পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ সাধাৰণ সাংকেতিক চিহ্নসমূহৰ তালিকা

এইখন এখন পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ সাধাৰণ সাংকেতিক চিহ্নসমূহৰ তালিকা। তালিকাখনত গাঢ় আখৰেৰে সূচোৱা ৰাশি কেইটা ভেক্টৰ ৰাশি।

লেটিন আখৰ

চিহ্ন	অৰ্থ	জোখৰ SI একক
$\mathbf {A}$	চুম্বকীয় ভেক্টৰ বিভৱ (magnetic vector potential)	টেচলা মিটাৰ (T⋅m)
$A$	ক্ষেত্ৰফল (area)	বৰ্গ মিটাৰ (m2)
	ভৰ সংখ্যা (Mass number)
	বিস্তাৰ (amplitude)	মিটাৰ
$\mathbf {a}$	ত্বৰণ (acceleration)	মিটাৰ প্ৰতি বৰ্গ ছেকেণ্ড (m/s2)
$\mathbf {B}$	চুম্বকীয় অভিবাহ ঘনত্ব (magnetic flux density) চুম্বক ক্ষেত্ৰ ঘনত্ব বা চুম্বকীয় আৱেশ বুলিও কোৱা হয়।	টেচলা (T)
$C$	ধাৰকত্ব (capacitance)	ফাৰাড (F)
	তাপ ধাৰকত্ব (heat capacity)	জুল প্ৰতি কেলভিন (J K−1)
	অনুকলন ধ্ৰুৱক (constant of integration)
$c$	শূন্যত পোহৰৰ বেগ (speed of light in vacuum)	২৯৯,৭৯২,৪৫৮ মিটাৰ প্ৰতি ছেকেণ্ড (m/s)
	শব্দৰ বেগ (speed of sound)	৩৪০.২৯ মিটাৰ প্ৰতি ছেকেণ্ড (m/s)
	আপেক্ষিক তাপ ধাৰকত্ব (specific heat capacity)	জুল প্ৰতি কিলোগ্ৰাম প্ৰতি কেলভিন (J kg−1 K−1)
	সান্দ্ৰতা ডেম্পিং গুণাংক (viscous damping coefficient)	কিলোগ্ৰাম প্ৰতি ছেকেণ্ড (kg/s)
$\mathbf {D}$	বৈদ্যুতিক সৰণ ক্ষেত্ৰ (electric displacement field) বৈদ্যুতিক অভিবাহ ঘনত্ব বুলিও কোৱা হয়।	কুলম্ব প্ৰতি বৰ্গ মিটাৰ (C/m2)
$D$	ঘনত্ব (density)	কিলোগ্ৰাম প্ৰতি ঘন মিটাৰ (kg/m3)
$d$	দূৰত্ব (distance)	মিটাৰ (m)
	দিশ (direction)	এককবিহীন
	সংঘৰ্ষ প্ৰাচল	মিটাৰ (m)
	ব্যাস (diameter)	মিটাৰ (m)
$\mathbf {E}$	বৈদ্যুতিক ক্ষেত্ৰ (electric field)	নিউটন প্ৰতি কুলম্ব (N C−1)
$E$	শক্তি (ইংৰাজী: energy)	জুল (J)
	ইয়ঙৰ গুণাংক (Young's Modulus)	পাস্কেল (Pa) বা নিউটন প্ৰতি বৰ্গ মিটাৰ (N/m2) বা কিলোগ্ৰাম প্ৰতি মিটাৰ প্ৰতি বৰ্গ ছেকেণ্ড (kg·m−1·s−2)
