৫এছ্ (পদ্ধতি)
5S নামটো কৰ্মস্থলী সংগঠনৰ বিশেষ পদ্ধতিক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই আচলতে জাপানী ভাষাৰ পাঁচটা শব্দৰ পৰা আহিছে ,”ছেইৰি” (seiri), ছেইটন (seiton),”ছেইছ'”(seiso), ছেইকেট্ছু (seiketsu) আৰু ছিট্ছুকে (shitsuke)। তদুপৰি এই শব্দকেইটাৰ ইংৰাজী ভাৱানুবাদও “S”ৰে আৰম্ভ হোৱা পাচটা শব্দৰে হৈছে।[1] ই এক কৰ্মক্ষেত্ৰ সুচ্চল তথা দক্ষভাৱে পৰিচালনা কৰা নীতি বৰ্ণনা কৰে। [2] সাধাৰণতে কৰ্মীসকলৰ মাজত এক আৰ্হি স্বৰূপ নিৰ্ধাৰণ কৰি, সেই আৰ্হিৰ জৰিয়তে সকলো কৰ্মী সহমতত আহি সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়া সম্পূৰ্ণ কৰা হয়।
৫-এছ্ (5S)
[সম্পাদনা কৰক]৫-এচৰ পাচটা পৰ্যায় আছে। ইয়াক জাপানীৰ পৰা ইংৰাজীলৈ "sort", "straighten", "shine", "standardize", আৰু "sustain” এইকেইটা শব্দলৈ অনুবাদ কৰা হৈছে। ইয়াৰ ভিন্ন অনুবাদও কৰিব পৰা যায়।
ছেইৰি
[সম্পাদনা কৰক]整理 (sort)
[সম্পাদনা কৰক]- অলাগতিয়াল বস্তুবোৰ আঁতৰাই সঠিক ঠাইত ৰাখিব লাগে।
- প্ৰতিবন্ধকতাসমূহ আঁতৰাই কৰ্মক্ষেত্ৰখন স্বচ্চল কৰি ল’ব লাগে।
- অদৰকৰী সামগ্ৰীৰ পৰা পাব পৰা অসুবিধাখিনি দূৰ কৰিব লাগে।
- অদৰকাৰী সামগ্ৰীসমূহ কৰ্মক্ষেত্ৰত জমা হৈ থাকিব দিব নালাগে।
- মূল্য অথবা অন্য কাৰকৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিহে কোনো সামগ্ৰীৰ বিবেচনা কৰিব লাগে।
- সকলো অলাগতিয়াল সামগ্ৰী আঁতৰাই পেলাব লাগে।
- লাগতিয়াল আৰু অলাগতিয়াল বস্তুসমূহ বেলেগে ভগাই পেলাব লগে।
ছেইটন
[সম্পাদনা কৰক]整頓 (Systematic Arrangement)
[সম্পাদনা কৰক]- "set in order" বা"streamline"
- সকলো প্ৰয়োজনীয় সামগ্ৰী ব্যৱহাৰৰ বাবে হাততে পোৱাকে ৰাখিব লাগে।
- সময়ৰ অপব্যয় ৰোধ কৰিব লাগে।
- প্ৰথম আহিলে প্ৰথম সেৱা (First-come-first-served basis)
- কামখিনি সহজ আৰু সুথিলভাৱে চলোৱাৰ চেষ্টা কৰিব লাগে।
ছেইছ'
[সম্পাদনা কৰক]清掃 (Spic and Span)
[সম্পাদনা কৰক]- "sweep", "sanitize", "shine", বা "scrub"
- কৰ্মস্থানৰ সম্পূৰ্ণ পৰিষ্কাৰ পৰিচ্ছন্নতা।
- পৰিচ্ছন্নতা পৰিদৰ্শনৰ এটি বিষয় হিচাবে ধৰিব লাগে।
- যন্ত্ৰ-পাতি তথা সঁজুলিসমূহ যতনেৰে চলাব লাগে যাতে সেইবোৰ বেয়া নহয়।
- কৰ্মক্ষেত্ৰখন কামৰ বাবে সহজ তথা সুৰক্ষিত কৰি ৰখিব লাগে।
ছেইকেট্ছু
[সম্পাদনা কৰক]清潔 (Standardize)
[সম্পাদনা কৰক]- কৰ্মক্ষেত্ৰৰ কৰ্ম আৰ্হি নিৰ্ধাৰণ।
- কৰ্মক্ষেত্ৰৰ কামৰ তথা ব্যৱস্থাপনাৰ এক পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত আৰ্হি মানি চলা।
- সকলো কাম শৃংখলিত ভাৱে এক পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত আৰ্হিমতে সমাধা কৰা।
- সকলো বস্তু নিৰ্ধাৰিত স্থানত ৰাখিব লাগে।
- প্ৰতিটো প্ৰক্ৰিয়াৰ এক সুকীয়া তথা স্বকীয় আৰ্হি থাকিব লাগে।
ছিট্ছুকে
[সম্পাদনা কৰক]躾 (Sustain)
[সম্পাদনা কৰক]- "do without being told" (যদিও Sৰে আৰম্ভ নহয়)
- প্ৰয়োজনীয়তাৰ ক্ৰমত শৃংখল কৰা।
- নিয়মিতভাৱে হিচাপ পৰিদৰ্শন কৰা।
- প্ৰশিক্ষণ আৰু নিয়মানুৱৰ্তিতা
অন্য S
