সামাজিক ন্যায় আৰু সবলীকৰণ মন্ত্ৰালয়
 ভাৰতৰ প্ৰতীক | |
| সংস্থাৰ ৰূপৰেখা | |
|---|---|
| ক্ষেত্ৰাধিকাৰ |  ভাৰত গণৰাজ্য |
| মুখ্য কাৰ্যালয় | সামাজিক ন্যায় আৰু সবলীকৰণ মন্ত্ৰালয় শাস্ত্ৰী ভৱন, চি-উইং, ড. ৰাজেন্দ্ৰ প্ৰসাদ ৰোড নতুন দিল্লী,১১০০১১ |
| বাৰ্ষিক বাজেট | ₹৬,৯০৮ কোটি (৯৬৮.৫ মিলিয়ন ডলাৰ) (2017-18 est.)[1] |
| দায়বদ্ধ মন্ত্ৰীসকল | থাৱাৰ চান্দ গেহলট, কেবিনেট মন্ত্ৰী কৃষ্ণ পাল গুৰ্জাৰ, ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী |
| ৱেবছাইট | socialjustice |
সামাজিক ন্যায় আৰু সবলীকৰণ মন্ত্ৰালয় (ইংৰাজী: Ministry of Social Justice and Empowerment) হৈছে ভাৰত চৰকাৰৰ মন্ত্ৰালয়। ই সমাজৰ সুবিধাবঞ্চিত আৰু প্ৰান্তিক শ্ৰেণীৰ কল্যাণ, সামাজিক ন্যায় আৰু সৱলীকৰণৰ বাবে দায়বদ্ধ, যাৰ ভিতৰত আছে অনুসূচীত জাতি (এছচি), অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী (ওবিচি), বিকলাঙ্গ, বৃদ্ধ,আৰু মাদক দ্ৰব্য অপব্যৱহাৰৰ ভুক্তভোগীসকল।
সামাজিক ন্যায় আৰু সশক্তিকৰণ মন্ত্ৰীয়ে মন্ত্ৰী পৰিষদৰ সদস্য হিচাপে কেবিনেট পদবী তৈয়াৰ কৰে। বৰ্তমানৰ মন্ত্ৰীজন হৈছে থাৱাৰ চান্দ গেহলট, যাক এজন ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী ৰতন লাল কাটাৰিয়া, কৃষ্ণ পাল গুজ্জৰ আৰু ৰামদাস আথাভালেৰ দ্বাৰা সহায় কৰা হয়।
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]১৯৮৫-১৯৮৬ চনত, প্ৰাক্তন কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ক মহিলা আৰু শিশু বিকাশ বিভাগ আৰু কল্যাণ বিভাগত বিভক্ত কৰা হৈছিল। একে সময়তে, অনুসূচীত জাতি উন্নয়ন বিভাগ, জনজাতীয় উন্নয়ন বিভাগ আৰু গৃহ মন্ত্ৰালয়ৰ সংখ্যালঘু আৰু পিছপৰা শ্ৰেণী কল্যাণ বিভাগ আৰু আইন মন্ত্ৰালয়ৰ ৱাকফ বিভাগে সেই মন্ত্ৰালয়সমূহ এৰি নতুন কল্যাণ মন্ত্ৰালয় গঠন কৰে।
কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ে ১৯৯৮ চনৰ মে’ মাহত সামাজিক ন্যায় আৰু সশক্তিকৰণ মন্ত্ৰালয় নামটো গ্ৰহণ কৰিছিল। ১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত, জনজাতীয় উন্নয়ন বিভাগে মন্ত্ৰালয় ত্যাগ কৰি ইয়াৰ নিজা মন্ত্ৰালয়, জনজাতীয় পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয় হয়। জানুৱাৰী ২০০৭-ত, সংখ্যালঘু বিভাগ আৰু ৱাকফ গোটক (Wakf Division) সংখ্যালঘু পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয় গঠন কৰিবলৈ মন্ত্ৰালয়ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰা হয় আৰু শিশু বিকাশ বিভাগে "মহিলা আৰু শিশু বিকাশ মন্ত্ৰালয়" গঠন কৰিবলৈ মন্ত্ৰালয় ত্যাগ কৰে। বাবু জগজীৱন ৰামৰ মতাদৰ্শ আৰু দৰ্শন প্ৰচাৰ কৰিবলৈ মন্ত্ৰালয়ে স্থাপন কৰিছে, 'বাবু জগজীৱন ৰাম ৰাষ্ট্ৰীয় ফাউণ্ডেচন'।[2]
