সামাজিক নাৰীবাদ
সামাজিক নাৰীবাদ (ইংৰাজী: Social feminism) হৈছে নাৰীৰ বাবে সামাজিক অধিকাৰ আৰু বিশেষ বাসস্থানৰ পোষকতা কৰা নাৰীবাদী আন্দোলন। ঊনবিংশ শতিকাৰ শেষৰ ফালে আৰু বিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে নাৰী আৰু শিশুক প্ৰভাৱিত কৰা সামাজিক সমস্যাৰ প্ৰতি চিন্তিত মহিলা ভোটাধিকাৰ আন্দোলনৰ সদস্যসকলক চিহ্নিত কৰিবলৈ ইয়াক প্ৰথম ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। তেওঁলোকে ভোট লাভ কৰাটো মূলতঃ নিজৰ সংস্কাৰৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ উপায় হিচাপে দেখিছিল। মহিলাসকলে ভোটাধিকাৰ লাভ কৰাৰ পিছতো শ্ৰম নাৰীবাদীৰ ৰূপত সামাজিক নাৰীবাদ চলি থাকিল যিয়ে সুৰক্ষাবাদী আইন প্ৰণয়ন আৰু মহিলাসকলৰ বাবে বিশেষ সুবিধাৰ পোষকতা কৰিছিল। একাংশ ইতিহাসবিদে ইয়াৰ বৈধতাক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰিলেও এই শব্দটো বহুলভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
শব্দৰ উৎপত্তি[সম্পাদনা কৰক]
উইলিয়াম এল অ'নিলে ১৯৬৯ চনত লিখা নাৰীবাদী আন্দোলন এভাৰয়ন ৱাজ ব্ৰেভ: দ্য ৰাইজ এণ্ড ফ'ল অৱ ফেমিনিজম ইন আমেৰিকাৰ ইতিহাসত "সামাজিক নাৰীবাদ" শব্দটোৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। পৌৰসভাৰ নাগৰিক সংস্কাৰ, বসতিঘৰ আৰু মহিলা আৰু শিশুৰ শ্ৰমৰ অৱস্থা উন্নত কৰাৰ সৈতে জড়িত মহিলাসকলক সামৰি তেওঁ এই শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰিছিল৷ তেওঁলোকৰ বাবে অ'নিলে কৈছিল, "নাৰীৰ অধিকাৰ নিজৰ বাবেই কোনো উদ্দেশ্য নাছিল, যিদৰে আটাইতকৈ উগ্ৰ নাৰীবাদীসকলৰ বাবে আছিল"।[1] অ'নিলে সামাজিক নাৰীবাদৰ বিপৰীতে এলিজাবেথ কেডি ষ্টেণ্টন আৰু চুজান বি এন্থনীৰ দৰে মহিলাৰ "হাৰ্ড-কোৰ" নাৰীবাদৰ বিপৰীতে নাৰীৰ অধিকাৰ বা মহিলাৰ ভোটাধিকাৰ লাভ কৰাটোক মূল উদ্দেশ্য হিচাপে বিবেচনা কৰিছিল। সামাজিক নাৰীবাদীসকলে সাধাৰণতে নাৰীৰ পৰম্পৰাগত দৃষ্টিভংগীক দয়ালু, লালন-পালন আৰু শিশুকেন্দ্ৰিক বুলি গ্ৰহণ কৰিছিল, আনহাতে অ'নিলৰ “হাৰ্ড-কোৰ নাৰীবাদী”সকল এই নীতি-নিয়মৰ পৰা প্ৰায়ে বিচ্ছিন্ন হৈ পৰিছিল।[2]
সামাজিক নাৰীবাদ কেতিয়াবা মাতৃ নাৰীবাদৰ লগত জড়িত হৈ থাকে। এই দৰ্শনে বিবেচনা কৰে যে মাতৃত্বক ৰাজনীতিৰ আৰ্হি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা উচিত, আৰু নাৰীৰ মাতৃত্বৰ প্ৰবৃত্তিয়ে তেওঁলোকক "মহিলা" ক্ষেত্ৰত অংশগ্ৰহণৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰায়। কিন্তু নাৰীবাদীসকল সকলোৱেই মাতৃবাদী হোৱাটো বাধ্যতামূলক নহয় আৰু মাতৃত্ববাদী চিন্তাধাৰাই সকলো ধৰণৰ সামাজিক নাৰীবাদৰ লক্ষ্যক প্ৰসাৰিত কৰাটো বাধ্যতামূলক নহয়।[3]