$e$	উৎকেন্দ্ৰতা (eccentricity)	এককবিহীন
	২.৭১৮২৮..., ইলেকট্ৰন (electron), মৌলিক আধান (elementary charge)
$\mathbf {F}$	বল (force)	নিউটন (N)
$f$	কম্পনাংক (frequency)	হাৰ্জ (Hz)
	ফলন (function)
	ঘৰ্ষণ (friction)	নিউটন (N)
$G$	মহাকৰ্ষণিক ধ্ৰুৱক (gravitational constant)	নিউটন বৰ্গ মিটাৰ প্ৰতি বৰ্গ কিলোগ্ৰাম (N m2/kg2)
$g$	মাধ্যাকৰ্ষণিক ত্বৰণ (acceleration due to gravity)	মিটাৰ প্ৰতি বৰ্গ ছেকেণ্ড (m/s2)
$\mathbf {H}$	চুম্বক ক্ষেত্ৰ (magnetic field strength)	এম্পিয়াৰ প্ৰতি মিটাৰ (A/m)
$H$	হেমিল্টনিয়ান (Hamiltonian)	জুল (J)
$h$	উচ্চতা (height)	মিটাৰ (m)
	প্লাংকৰ ধ্ৰুৱক (Planck's constant)	জুল ছেকেণ্ড (J s)
$I$	ক্ৰিয়া (action)	জুল ছেকেণ্ড (J s)
	প্ৰাবল্য (intensity)	ৱাট প্ৰতি বৰ্গ মিটাৰ (W/m2)
	শব্দ প্ৰাবল্য (sound intensity)	ৱাট প্ৰতি বৰ্গ মিটাৰ (W/m2)
	বিদ্যুৎ প্ৰবাহ (electric current)	এম্পিয়াৰ (A)
	জড় ভ্ৰামক (moment of inertia)	কিলোগ্ৰাম বৰ্গ মিটাৰ (kg m2)
$\mathbf {\hat {i}}$	কাৰ্টেছিয়ান x-অক্ষত একক ভেক্টৰ (Cartesian x-axis basis unit vector)	এককবিহীন
$\mathbf {J}$	মুক্ত প্ৰবাহ ঘনত্ব (free current density)	এম্পিয়াৰ প্ৰতি বৰ্গ মিটাৰ (A/m2)
	বলৰ ঘাত (impulse)	কিলোগ্ৰাম মিটাৰ প্ৰতি ছেকেণ্ড (kg m/s)
$\mathbf {\hat {j}}$	কাৰ্টেছিয়ান y-অক্ষত একক ভেক্টৰ (Cartesian y-axis basis unit vector)	এককবিহীন
$K$	গতিশক্তি (kinetic energy) 2π/λ	জুল (J)
$k$	বল্টজমেন ধ্ৰুৱক (Boltzmann constant)	জুল প্ৰতি কেলভিন (J/K)
	তৰংগ সংখ্যা (wavenumber)	ৰেডিয়ান প্ৰতি মিটাৰ (m−1)
$\mathbf {\hat {k}}$	কাৰ্টেছিয়ান z-অক্ষত একক ভেক্টৰ (Cartesian z-axis basis unit vector)	এককবিহীন
$L$	আৱেশ গুণাংক (inductance)	হেনৰী (H)
	স্বয়ংপ্ৰভা (luminosity)	ৱাট (W)
