ৰাষ্ট্ৰীয় নাৰীবাদ
ৰাজ্য বা দেশৰ চৰকাৰে সৃষ্টি কৰা বা অনুমোদন জনোৱা নাৰীবাদক ৰাষ্ট্ৰীয় নাৰীবাদ (ইংৰাজী: State feminism) বোলে। ই সাধাৰণতে এটা বিশেষ কাৰ্যসূচীক নিৰ্দিষ্ট কৰে। ১৮৮০ চনৰ পৰাই চৰকাৰী সমৰ্থিত উদাৰ নাৰীবাদৰ পৰম্পৰা থকা নৰৱেৰ পৰিস্থিতিৰ বিষয়ে বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰি হেলগা হাৰ্নেছে এই শব্দটোৰ উদ্ভাৱন কৰিছিল আৰু নৰ্ডিক দেশসমূহৰ চৰকাৰী সমৰ্থিত লিংগ সমতা নীতিৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাৰ সময়ত ইয়াক প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷ যিবোৰ নীতি নৰ্ডিক দেশসমূহৰ মডেলৰ সৈতে জড়িত।[1][2] উন্নয়নশীল দেশসমূহৰ প্ৰেক্ষাপটতো এই শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে য'ত চৰকাৰে নাৰীবাদৰ নিজৰ ৰূপ নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰে আৰু একে সময়তে বেচৰকাৰী সংস্থাসমূহক আন কোনো নাৰীবাদী কাৰ্যসূচীৰ পোষকতা কৰাত বাধা দিব পাৰে।[3] এই অৰ্থত নৰ্ডিক দেশৰ দৰে পশ্চিমীয়া গণতন্ত্ৰত পোৱা উদাৰ ৰাষ্ট্ৰ নাৰীবাদ আৰু কিছু পৰিমাণে অধিক স্বৈৰাচাৰী ৰাষ্ট্ৰ নাৰীবাদৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰা সম্ভৱ; যিটো প্ৰায়ে ধৰ্মনিৰপেক্ষতাৰ সৈতেও জড়িত, যেনে- মধ্যপ্ৰাচ্যৰ কিছুমান দেশত।
সাৰমৰ্ম
[সম্পাদনা কৰক].jpg)
ৰাষ্ট্ৰ নাৰীবাদ হ'ল যেতিয়া চৰকাৰ বা ৰাষ্ট্ৰই মহিলাৰ অধিকাৰ আৰু নাৰীৰ জীৱনৰ উন্নতিৰ বাবে উপকাৰী নীতি গ্ৰহণ কৰে।[4] ৰাজ্যিক নাৰীবাদৰ পণ্ডিতসকলে বিভিন্ন চৰকাৰী কাৰ্যসূচীৰ ফলপ্ৰসূতা, আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা মহিলাৰ অধিকাৰ আৰু তেওঁলোকৰ স্থানীয় অঞ্চলত তেওঁলোকৰ মৰ্যাদা কেনেকৈ উন্নত হয়, সেই বিষয়ে পৰ্যবেক্ষণ কৰে।[5] এলিজাবেথ ফ্ৰাইডমেনৰ দৰে কিছুমান গৱেষকে ৰাষ্ট্ৰৰ নাৰীবাদ সফল হ'বলৈ ৰাষ্ট্ৰৰ পৰা স্বাধীনভাৱে কাম কৰা এটা শক্তিশালী নাৰী আন্দোলন থকাটো অতি প্ৰয়োজনীয় বুলি মত প্ৰকাশ কৰিছে।[4] অষ্ট্ৰেলিয়া আৰু নেদাৰলেণ্ডত ৰাজ্যিক নাৰীবাদৰ প্ৰসাৰৰ সৈতে জড়িতসকলক "ফেম'ক্ৰেট" বুলি ক'ব পাৰি।[5] শক্তিশালী কেন্দ্ৰীয় ৰাষ্ট্ৰ থকা দেশসমূহত মহিলাৰ প্ৰতি থকা নীতিসমূহ পৰীক্ষা কৰিবলৈ ৰাষ্ট্ৰ নাৰীবাদৰ ধাৰণাটো প্ৰয়োগ কৰাটোও উপযোগী হ'ব পাৰে৷ তেনে এখন দেশ হ'ল জাপান।[6]
উৎপত্তি
[সম্পাদনা কৰক]"ৰাষ্ট্ৰীয় নাৰীবাদ" শব্দটো ১৯৮৭ চনত নৰৱেৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞানী হেলগা হাৰ্নেছে উদ্ভাৱন কৰিছিল।[4] ১৯৮০ চনত নাৰীবাদী তত্ত্ববিদসকলে মহিলাৰ জীৱনৰ বাবে ইতিবাচক ফলাফলৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰসমূহে ল'ব পৰা ভূমিকাক পুনৰ বিবেচনা কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল।[7]এখন ৰাষ্ট্ৰই ব্যৱস্থা হিচাপে বিভিন্ন শ্ৰেণী, লিংগ আৰু "বৰ্ণগত স্তৰ"ৰ স্বাৰ্থক সমৰ্থন কৰিব পাৰে।[7]ইয়াৰ উপৰিও ই চৰকাৰ বা সমাজৰ ভিতৰত বিভিন্ন স্তৰৰ সমৰ্থন থকা বিভিন্ন সংখ্যক কাৰ্যসূচীকো সমৰ্থন কৰিব পাৰে।