পৰিৱেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰালয়
 ভাৰতৰ প্ৰতীক | |
| সংস্থাৰ ৰূপৰেখা | |
|---|---|
| গঠন | ১৯৪৭ |
| ক্ষেত্ৰাধিকাৰ | ভাৰত চৰকাৰ |
| মুখ্য কাৰ্যালয় | ইন্দিৰা পৰিৱৰ্তন ভৱন, জোৰবাগ ৰোড, নতুন দিল্লী [1] |
| বাৰ্ষিক বাজেট | ₹২,৮৭০ কোটি (৪০২.৩৭ মিলিয়ন ডলাৰ) (2021 – 22 est.)[2] |
| দায়বদ্ধ মন্ত্ৰীসকল | ভূপেন্দৰ যাদৱ, কেবিনেট মন্ত্ৰী অশ্বিনী কুমাৰ চৌবে, ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী |
| সংস্থাৰ কাৰ্যবাহী | আৰ.পি. গুপ্তা, আইএএছ, সচিব শ্ৰী চি.পি. গোৱেল ভাৰতীয় বন সেৱা, আইএফএছ, বন সঞ্চালক প্ৰধান আৰু বিশেষ সচিব |
| ৱেবছাইট | www |
পৰিৱেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰালয় হৈছে ভাৰত চৰকাৰৰ মন্ত্ৰালয়। এই মন্ত্ৰালয়ৰ নেতৃত্ব আছে সচিব পদবীৰ জ্যেষ্ঠতম আইএএছ বিষয়া। মন্ত্ৰালয়ৰ দপ্তৰ বৰ্তমান কেন্দ্ৰীয় পৰিৱেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰী ভূপেন্দ্ৰ যাদৱৰ হাতত আছে।[3]
মন্ত্ৰালয়ে দেশত পৰিৱেশ আৰু বনাঞ্চলৰ কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণৰ পৰিকল্পনা, প্ৰচাৰ, সমন্বয় আৰু তদাৰক কৰাৰ বাবে দায়বদ্ধ। মন্ত্ৰালয়ে হাতত লোৱা মুখ্য কাৰ্যকলাপবোৰৰ ভিতৰত আছে ভাৰতৰ উদ্ভিদ আৰু ভাৰতৰ প্ৰাণী, বনাঞ্চল আৰু অন্যান্য অৰণ্য অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আৰু জৰীপ; প্ৰদূষণ প্ৰতিৰোধ আৰু নিয়ন্ত্ৰণ; বনায়ন,আৰু ভূমিৰ অৱক্ষয় প্ৰশমন। ই ভাৰতৰ ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানসমূহৰ প্ৰশাসনৰ বাবে দায়বদ্ধ।
ইতিহাস[সম্পাদনা কৰক]
ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে ইন্দিৰা গান্ধীৰ প্ৰথম কাৰ্যকালত প্ৰথমে ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাজনৈতিক কাৰ্যসূচীত পাৰিপাৰ্শ্বিক বিতৰ্কৰ পৰিচয় দিয়া হৈছিল। উদাহৰণ স্বৰূপে, চতুৰ্থ পঞ্চবাৰ্ষিক পৰিকল্পনাত (১৯৬৯-৭৪) "সুসংগত বিকাশ" বুলি ঘোষণা কৰা হৈছিল। পাৰিপাৰ্শ্বিক সমস্যাবোৰৰ এক বিস্তৃত মূল্যাঙ্কনৰ আধাৰত ১৯৭৭ চনত (জৰুৰীকালীন অৱস্থাত)গান্ধীয়ে সংবিধানত অনুচ্ছেদ ৪৮এ যোগ কৰি কয়: "ৰাজ্যখনে পৰিৱেশ সুৰক্ষিত আৰু উন্নত কৰিবলৈ আৰু দেশৰ বনাঞ্চল আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিব।" একেখন আদেশই বন্যপ্ৰাণী আৰু বনাঞ্চলক ৰাজ্যৰ তালিকাৰ পৰা সংবিধানৰ সমান্তৰাল তালিকালৈ স্থানান্তৰ কৰে, এনেদৰে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক সেই বিষয়ত ৰাজ্যৰ সিদ্ধান্ত সমূহ কৰ্তন কৰাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰে। এনে ধৰণৰ ৰাজনৈতিক আৰু সাংবিধানিক পৰিৱৰ্তনৰ দ্বাৰা ১৯৮০ চনত এক স্ংহত পৰিৱেশ বিভাগ গঠনৰ ভিত্তি প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল, যি ১৯৮৫ চনত পৰিৱেশ আৰু বন মন্ত্ৰালয়লৈ পৰিৱৰ্তিত হৈছিল। যদিও জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ মোকাবিলা কৰাটো ইতিমধ্যে মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব আছিল, ইয়াৰ অগ্ৰাধিকাৰ উত্থাপন কৰা হৈছিল যেতিয়া ২০১৪ চনৰ মে মাহত মন্ত্ৰালয়ক পৰিৱেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰালয়ৰ বৰ্তমানৰ শিৰোনামলৈ পুনৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল।[4]
পদক্ষেপসমূহ[সম্পাদনা কৰক]
