স্কেল (ভূগোল)

ভূগোলত কোনো ভৌগোলিক পৰিঘটনা সংঘটিত বা বৰ্ণনা কৰা স্তৰক স্কেল বোলে। এই ধাৰণাটো মানচিত্ৰ তৈয়াৰ কৰাত ব্যৱহৃত মানচিত্ৰৰ স্কেলৰ পৰা আহৰণ কৰা হৈছে। ভূগোলবিদসকলে বিভিন্ন স্কেল ব্যৱহাৰ কৰি ভৌগোলিক ঘটনা-পৰিঘটনা আৰু ইয়াৰ পাৰ্থক্যৰ বৰ্ণনা কৰে। জ্ঞানতাত্ত্বিক দৃষ্টিকোণৰ পৰা এটা পৰ্যবেক্ষণ কিমান বিশদ সেই বিষয়ে বৰ্ণনা কৰিবলৈ স্কেল ব্যৱহাৰ কৰা হয়, আনহাতে অন্তৰ্নিহিতভাৱে স্কেল সমাজ আৰু প্ৰকৃতিৰ মাজৰ জটিল পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ অন্তৰ্নিহিত।^[1]

স্কেল ইফেক্ট

ভূগোলৰ বাবে স্কেলৰ ধাৰণাটো কেন্দ্ৰীয়। যিকোনো ভৌগোলিক পৰিঘটনা অধ্যয়ন কৰিবলৈ, প্ৰথমে ঘটনাটোৰ স্কেল বা ৰিজ’লিউচন নিৰ্ণয় কৰিব লাগিব, কাৰণ বিভিন্ন স্কেল বা ৰিজ’লিউচনৰ ফলত বিভিন্ন পৰ্যবেক্ষণ হ’ব পাৰে আৰু লগে লগে তাৰ সিদ্ধান্তও বেলেগ বেলেগ হ’ব পাৰে। এই সমস্যাক স্কেল ইফেক্ট বা স্কেল নিৰ্ভৰশীলতা বোলা হয়।^[2] উদাহৰণস্বৰূপে "ব্ৰিটেইনৰ উপকূল কিমান দিন"- এই বিখ্যাত প্ৰশ্নৰ উত্তৰ মানচিত্ৰৰ স্কেলৰ বাছনিৰ ওপৰত অত্যন্ত নিৰ্ভৰশীল।

কাৰ্ট'গ্ৰাফী আৰু স্থানীয় বিশ্লেষণত স্কেল ইফেক্ট আৰু জ'নিং ইফেক্ট (জ'নিংৰ বিভিন্ন পদ্ধতিয়ে বিভিন্ন পৰিসংখ্যাগত ফলাফললৈ লৈ যায়) মিলি পৰিৱৰ্তিত এৰিয়াল ইউনিট সমস্যা (MAUP)ৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।^[2]

প্ৰকাৰ

Spatio-temporal hierarchies in landscape ecology^[3]
Scale	Spatial (m²)	Temporal (yr)
Micro-	10⁰ - 10⁶	1 -500
Meso-	10⁶ - 10¹⁰	500 - 10,000
Macro-	10¹⁰ - 10¹²	10,000 - 1,000,000
Mega-	10¹² -	1,000,000 -

ভূগোলত “স্কেল’’ শব্দটো স্থানীয়, কালিক, বা স্থান-কালিক, কিন্তু প্ৰায়ে (যদিও সদায় নহয়) ইয়াৰ অৰ্থ স্থানীয় বিশ্লেষণত স্থানীয় স্কেল। বিভিন্ন প্ৰসংগত "স্কেল"ৰ অৰ্থ অতি ভিন্ন হ'ব পাৰে, যিবোৰক তলত দিয়া ধৰণে শ্ৰেণীভুক্ত কৰিব পাৰি:^[4]

ভৌগোলিক স্কেল বা পৰ্যবেক্ষণৰ স্কেল: এটা অধ্যয়নৰ স্থানীয় পৰিসৰ। যেনে- সমগ্ৰ আমেৰিকাৰ স্থানীয় বিশ্লেষণক বৃহৎ পৰিসৰৰ বুলি ধৰিব পাৰি, আনহাতে এখন চহৰৰ ওপৰত কৰা অধ্যয়ন তুলনামূলকভাৱে সৰু।

মানচিত্ৰৰ স্কেল বা মেপ স্কেল: বৃহৎ পৰিসৰৰ মানচিত্ৰই সৰু অঞ্চল সামৰি লয় যদিও অধিক বিৱৰণ সামৰি লয়, আনহাতে সৰু পৰিসৰৰ মানচিত্ৰই কম বিৱৰণেৰে বৃহৎ অঞ্চল সামৰি লয়।

কাৰ্যকৰী স্কেল: কোনো বিশেষ পৰিঘটনাই যি স্থানীয় পৰিসৰত কাম কৰে। যেনে- নদীৰ গাঁত গঠন হোৱাতকৈ বহু বৃহৎ পৰিসৰত অৰ'জেনিয়ে কাম কৰে।

তথ্য সূত্ৰ

↑ Susan Mayhew (2009) (en ভাষাত). Oxford Dictionary of Geography. প্ৰকাশক New York: Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 443. ISBN 9780199231805.
↑ ^2.0 ^2.1 Fotheringham, A. S.; Rogerson, P. A (2008). The Modifiable Areal Unit Problem (MAUP). Sage. পৃষ্ঠা. 105–124. ISBN 978-1-4129-1082-8.
↑ Delcourt, H. R.; Delcourt, P. A. (1988). "Quaternary landscape ecology: relevant scales in space and time". Landscape ecology খণ্ড 2: 23–44. doi:10.1007/BF00138906.
↑ Lam, N. S.-N.; Quattrochi, D. A. (1992). "On the Issues of Scale, Resolution, and Fractal Analysis in the Mapping Sciences". The Professional Geographer খণ্ড 44 (1): 88–98. doi:10.1111/j.0033-0124.1992.00088.x.

[1] Susan Mayhew (2009) (en ভাষাত). Oxford Dictionary of Geography. প্ৰকাশক New York: Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 443. ISBN 9780199231805.

[handbook-2] 2.0 ^2.1 Fotheringham, A. S.; Rogerson, P. A (2008). The Modifiable Areal Unit Problem (MAUP). Sage. পৃষ্ঠা. 105–124. ISBN 978-1-4129-1082-8.

[3] Delcourt, H. R.; Delcourt, P. A. (1988). "Quaternary landscape ecology: relevant scales in space and time". Landscape ecology খণ্ড 2: 23–44. doi:10.1007/BF00138906.

[4] Lam, N. S.-N.; Quattrochi, D. A. (1992). "On the Issues of Scale, Resolution, and Fractal Analysis in the Mapping Sciences". The Professional Geographer খণ্ড 44 (1): 88–98. doi:10.1111/j.0033-0124.1992.00088.x.

[1]

[2]

[3]

[4]