২০১২ চনত, কেন্দ্ৰীয় সামাজিক ন্যায় আৰু সশক্তিকৰণ মন্ত্ৰীয়ে দৃষ্টিহীন মহাবিদ্যালয়ৰ শিক্ষাৰ্থীসকলৰ বাবে অনলাইন পুথিভঁৰাল মুকলি কৰে। মুকলি কৰাৰ সময়ত, পুথিভঁৰালটোত ১০টা ভাষাত ১২,০০০ কিতাপ অন্তৰ্ভুক্ত আছিল৷[3]
সংগঠন
[সম্পাদনা কৰক]মন্ত্ৰালয়ৰ পাঁচটা দপ্তৰ আছে, প্ৰতিটোৰ নেতৃত্ব তত্ত্বাৱধানত এজন যুটীয়া সচিব আছে - "অনুসূচীত জাতি উন্নয়ন ব্যুৰো"; "পিছপৰা শ্ৰেণী ব্যুৰো সমন্বয়, মিডিয়া, প্ৰশাসন"; "বিকলাঙ্গতা ব্যুৰো"; "সামাজিক প্ৰতিৰক্ষা (এছডি) ব্যুৰো"; আৰু "প্ৰকল্প, গৱেষণা, মূল্যাঙ্কন আৰু নিৰীক্ষণ ব্যুৰো। "
- বিধিবদ্ধ সংস্থাসমূহ
- নতুন দিল্লীৰ প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিসকলৰ মুখ্য আয়ুক্তৰ কাৰ্যালয়
- মানসিক বিকাৰ আৰু একাধিক বিকলাঙ্গতা থকা ব্যক্তিৰ কল্যাণৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় ন্যাস
- ভাৰতীয় পুনৰ্সংস্থাপন পৰিষদ (আৰ চি আই)
- ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিষ্ঠান
- আলি য়াভাৰ জং নেচনেল ইনষ্টিটিউট ফৰ দা হিয়াৰিং হেণ্ডিকেবড্, মুম্বাই (এ ৱাই জে এন আই এইচ এইচ)
- দীনদয়াল উপাধ্যায় ইনষ্টিটিউট ফৰ দা ফিজিকেলি হেণ্ডিকেবড্, নতুন দিল্লী (পূৰ্বতে শাৰীৰিকভাৱে প্ৰতিবন্ধী প্ৰতিষ্ঠান (আইপিএইচ))
- নেচনেল ইনষ্টিটিউট ফৰ লোকোমটৰ ডিচেবিলিটিজ, কলকাতা
- নেচনেল ইনষ্টিটিউট অফ মেণ্টেলি হেণ্ডিকেবড্, চেকেন্দ্ৰাবাদ (এনআইএমএইচ)
- নেচনেল ইনষ্টিটিউট অৱ ভিজুৱেলি হেণ্ডিকেবড্ (এনআইভিএইচ), ডেৰাডুন
- ৰাষ্ট্ৰীয় পুনৰ্সংস্থাপন প্ৰশিক্ষণ আৰু গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান, কটক (এনআইআৰটিএআৰ))
- নেচনেল ইনষ্টিটিউট ফৰ এম্পাৱাৰমেণ্ট অব্ পাৰ্চনচ্ ওইথ মাল্টিপল ডিচেবিলিটিজ (এনআইইপিএমডি), চেন্নাই
- ভাৰতীয় সাংকেতিক ভাষা গৱেষণা আৰু প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰ (আইএছএলআৰটিচি)
- ৰাজহুৱা খণ্ডৰ প্ৰতিষ্ঠানসমূহ
- ৰাষ্ট্ৰীয় পিছপৰা শ্ৰেণী বিত্ত আৰু উন্নয়ন নিগম (এনবিচিএফডিচি)
- ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিবন্ধী বিত্ত আৰু উন্নয়ন নিগম (এনএইচএফডিচি)