	কৌণিক ভৰবেগ (angular momentum)	নিউটন মিটাৰ ছেকেণ্ড (N m s or kg m2 s−1)
	লাগ্ৰাঞ্জিয়ান (Lagrangian)	জুল (J)
$l$	দৈৰ্ঘ্য (length)	মিটাৰ (m)
$M$	চুম্বকন (magnetization)	এম্পিয়াৰ প্ৰতি মিটাৰ (A/m)
	বলভ্ৰামক বা টৰ্ক (moment of force or torque)	নিউটন মিটাৰ (N m)
$m$	ভৰ (mass)	কিলোগ্ৰাম (kg)
$N$	পাৰমাণৱিক সংখ্যা (atomic number)	এককবিহীন
$n$	প্ৰতিসৰণাংক (refractive index)	এককবিহীন
	মূখ্য কোৱান্টাম সংখ্যা (principle quantum number)	এককবিহীন
$P$	ক্ষমতা (power)	ৱাট (W)
$\mathbf {p}$	ভৰবেগ (momentum)	কিলোগ্ৰাম মিটাৰ প্ৰতি ছেকেণ্ড (kg m/s)
	চাপ (pressure)	পাস্কেল(Pa)
$Q$	বৈদ্যুতিক আধান (electric charge)	কুলম্ব(C)
	তাপ (Heat)	জুল (J)
$R$	বৈদ্যুতিক ৰোধ (electrical resistance)	ওম (Ω)
	ৰিক্কি টেনছৰ (Ricci tensor)	এককবিহীন
	ৰেডিয়েন্সি (radiancy)
	গেছ ধ্ৰুৱক (gas constant)	জুল প্ৰতি কিলোগ্ৰাম কেলভিন (J/kgK)
$\mathbf {r}$	অৱস্থান ভেক্টৰ বা ব্যাসাৰ্ধ ভেক্টৰ (position vector or radius vector)	মিটাৰ (m)
$S$	পৃষ্ঠকালি (surface area)	বৰ্গ মিটাৰ (m2)
	এনট্ৰ'পি (entropy)	জুল প্ৰতি কেলভিন (J/K)
	ক্ৰিয়া (action)
$s$	চাপ দৈৰ্ঘ্য (arc length)	মিটাৰ (m)
	সৰণ (displacement)
$T$	পৰ্যায়কাল (period)	ছেকেণ্ড(s)
	পৰম উঞ্চতা (absolute temperature)	কেলভিন(K)
$t$	সময় (time)	ছেকেণ্ড(s)
$U$	বিভৱ শক্তি (potential energy)	জুল (J)
	আভ্যন্তৰীণ শক্তি (internal energy)	জুল (J)
$u$	শক্তি ঘনত্ব (energy density)	জুল প্ৰতি ঘন মিটাৰ (J/m3)
$V$	ভ'ল্টেজ বা বিভৱভেদ (voltage or potential difference)	ভ'ল্ট (V)
	আয়তন (volume)	ঘন মিটাৰ (m3)
$\mathbf {v}$	বেগ (velocity)	মিটাৰ প্ৰতি ছেকেণ্ড (m/s)
$W$	যান্ত্ৰিক কাৰ্য্য (mechanical work)	জুল (J)
$w$	প্ৰস্থ (width)	মিটাৰ (m)
$x$	সৰণ (displacement)	মিটাৰ (m)
$Z$	বৈদ্যুতিক ইম্পিডেন্স (electrical impedance)	ওম (Ω)