[সম্পাদনা কৰক]কিছুসময়ত ৫-এছৰ লগতে থকা অন্য বিষয় সমূহ হ’ল সুৰক্ষা (safety), নিৰাপত্তা (security), পৰিতোষ (satisfaction) আদি। এইবোৰক স্বতন্তৰীয়াভাৱে নকৈ ৫-এছৰ পৰা পোৱা সুবিধা বুলি ক’লেহে বেছি শুদ্ধ হ’ব। [উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]
সুৰক্ষা
[সম্পাদনা কৰক]সুৰক্ষা বিষয়টোও কেতিয়াবা ৫-এছৰ লগত উত্থাপিত হয়। [3] এই সম্পৰ্কত এতিয়াও আলোচনা চলি আছে যে এই বিষয়টো এক সুকীয়া কলম দি ষষ্ঠ Sৰ সূচনা কৰা উচিত নে বৰ্তমানৰ দৰে ৫-এছৰ ভিতৰতে ইয়াৰ কাৰুকাৰ্য চলাই নিব লাগে।
নিৰাপত্তা
[সম্পাদনা কৰক]নিৰাপত্তা বিষয়টোও কেতিয়াবা ৫-এছৰ লগত উত্থাপিত হয় [উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন] নিৰাপত্তাক খৰচৰ পৰিৱৰ্তে বিনিয়োগ হিচাপে ধৰি সপ্তমটো এছ (S)ৰ প্ৰস্তাৱিত হৈছে ,
৫-এচৰ আৰম্ভণি
[সম্পাদনা কৰক]৫ এছৰ সূচনা হৈছিল জাপানত,যাক Just in Time উৎপাদনৰ বিশেষ সঁজুলি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।[4]
৫-এচৰ ব্যৱসায়িক ভিত্তিক প্ৰয়োগৰ বাবে দুটা আৰ্হি প্ৰস্তাৱনা আগঢ়াইছিল উচাডা (Osada) আৰু হিৰান’ (Hirano)[5][6] হিৰান’ৱে সমগ্ৰ প্ৰক্ৰিয়াটো এক শৃংখলিত ভাৱে কেইটিমান বিশেষ পদ্ধতি ব্যাখ্যা আগবঢ়াইছে। জন বিচেন’ৰ মতে(John Bicheno)[7] টয়’তায়ে(Toyota) গ্ৰহণ কৰা হিৰান’ৰ ৪-এচ ধাৰণাত ছেইটন আৰু ছেইছ'ক একেলগে ধৰা হৈছে। যদিও প্ৰকৃততে ৫-এচ ধাৰণাটো উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত দিয়া হৈছে। অন্য ক্ষেত্ৰটো ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ থল আছে।[8]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "What Is 5S? - Sort, Set In Order, Shine, Standardize, Sustain". Archived from the original on 2014-06-11. https://web.archive.org/web/20140611093448/http://www.graphicproducts.com/tutorials/five-s/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-03-09.
- ↑ "আৰ্কাইভ কপি". Archived from the original on 2014-09-01. https://web.archive.org/web/20140901020306/http://www.siliconfareast.com/5S.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-03-09.
- ↑ "Lean and Environment Training Modules". United States Government, Green Supply Network. Archived from the original on 16 January 2014. https://web.archive.org/web/20140116090608/http://gsn.nist.gov/pubs/module5_6S.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 12 July 2012.
- ↑ Womack, James; Jones, Daniel; Roos, Daniel (1991). Machine That Changed The World. Productivity Press. ISBN 978-1-84737-055-6.
- ↑ Hirano, Hiroyuki (1995). 5 Pillars of the Visual Workplace. প্ৰকাশক Cambridge, MA: Productivity Press. ISBN 978-1-56327-047-5.
- ↑ Osada, Takashi (1995). The 5S’s: Five keys to a Total Quality Environment.. প্ৰকাশক US: Asian Productivity Organization. ISBN 9283311167.
- ↑ Bicheno, John. New Lean Toolbox: Towards Fast, Flexible Flow. প্ৰকাশক Buckingham: PICSIE. ISBN 978-0-9541244-1-0.
- ↑ "CEITON – Profile". http://ceiton.com/CMS/EN/company/profile.html#Origin.