- কৃত্ৰিম অঙ্গ নিৰ্মাণ নিগম অফ ইণ্ডিয়া (আলিমকো), কানপুৰ
- প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিসকলৰ বাবে যৌগিক আঞ্চলিক কেন্দ্ৰ (চিআৰচি) (CRCs)
আইন
[সম্পাদনা কৰক]- অভিভাৱক আৰু জ্যেষ্ঠ নাগৰিকৰ তত্ত্বাৱধান আৰু কল্যাণ আইন, ২০০৭
সামাজিক ন্যায় আৰু সবলীকৰণ মন্ত্ৰালয়ৰ মন্ত্ৰীসকল
[সম্পাদনা কৰক]| নাম | কাৰ্যকাল | ৰাজনৈতিক দল | প্ৰধানমন্ত্ৰী | ||
|---|---|---|---|---|---|
| অশোক কুমাৰ সেন
(সামাজিক সুৰক্ষা মন্ত্ৰী) |
১৩ জুন ১৯৬৪ | ২৪ জানুৱাৰী ১৯৬৬ | ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ | লাল বাহাদুৰ শাস্ত্ৰী | |
| কোঠা ৰঘুৰামাইয়া
(সমাজ কল্যাণ বিভাগৰ মন্ত্ৰী) |
২৪ জানুৱাৰী ১৯৬৬ | ২৫ মাৰ্চ ১৯৬৬ | ইন্দিৰা গান্ধী | ||
| অশোক মেহতা
(সমাজ কল্যাণ মন্ত্ৰী) |
২৫ মাৰ্চ ১৯৬৬ | ২২ আগষ্ট ১৯৬৮ | |||
| পানাম্পিলি গোবিন্দা মেনন | ২২ আগষ্ট ১৯৬৮ | ২৩ মে ১৯৭০ | |||
| কে হনুমানথাইয়া | ২৬ জুন ১৯৭০ | ১৮ মাৰ্চ ১৯৭১ | |||
| সিদ্ধাৰ্থ শংকৰ ৰায় | ১৮ মাৰ্চ ১৯৭১ | ২০ মাৰ্চ ১৯৭২ | |||
| এছ নুৰুল হাছান
(ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী, স্বতন্ত্ৰ মাচুল) |
২৪ মাৰ্চ ১৯৭২ | ২৪ মাৰ্চ ১৯৭৭ | |||
| প্ৰতাপ চন্দ্ৰ চুন্দৰ | ২৬ মাৰ্চ ১৯৭৭ | ২৮ জুলাই ১৯৭৯ | জনতা পাৰ্টি | মোৰাৰজী দেশাই | |
| সাথিয়াৱানী মুথু | ১৯ আগষ্ট ১৯৭৯ | ২৩ ডিচেম্বৰ ১৯৭৯ | অল ইণ্ডিয়া আন্না দ্ৰাবিড় মুন্নেত্ৰা কাঝাগম | চৰণ সিং | |
| এছ.B চৱন | ১৯ অক্টোবৰ ১৯৮০ | ০৮ আগষ্ট ১৯৮১ | ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ | ইন্দিৰা গান্ধী | |
| শীলা কৌল
(ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী, স্বতন্ত্ৰ মাচুল) |
০৮ আগষ্ট ১৯৮১ | ৩১ ডিচেম্বৰ ১৯৮৪ | ইন্দিৰা গান্ধী
ৰাজীৱ গান্ধী | ||
| মাৰাগাথাম চন্দ্ৰশেখৰ
(মহিলা আৰু সমাজ কল্যাণ মন্ত্ৰালয়) (ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী, স্বতন্ত্ৰ মাচুল) |
৩১ ডিচেম্বৰ ১৯৮৪ | ২৫ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৫ | ৰাজীৱ গান্ধী | ||
| ৰাজেন্দ্ৰ কুমাৰী বাজপাই
(কল্যাণ মন্ত্ৰী) (ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী, স্বতন্ত্ৰ মাচুল) |
২৫ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৫ | ২ ডিচেম্বৰ ১৯৮৯ | |||
| ৰাম বিলাস পাছৱান | ৬ ডিচেম্বৰ ১৯৮৯ | ১০ নৱেম্বৰ ১৯৯০ | জনতা দল
