সমললৈ যাওক

মহিষাসুৰমৰ্দিনী স্তোত্ৰ

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
মহিষাসুৰমৰ্দিনী স্তোত্ৰ  
লেখক আদি শংকৰ
ভাষা সংস্কৃত

মহিষাসুৰমৰ্দিনী স্তোত্ৰ ( সংস্কৃত: महिषासुरमर्दिनीस्तोत्रम्, IAST: Mahiṣāsuramardinīstotraṃ ) হৈছে ২১টা পদযুক্ত এটা হিন্দু স্তোত্ৰ[1] এই স্তোত্ৰৰ গ্ৰন্থখনে পৰম দেৱী মহাদেৱীৰ এটা প্ৰধান দিশ দুৰ্গা আৰু তেওঁ মহিষাসুৰক বধ কৰাৰ কাৰ্য্যক প্ৰশংসা কৰে। [2] [3]

ব্যুৎপত্তি

[সম্পাদনা কৰক]

মহিষাসুৰমৰ্দিনি হৈছে দেৱী দুৰ্গাৰ এটা বিশেষণ, যাৰ আক্ষৰিক অৰ্থ হৈছে, "মহিষ ৰাক্ষসৰ হত্যাকাৰী", আৰু স্তোত্ৰ হৈছে এক প্ৰশংসা কৰা কাৰ্য।[4]

মহিষাসুৰমৰ্দিনী স্তোত্ৰ লেখকত্বৰ কৃতিত্ব ঈশ্বৰতত্ত্ববিদ আদি শংকৰক দিয়া হয়। শিৱৰহস্য পুৰাণ পাঠৰ প্ৰথম অংশৰ ৫৩তম অধ্যায়ত এই স্তুতিগীতৰ উল্লেখ আছে।[5] এই স্তুতিগীতটো দেৱী মাহাত্ম্য পাঠৰ ওপৰত আধাৰিত, য 'ত দেৱী দুৰ্গাৰ কেইবাটাও কিংবদন্তি যেনে মহিষাসুৰ,ৰক্তবীজ, লগতে চণ্ড আৰু মুণ্ডক হত্যা কৰাৰ লগতে সাধাৰণতে তেওঁৰ গুণাগুণৰ প্ৰশংসা কৰা হৈছে।[6][7]

দেৱী মাহাত্ম্যৰ মতে, মহিষাসুৰ বধ নামৰ কিংবদন্তীত, মহিষাসুৰৰ অধীনত থকা অসুৰসকলে দেৱসকল বহিষ্কাৰ কৰি স্বৰ্গক নিজৰ অধিন কৰাৰ বাবে ক্ষুব্ধ হৈ, ত্ৰিমুৰ্তি (ব্ৰহ্মা, বিষ্ণু আৰু শিৱ) তেওঁলোকৰ শক্তি একত্ৰিত কৰিছিল, যিয়ে দুৰ্গা নামৰ দেৱীৰ ৰূপ গ্ৰহণ কৰিছিল।[8] দেৱতাসকলৰ অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ আৰু বৈশিষ্ট্যৰে সজ্জিত হৈ দুৰ্গাই আকৃতি সলনি কৰা মহিষাসুৰক বধ কৰিছিল, যিজনে সিংহ, হাতী আৰু ম 'হৰ ৰূপ ধাৰণ কৰিছিল আৰু অৱশেষত এজন মানুহৰ ৰূপ লৈছিল। দেৱতাসকলে তেওঁক আদি সত্তা আৰু বেদৰ উৎপত্তি হিচাপে গৌৰৱান্বিত কৰিছিল। তেওঁলোকৰ স্তুতিগীতবোৰত সন্তুষ্ট হৈ দেৱীয়ে যেতিয়াই বিপদৰ সন্মুখীন হয় দেৱতাসকলক মুক্তিৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল।[9][10]

স্তুতিগীত

[সম্পাদনা কৰক]

মন্ত্ৰটোৰ প্ৰথম স্তৱকত দেৱী দুৰ্গাৰ গুণাগুণ বৰ্ণনা কৰা হৈছেঃ [11]

अयि गिरिनन्दिनि नन्दितमेदिनि विश्वविनोदिनि नन्दिनुते
गिरिवरविन्ध्यशिरोऽधिनिवासिनि विष्णुविलासिनि जिष्णुनुते ।
भगवति हे शितिकण्ठकुटुम्बिनि भूरिकुटुम्बिनि भूरिकृते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

सुरवरवर्षिणि दुर्धरधर्षिणि दुर्मुखमर्षिणि हर्षरते
त्रिभुवनपोषिणि शङ्करतोषिणि किल्बिषमोषिणि घोषरते
दनुजनिरोषिणि दितिसुतरोषिणि दुर्मदशोषिणि सिन्धुसुते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

अयि जगदम्ब मदम्ब कदम्ब वनप्रियवासिनि हासरते
शिखरि शिरोमणि तुङ्गहिमलय शृङ्गनिजालय मध्यगते ।
मधुमधुरे मधुकैटभगञ्जिनि कैटभभञ्जिनि रासरते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

अयि शतखण्ड विखण्डितरुण्ड वितुण्डितशुण्द गजाधिपते
रिपुगजगण्ड विदारणचण्ड पराक्रमशुण्ड मृगाधिपते ।
निजभुजदण्ड निपातितखण्ड विपातितमुण्ड भटाधिपते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