কাৰ্যকলাপ[সম্পাদনা কৰক]
ফ্ৰান্সত[সম্পাদনা কৰক]
১৮৯০ চনত ফ্ৰান্সত নাৰীবাদ মূলতঃ বুৰ্জোৱা মহিলাৰ মাজতে সীমাবদ্ধ আছিল। ইউজেনী পট'নিয়ে-পিয়েৰৰ দৰে মহিলাসকলে নিজৰ সামাজিক চিন্তাক তেওঁলোকৰ নাৰীবাদৰ সৈতে সংযুক্ত কৰি আন্দোলনটোক বহল কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে আৰু শ্ৰমিক শ্ৰেণীৰ নাৰীক নাৰীবাদী আন্দোলনলৈ আনিবলৈ চেষ্টা কৰে।[4]১৮৯২ চনৰ আৰম্ভণিতে প্ৰতিষ্ঠা হোৱা ‘ফেডাৰেচন ফ্ৰান্সেজ ডেছ ছ’চাইটি ফেমিনিষ্টেছ’ ১৮৯২ চনৰ ১৩–১৫ মে’ত সামাজিক নাৰীবাদী, মূলসুঁতিৰ নাৰীবাদী আৰু সমাজবাদী উভয়ৰে সৈতে এখন কংগ্ৰেছ অনুষ্ঠিত হয়। বহু ব্যক্তি উপস্থিত থকা কংগ্ৰেছে কোনো ধৰণৰ ব্যৱহাৰিক প্ৰস্তাৱ বা সুসংহত নীতি প্ৰস্তুত কৰাত সফল নহ'ল।[5] সামাজিক নাৰীবাদৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ সতৰ্ক প্ৰচেষ্টা সফল নহ’ল। বৰঞ্চ সমাজবাদী আন্দোলনৰ ভিতৰত এক শ্ৰমিক মহিলা আন্দোলনৰ বিকাশ ঘটিছিল।[4]
আমেৰিকাত[সম্পাদনা কৰক]
শতিকাৰ পৰিৱৰ্তনৰ আশে-পাশে আমেৰিকাৰ সামাজিক নাৰীবাদীসকলে সংকীৰ্ণ ৰাজনৈতিক সংগ্ৰামতকৈ বহল সামাজিক বিষয়ৰ প্ৰতি অধিক আগ্ৰহী আছিল৷ এন্থনী আৰু ষ্টেণ্টনৰ দৰে আদিম নাৰীবাদীসকলক নিজৰ স্বাৰ্থত ভোটৰ দাবীত স্বাৰ্থপৰ বুলি ভবা হৈছিল। তেওঁলোকে ভোটক এক মাধ্যম হিচাপে দেখিছিল যাৰ দ্বাৰা তেওঁলোকে সমাজৰ উন্নতি সাধন কৰিব পাৰে।[6] ফ্ৰান্সিছ উইলাৰ্ড (১৮৩৯–৯৮)ৰ নেতৃত্বত চলি থকা সামাজিক নাৰীবাদী আৰু ৰক্ষণশীল মহিলা খ্ৰীষ্টান টেম্পৰেন্স ইউনিয়ন (WCTU)-এ ১৮৮০ চনৰ আশে-পাশে মহিলাৰ ভোটাধিকাৰৰ প্ৰতি আগ্ৰহী নাছিল, আৰু হয়তো সক্ৰিয়ভাৱে বিৰোধিতা কৰিছিল৷ তেওঁলোকৰ বাবে লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ বাবে ভোটাধিকাৰ আছিল এক সুবিধাজনক উপায়। দীৰ্ঘম্যাদীভাৱে ডব্লিউ চি টি ইউয়ে অধিক মহিলাক ভোটাধিকাৰ আন্দোলনলৈ আনিছিল, কিন্তু হ্ৰস্বম্যাদীভাৱে ই ভোটাধিকাৰ সংস্থাসমূহৰ প্ৰতিদ্বন্দ্বী আছিল।[7]
তথ্যসূত্ৰ[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ Cott 1989, পৃষ্ঠা. 810.
- ↑ Cott 1989, পৃষ্ঠা. 811.
- ↑ Dietz 2002, পৃষ্ঠা. 44.
- ↑ 4.0 4.1 Sowerwine 1982, পৃষ্ঠা. 67.
- ↑ Sowerwine 1982, পৃষ্ঠা. 68.
- ↑ Zerilli 2005, পৃষ্ঠা. 7.
- ↑ Buechler 1990, পৃষ্ঠা. 52.