২০১৯ চনৰ আগষ্টত পৰিৱেশ মন্ত্ৰালয়ে "ৰাষ্ট্ৰীয় সম্পদ দক্ষতা নীতিৰ খচৰা" মুকলি কৰিছিল। এইটো নিৰ্দেশনাৰ এটা সংহতি যিয়ে পৰিৱেশগতভাৱে বহনক্ষম আৰু ন্যায় সঙ্গত অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ সৈতে এক ভৱিষ্যতৰ কল্পনা কৰে। আঁচনিখন প্ৰাথমিক সম্পদ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰাৰ নীতিৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশিত; সম্পদ দক্ষ বৃত্তাকাৰ পদ্ধতিৰ জৰিয়তে কম সামগ্ৰীৰে উচ্চমানৰ সৃষ্টি; আৱৰ্জনা হ্ৰাস; ভৌতিক সুৰক্ষা আৰু নিযুক্তিৰ সুযোগ আৰু ব্যৱসায়িক আৰ্হি সৃষ্টি পৰিৱেশ সুৰক্ষা আৰু পুনৰুদ্ধাৰৰ কাৰণে লাভজনক। এইটো নীতি আয়োগ আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ প্ৰতিবেদনৰ ওপৰত আধাৰিত আছিল। নীতিটোৱে মন্ত্ৰালয়ত থকা মূল কাৰ্যকৰী গোটৰ সৈতে এটা "ৰাষ্ট্ৰীয় সম্পদ দক্ষতা কৰ্তৃপক্ষ" গঠন কৰিব বিচাৰে। ই আৱৰ্জনা নিষ্কাশন আৰু সামগ্ৰী পুনৰুদ্ধাৰ সুবিধা স্থাপনৰ বাবে পুনৰ্ব্যৱহাৰ যোগ্য সামগ্ৰী আৰু লঘু ঋণৰ ওপৰত কৰ লাভালাভ আগবঢ়োৱাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে।[5][6]
তথ্য সূত্ৰ[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ "Contact Us | Ministry of Environment, Forest and Climate Change Government of India". Moef.gov.in. 2015-07-31. http://www.moef.gov.in/content/contact-us। আহৰণ কৰা হৈছে: 2016-06-16.
- ↑ "MINISTRY OF ENVIRONMENT, FORESTS AND CLIMATE CHANGE DEMAND NO. 27 : Ministry of Environment, Forests and Climate Change" (web). Indiabudget.gov.in. https://prsindia.org/budgets/parliament/demand-for-grants-2021-22-analysis-environment-forests-and-climate-change#:~:text=Allocation%20in%20Union%20Budget%202021,union%20government%20for%202021%2D22.। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 August 2018.
- ↑ "Following Anil Daves death, Dr Harsh Vardhan gets additional charge of environment". Indiatoday.intoday.in. http://indiatoday.intoday.in/story/harsh-vardhan-gets-additional-charge-of-environment/1/956782.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 August 2018.
- ↑ "Ministry of environment and forests undergoes a nomenclature change". The Economic Times. 28 May 2014. http://articles.economictimes.indiatimes.com/2014-05-28/news/50149634_1_climate-change-navroz-dubash-climate-action-network। আহৰণ কৰা হৈছে: 4 December 2016.
- ↑ "Comments called for on the Draft National Resource Efficiency Policy Released". Press Information Bureau. https://pib.gov.in/PressReleaseIframePage.aspx?PRID=1582367#:~:। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-09-10.
- ↑ "EU-India joint declaration on resource efficiency and circular economy(PDF)". Consilium.europa.eu. https://www.consilium.europa.eu/media/45027/joint-declaration-with-india-on-resource-efficiency-and-circular-economy.pdf&ved=2ahUKEwjnxsiatN7rAhWkkOYKHS5IDK8QFjABegQIDRAH&usg=AOvVaw1D0BHGoD1oAitmQXkJO7HS। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-09-10.[সংযোগবিহীন উৎস]