[8] ৰাষ্ট্ৰ নাৰীবাদৰ তত্ত্বৰ উৎপত্তি স্ক্যাণ্ডিনেভিয়ান দেশ আৰু তেওঁলোকৰ লিংগ সমতাবাদী নীতিৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে। ১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ ভিতৰত স্ক্যাণ্ডিনেভিয়ান নাৰীবাদী সংগঠনসমূহে লিংগ সমতাৰ বাবে নিজৰ চৰকাৰসমূহক সফলতাৰে আবেদন জনায়।[9] একে সময়তে বহু অভিনেতাত মহিলাসকলক কৰ্মশক্তিত প্ৰৱেশৰ বাবে হেঁচা দিছিল, যাৰ ফলত মহিলাসকলক ৰাজহুৱা ক্ষেত্ৰলৈ স্থানান্তৰিত কৰা হৈছিল।[9] হাৰ্নেছে এই পদক্ষেপসমূহক "মহিলা-বন্ধুত্বপূৰ্ণ" ৰাষ্ট্ৰ আৰু "ৰাষ্ট্ৰ নাৰীবাদী"ৰ দিশত এক পন্থা হিচাপে চিহ্নিত কৰিছিল।[9] হাৰ্নেছে লক্ষ্য কৰিছিল যে বিধানসভাৰ ভিতৰত মহিলাৰ উচ্চ পৰ্যায়ৰ প্ৰতিনিধিত্বৰ সৈতে সংযুক্ত উদাৰ কল্যাণমূলক নীতিয়ে এই প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ সংজ্ঞায়িত কৰিছিল।[9]
১৯৯৫ চনত অন্যান্যসকলৰ লগতে মেকব্ৰাইড আৰু মাজুৰে লিংগ ৰাজনীতি আৰু ৰাষ্ট্ৰ-বিষয়ক গৱেষণা নেটৱৰ্ক(RNGS) প্ৰতিষ্ঠা কৰে।[10] আৰ এন জি এছে ৰাষ্ট্ৰ নাৰীবাদৰ ধাৰণাটো স্পষ্ট কৰিবলৈ বিচাৰিছিল৷ প্ৰথমতে ইয়াক এনেদৰে সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছিল যে ""যেতিয়া মহিলা আন্দোলনৰ অভিনেতাসকলৰ মিত্ৰ হিচাপে কাম কৰা মহিলা নীতি সংস্থাসমূহে নীতিগত লক্ষ্য আৰু নীতি নিৰ্ধাৰণৰ ক্ষেত্ৰসমূহত প্ৰক্ৰিয়াগত প্ৰৱেশ লাভ কৰে"।"[10] ১৯৬০ চনৰ পৰা ২০০০ চনৰ ভিতৰত লিংগ নীতি বিশেষজ্ঞসকলে "তপ্ত বিষয়"ৰ সন্দৰ্ভত নীতি বিতৰ্ক অধ্যয়ন কৰাৰ লগে লগে আৰ এন জি এছৰ এটা গাঁথনিগত ৰাষ্ট্ৰীয় নাৰীবাদী তাত্ত্বিক কাঠামো দৃষ্টিগোচৰ হয়।[10]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Elisabeth Lønnå: Stolthet og kvinnekamp: Norsk kvinnesaksforenings historie fra 1913, Gyldendal Norsk Forlag, 1996, p. 273, passim, আই.এচ.বি.এন. 8205244952
- ↑ Helga Hernes (1987). Welfare State and Woman Power: Essays in state feminism, Norwegian University Press, আই.এচ.বি.এন. 978-8200184959
- ↑ Badran (2009), p. 223
- ↑ 4.0 4.1 4.2 McBride & Mazur 2010, পৃষ্ঠা. 4.
- ↑ 5.0 5.1 Franceschet 2003, পৃষ্ঠা. 18.
- ↑ Kobayashi 2004, পৃষ্ঠা. 21.
- ↑ 7.0 7.1 Franceschet 2003, পৃষ্ঠা. 17.
- ↑ Kobayashi 2004, পৃষ্ঠা. 19.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Borchorst, Anette; Siim, Birte (2008-08-01). "Woman-friendly policies and state feminism: Theorizing Scandinavian gender equality" (en ভাষাত). Feminist Theory খণ্ড 9 (2): 207–224. doi:10.1177/1464700108090411. ISSN 1464-7001. https://doi.org/10.1177/1464700108090411.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 McBride, Dorothy E.; Mazur, Amy; Lovenduski, Joni (2010). The politics of state feminism : innovation in comparative research. প্ৰকাশক Philadelphia: Temple University Press. ISBN 978-1-4399-0209-7. OCLC 658085869.