰা হৈছে: October 4, 2014. "a concise introduction to current philosophical debates about truth"
- ↑ see Holtzmann's law for the -ww- : -gg- alternation.
- ↑ Ludwig Wittgenstein, Tractatus Logico-Philosophicus.
- ↑ Penelope Maddy; Realism in Mathematics; Series: Clarendon Paperbacks; Paperback: 216 pages; Publisher: Oxford University Press, US (1992); 978-0-19-824035-8.
- ↑ Scharp, Kevin (2013). "6: What is the Use?". Replacing truth (First সম্পাদনা). প্ৰকাশক Oxford: Oxford Univ. Press. ISBN 978-0-19-965385-0.
- ↑ "truth | philosophy and logic" (en ভাষাত). Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/truth-philosophy-and-logic। আহৰণ কৰা হৈছে: 28 July 2017. "Truth is important. Believing what is not true is apt to spoil a person’s plans and may even cost him his life. Telling what is not true may result in legal and social penalties."
- ↑ Wellman, Henry M., David Cross, and Julanne Watson. "Meta‐analysis of theory‐of‐mind development: the truth about false belief." Child development 72.3 (2001): 655–84.
বাহ্যিক সংযোগ
[সম্পাদনা কৰক] |
ৱিকিউদ্ধৃতিত সত্য বিষয় সংক্ৰান্তত উদ্ধৃতি আছে। |