খুৰ্জা মৃৎশিল্প
| খুৰ্জা মৃৎশিল্প | |
|---|---|
| ভৌগোলিক স্বীকৃতি | |
 | |
| প্ৰকাৰ | হস্তশিল্প |
| অঞ্চল | খুৰ্জা, বুলেণ্ডশ্বাহ জিলা, উত্তৰ প্ৰদেশ |
| দেশ | ভাৰত |
| পঞ্জীয়ন | ২০০৮–২০০৯ |
| উপাদান | বোকামাটি |
খুৰ্জা মৃৎশিল্প (ইংৰাজী: Khurja pottery) ভাৰতৰ উত্তৰ প্ৰদেশ ৰাজ্যৰ বুলন্দশ্বাহৰ জিলাৰ খুৰ্জাত প্ৰচলিত পৰম্পৰাগত ভাৰতীয় মৃৎশিল্প। বৌদ্ধিক সম্পত্তি অধিকাৰ (ট্ৰিপছ) চুক্তিৰ বাণিজ্য সম্পৰ্কীয় দিশৰ ওপৰত চুক্তিৰ ভৌগোলিক স্বীকৃতিৰ অধীনত খুৰ্জা মৃৎশিল্পক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে। ইয়াক পেটেণ্ট ডিজাইন আৰু ট্ৰেডমাৰ্কৰ নিয়ন্ত্ৰক জেনেৰেলৰ দ্বাৰা নিশ্চিত কৰা পঞ্জীয়নৰ সৈতে ভাৰত চৰকাৰৰ ভৌগোলিক স্বীকৃতি আইন ১৯৯৯ অনুসৰি "খুৰ্জা মৃৎশিল্প" হিচাপে ১৭৮ নং আইটেমত তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।[1]
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]খুৰ্জাৰ মৃৎশিল্পৰ উৎপত্তি সৈতে দুটা পৃথক কাহিনীৰ জড়িত আছে। প্ৰথম কিংবদন্তি অনুসৰি আফগান ৰজা টাইমুৰ লুং ৫০০ বছৰ আগতে খুৰ্জা অঞ্চলত প্ৰচাৰৰ সময়ত মিচৰীয় আৰু চিৰিয়াৰ কুমাৰ আৰু মৃৎশিল্পীৰ দলৰ সৈতে গৈছিল।[2] দ্বিতীয় কিংবদন্তি অনুসৰি মোগল সাম্ৰাজ্যৰ সময়ত কুমাৰ আৰু মৃৎশিল্পীসকলক এই অঞ্চললৈ স্থানান্তৰ কৰা হৈছিল। আনহাতে আন এক সংস্কৰণ অনুসৰি খুৰ্জাত মৃৎশিল্পৰ পৰম্পৰা অনুসৰি কোনো ঐতিহাসিক ঘটনা নাই।
অৱশ্যে, "মৃৎশিল্প নিৰ্মাণ সংস্কৃতি আৰু ভাৰতীয় সভ্যতা"ৰ লেখকে উল্লেখ কৰিছিল যে "বুলন্দশ্বাহৰ খুৰ্জা হৈছে ভাৰতৰ চিকমিকাই থকা মৃৎশিল্পৰ আটাইতকৈ পুৰণি কেন্দ্ৰ। " লগতে উল্লেখ কৰা হৈছে, "এই কুমাৰসকলে প্ৰায়ে নিজকে মুলতানী কুমাৰ বুলি কয়। তেওঁলোকৰ উৎপত্তি মুলতান বুলি গণ্য কৰা হয়। "[3]
আধুনিক সময়ত মৃৎশিল্পৰ নিৰ্মাণ ১৯৪০ৰ দশকত বিকাশ লাভ কৰিছিল আৰু উত্তৰ প্ৰদেশ চৰকাৰে ১৯৪২ চনত এটা মৃৎশিল্পৰ কাৰখানা স্থাপন কৰিছিল। পিছত মানদণ্ডৰ অভাৱৰ বাবে ১৯৪৬-৪৭ চনত কাৰখানাটো বন্ধ কৰা হৈছিল। ১৯৫২ চনত কাৰখানাটো মৃৎশিল্প উন্নয়ন কেন্দ্ৰ হিচাপে সলনি কৰা হয়। ১৯৪২ চনৰ পৰা এতিয়ালৈকে মৃৎশিল্প নিৰ্মাণৰ উন্নতিৰ বাবে বিভিন্ন অভিনেতাৰ দ্বাৰা কিছুমান গ্ৰহণ, পৰিৱৰ্তন, উদ্যোগ লোৱা হৈছে। ইয়াৰ ফলত ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত খুৰ্জা মৃৎশিল্পৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা বৃদ্ধি পাইছে আৰু লগতে বিদেশলৈ ৰপ্তানি কৰা হৈছে।[3]
উৎপাদন
[সম্পাদনা কৰক]চৰকাৰী তথ্যমতে বৰ্তমান প্ৰায় ১৫,০০০ লোক আনুষ্ঠানিক কৰ্মচাৰী হিচাপে এই শিল্পৰ লগত জড়িত। আনহাতে প্ৰায় ২৫,০০০ লোক অনানুষ্ঠানিক কৰ্মচাৰী হিচাপে ইয়াৰ লগত জড়িত। তেওঁলোকে ৫০০ ইউনিট আৰু প্ৰায় ৪০০টা কাৰখানাত প্ৰত্যক্ষভাবে নিয়োজিত হৈ আছে। তেওঁলোকে পাকঘৰৰ সামগ্ৰী, কলাসামগ্ৰী, বৈদ্যুতিক সামগ্ৰী, চেনিটাৰী সামগ্ৰী, টাইল, ঘৰুৱা সামগ্ৰী আদিৰ দৰে বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ সামগ্ৰী উৎপাদন কৰে।[4]
খুৰ্জা মৃৎশিল্পৰ ভাৰত আৰু বিদেশত বজাৰ আছে। ইয়াৰ প্ৰায় ২৩টা ৰপ্তানিমুখী একক আছে। প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে যে উৎপাদনে ১৯৯৯-২০০০ চনত প্ৰায় ২,৫০০ নিযুত ভাৰতীয় টকা মূল্যৰ সামগ্ৰী বেছি লাভ কৰিছে। ইয়াৰে ভিতৰত ১৪৮.২ নিযুত ভাৰতীয় টকাৰ ৰপ্তানি কৰা হৈছিল।[3]
তথ্য উৎস
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "State Wise Registration Details Of G.I Applications". Controller General of Patents Designs and Trademarks. Archived from the original on 1 February 2016. https://web.archive.org/web/20160201065403/http://ipindia.nic.in/girindia/treasures_protected/registered_GI_18November2015.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 4 February 2016.
- ↑ "GI certificate to preserve uniqueness of Khurja pottery". The Times of India. 1 June 2015. http://timesofindia.indiatimes.com/city/lucknow/GI-certificate-to-preserve-uniqueness-of-Khurja-pottery/articleshow/47498632.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 February 2016.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "Mechanisms to Improve Energy Efficiency in Small Industries". Policy Research International. Archived from the original on 6 February 2016. https://web.archive.org/web/20160206134235/http://r4d.dfid.gov.uk/PDF/Outputs/R74134.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 February 2016.
- ↑ "ROAD TRIP TO KHURJA – THE CERAMICS CITY". http://www.ghumakkar.com/khurja-the-ceramics-city/। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 February 2016.
বাহ্যিক সংযোগ
[সম্পাদনা কৰক]- খুৰ্জা মৃৎশিল্পৰ বিষয়ে অধিক তথ্য Archived 2021-05-11 at the Wayback Machine