গ্ৰীক আখৰ

চিহ্ন	নাম	অৰ্থ	জোখৰ SI একক
$\alpha$	আলফা	কৌণিক ত্বৰণ	ৰেডিয়ান প্ৰতি বৰ্গ ছেকেণ্ড (rad/s2)
$\beta$	বিটা	পোহৰৰ বেগ (c)	এককবিহীন
$\gamma$	গামা	লৰেন্টজ্ ফেক্টৰ	এককবিহীন
		ফ'টন
		গামা ৰশ্মি
		ৰূপ বিকৃতি
		তাপ ধাৰকত্ব অনুপাত	এককবিহীন
$\Delta$	ডেল্টা	এটা চলকৰ পৰিৱৰ্তন (অৰ্থাত্ $\Delta x$)	এককবিহীন
		লাপ্লাছ্ অ'পাৰেটৰ
$\delta$		সৰণ
$\epsilon$	এপচাইলন	বিদ্যুত মাধ্যমাংক	ফাৰাড প্ৰতি মিটাৰ (F/m)
		বিকৃতি	এককবিহীন
$\varepsilon _{0}$	এপচাইলন নট	শূন্যৰ বিদ্যুত মাধ্যমাংক
$\zeta$	জিটা	ডেম্পিং অনুপাত	এককবিহীন
$\eta$	ইটা	শক্তিৰ কাৰ্যক্ষমতা	এককবিহীন
		সান্দ্ৰতা গুণাংক	পাস্কেল ছেকেণ্ড (Pa s)
$\theta$	থিটা	কৌণিক সৰণ	ৰেডিয়ান (rad)
$\mathrm {K}$	কাপ্পা	ট'ৰছন গুণাংক (torsion constant)	নিউটন মিটাৰ প্ৰতি ৰেডিয়ান (N m/rad)
$\Lambda$	লেমডা	মহাজাগতিক ধ্ৰুৱক	প্ৰতি বৰ্গ ছেকেণ্ড (s−2)
$\lambda$		তৰংগ দৈৰ্ঘ্য	মিটাৰ (m)
$\lambda$		আইগেন মান (eigen value)	অশূন্য ভেক্টৰ
$\mathbf {\mu }$	মিউ	চুম্বকীয় ভ্ৰামক	এম্পিয়াৰ বৰ্গ মিটাৰ (A m2)
		ঘৰ্ষণ গুণাংক	এককবিহীন
		গতিশীল সান্দ্ৰতা	পাস্কেল ছেকেণ্ড (Pa s)
		প্ৰৱেশ্যতা (বিদ্যুত চুম্বকত্ব)	হেনৰি প্ৰতি মিটাৰ (H/m)
		মাধ্যাকৰ্ষণিক প্ৰাচল
$\nu$	নিউ	কম্পনাংক	হাৰ্জ (Hz)
		কাইনেমেটিক সান্দ্ৰতা (kinematic viscosity)	বৰ্গ মিটাৰ প্ৰতি ছেকেণ্ড (m2/s)
$\pi$	পাই	৩.১৪১৫৯... (অপৰিমেয় সংখ্যা)
$\rho$	ৰ'	ঘনত্ব	কিলোগ্ৰাম প্ৰতি ঘন মিটাৰ (kg/m3)
		মুক্ত বৈদ্যুতিক আধান ঘনত্ব	কুলম্ব প্ৰতি ঘন মিটাৰ (C/m3)
		ৰোধকত্ব	ওম মিটাৰ ($\Omega$ m)
$\Sigma$	ছিগমা	যোগ অপাৰেটৰ
$\sigma$	ছিগমা	বিদ্যুত পৰিবাহিতা	ছিমেন প্ৰতি মিটাৰ (S/m)
		প্ৰতিচাপ
$\tau$	টাউ	টৰ্ক	নিউটন মিটাৰ (N m)
		ৰূপ প্ৰতিচাপ
		সময় ধ্ৰুৱক	ছেকেণ্ড (s)
		৬.২৮৩১৮... (2π)
$\Phi$	ফাই	চুম্বকীয় অভিবাহ	ৱেবাৰ (Wb)
$\phi$	ফাই	বৈদ্যুতিক বিভৱ হিগছ্ ক্ষেত্ৰ কাৰ্য্য ফলন
$\Psi$	জাই	তৰংগ ফলন	এককবিহীন
$\omega$	ওমেগা	কৌণিক কম্পনাংক 2πf	ৰেডিয়ান প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s)
$\Omega$	ওমেগা	বৈদ্যুতিক ৰোধ	ওম

অন্যান্য আখৰ

চিহ্ন	নাম	অৰ্থ	জোখৰ SI একক
$\nabla \cdot$	নেবলা ডট	ডাইভাৰজেন্স অ'পাৰেটৰ ডেল ডট বুলি উচ্চাৰণ কৰা হয়।	প্ৰতি মিটাৰ (m−1)
$\nabla \times$	নেবলা ক্ৰছ	কাৰ্ল অ'পাৰেটৰ ডেল ক্ৰছ বুলি উচ্চাৰণ কৰা হয়।	প্ৰতি মিটাৰ (m−1)
$\nabla$	নেবলা	ডেল (ডিফাৰেন্সিয়েল অ'পাৰেটৰ)
$\Delta$	ডেল্টা	লাপ্লাছ্ অ'পাৰেটৰ	প্ৰতি বৰ্গ মিটাৰ (m−2)
$\partial$	"ডাৰ", "ড'", "ডাই", "পাৰ্চিয়েল" বা "d"	পাৰ্চিয়েল ডিৰাইভেটিভ (অৰ্থাৎ $\partial y/\partial x$)
$\Box$	ডি'এলাৰ্মবাৰ্টছ্ অ'পাৰেটৰ	$\nabla ^{2}-\partial _{t}^{2}$