(নেচনেল ফ্ৰণ্ট) |
ভি পি সিং | |
| সীতাৰাম কেশৰি | ১২ জুন ১৯৯১ | ১৬ মে' ১৯৬৬ | ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ | পি ভি নৰসিংহ ৰাও | |
| কৰিয়া মুণ্ডা | ১৬ মে' ১৯৬৬ | ১ জুন ১৯৬৬ | ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি | অটল বিহাৰী বাজপেয়ী | |
| বলৱন্ত সিং ৰামুৱালিয়া | ১ জুন ১৯৬৬ | ১৯ মাৰ্চ ১৯৯৮ | নিৰ্দলীয়
(ইউনাইটেড ফ্ৰণ্ট) |
এইচ ডি দেৱগৌড়া
আই কে গুজৰাল | |
| মানেকা গান্ধী
(১৯৯৮ চনৰ ২৩ মেলৈকে কল্যাণ মন্ত্ৰী) (সামাজিক ন্যায় আৰু সশক্তিকৰণ মন্ত্ৰী)(ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী, স্বতন্ত্ৰ মাচুল) |
১৯ মাৰ্চ ১৯৯৮ | ১ ছেপ্টেম্বৰ ২০০১ | নিৰ্দলীয়
(নেচনেল ডেমক্ৰেটিক এলায়েন্) |
অটল বিহাৰী বাজপেয়ী | |
| সত্যনাৰায়ণ জাতিয়া | ১ ছেপ্টেম্বৰ ২০০১ | ২২ মে’ ২০০৪ | ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি
(নেচনেল ডেমক্ৰেটিক এলায়েন্) |
||
| মীৰা কুমাৰ | ২৩ মে’ ২০০৪ | ২২ মে' ২০০৯ | ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
(ইউনাইটেড প্ৰগ্ৰেছিভ এলায়েন্) |
মনমোহন সিং | |
| মুকুল ৱাচনিক | ২৮ মে' ২০০৯ | ২৭ অক্টোবৰ ২০১২ | |||
| কুমাৰী চেলজা | ২৮ অক্টোবৰ ২০১২ | ২৮ জানুৱাৰী ২০১৪ | |||
| মল্লিকাৰ্জুন খাৰ্গে | ২৮ জানুৱাৰী ২০১৪ | ২৬ মে' ২০১৪ | |||
| থাৱাৰ চান্দ গেহলট | ২৬ মে' ২০১৪ | পদাধিকাৰী | ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি
(নেচনেল ডেমক্ৰেটিক এলায়েন্) |
নৰেন্দ্ৰ মোডী | |
ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী সকল
[সম্পাদনা কৰক]- কৃষ্ণ পাল গুৰ্জাৰ
- ৰামদাস আঠৱালে
- ৰতন লাল কাটাৰিয়া
প্ৰসংগসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Budget data" (PDF). www.indiabudget.gov.in. 2019. http://www.indiabudget.gov.in/ub2018-19/eb/sbe95.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 15 September 2018.
- ↑ "A brief on Babu Jagjivan Ram National Foundation". Archived from the original on 19 June 2009. https://web.archive.org/web/20090619070115/http://socialjustice.nic.in/babujagjivanram.pdf.
- ↑ "India's First Online Braille Library Launched". 2012-01-05. https://www.outlookindia.com/newswire/story/indias-first-online-braille-library-launched/746546.