अयि रणदुर्मद शत्रुवधोदित दुर्धरनिर्जर शक्तिभृते
चतुरविचार धुरीणमहाशिव दूतकृत प्रमथाधिपते ।
दुरितदुरीह दुराशयदुर्मति दानवदुत कृतान्तमते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

अयि शरणागत वैरिवधुवर वीरवराभय दायकरे
त्रिभुवनमस्तक शुलविरोधि शिरोऽधिकृतामल शुलकरे ।
दुमिदुमितामर धुन्दुभिनादमहोमुखरीकृत दिङ्मकरे
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

अयि निजहुङ्कृति मात्रनिराकृत धूम्रविलोचन धूम्रशते
समरविशोषित शोणितबीज समुद्भवशोणित बीजलते ।
शिवशिवशुम्भ निशुम्भमहाहव तर्पितभूत पिशाचरते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

धनुरनुषङ्ग रणक्षणसङ्ग परिस्फुरदङ्ग नटत्कटके
कनकपिशङ्ग पृषत्कनिषङ्ग रसद्भटशृङ्ग हताबटुके ।
कृतचतुरङ्ग बलक्षितिरङ्ग घटद्बहुरङ्ग रटद्बटुके
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

सुरललना ततथेयि तथेयि कृताभिनयोदर नृत्यरते
कृत कुकुथः कुकुथो गडदादिकताल कुतूहल गानरते ।
धुधुकुट धुक्कुट धिंधिमित ध्वनि धीर मृदंग निनादरते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

जय जय जप्य जयेजयशब्द परस्तुति तत्परविश्वनुते
झणझणझिञ्झिमि झिङ्कृत नूपुरशिञ्जितमोहित भूतपते ।
नटित नटार्ध नटी नट नायक नाटितनाट्य सुगानरते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

अयि सुमनःसुमनःसुमनः सुमनःसुमनोहरकान्तियुते
श्रितरजनी रजनीरजनी रजनीरजनी करवक्त्रवृते ।
सुनयनविभ्रमर भ्रमरभ्रमर भ्रमरभ्रमराधिपते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

सहितमहाहव मल्लमतल्लिक मल्लितरल्लक मल्लरते
विरचितवल्लिक पल्लिकमल्लिक झिल्लिकभिल्लिक वर्गवृते ।
शितकृतफुल्ल समुल्लसितारुण तल्लजपल्लव सल्ललिते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

अविरलगण्ड गलन्मदमेदुर मत्तमतङ्ग जराजपते
त्रिभुवनभुषण भूतकलानिधि रूपपयोनिधि राजसुते ।
अयि सुदतीजन लालसमानस मोहन मन्मथराजसुते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

कमलदलामल कोमलकान्ति कलाकलितामल भाललते
सकलविलास कलानिलयक्रम केलिचलत्कल हंसकुले ।
अलिकुलसङ्कुल कुवलयमण्डल मौलिमिलद्बकुलालिकुले
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

करमुरलीरव वीजितकूजित लज्जितकोकिल मञ्जुमते
मिलितपुलिन्द मनोहरगुञ्जित रञ्जितशैल निकुञ्जगते ।
निजगणभूत महाशबरीगण सद्गुणसम्भृत केलितले
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

कटितटपीत दुकूलविचित्र मयुखतिरस्कृत चन्द्ररुचे
प्रणतसुरासुर मौलिमणिस्फुर दंशुलसन्नख चन्द्ररुचे
जितकनकाचल मौलिमदोर्जित निर्भरकुञ्जर कुम्भकुचे
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

विजितसहस्रकरैक सहस्रकरैक सहस्रकरैकनुते
कृतसुरतारक सङ्गरतारक सङ्गरतारक सूनुसुते ।
सुरथसमाधि समानसमाधि समाधिसमाधि सुजातरते ।
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

पदकमलं करुणानिलये वरिवस्यति योऽनुदिनं सुशिवे
अयि कमले कमलानिलये कमलानिलयः स कथं न भवेत् ।
तव पदमेव परम्पदमित्यनुशीलयतो मम किं न शिवे
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

कनकलसत्कलसिन्धुजलैरनुषिञ्चति तेगुणरङ्गभुवम्
भजति स किं न शचीकुचकुम्भतटीपरिरम्भसुखानुभवम् ।
तव चरणं शरणं करवाणि नतामरवाणि निवासि शिवम्
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

तव विमलेन्दुकुलं वदनेन्दुमलं सकलं ननु कूलयते
किमु पुरुहूतपुरीन्दु मुखी सुमुखीभिरसौ विमुखीक्रियते ।
मम तु मतं शिवनामधने भवती कृपया किमुत क्रियते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

अयि मयि दीन दयालुतया कृपयैव त्वया भवितव्यमुमे
अयि जगतो जननी कृपयासि यथासि तथानुमितासिरते ।
यदुचितमत्र भवत्युररीकुरुतादुरुतापमपाकुरुते
जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥॥

তথ্যসূত্ৰসমূহ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. Narayan, Jay (2023-04-17) (en ভাষাত). Namaste: An Illustrated Guide to the Hindu Way of Life. JL Samskritam Publications. পৃষ্ঠা. 156. ISBN 978-1-3999-5295-8. https://books.google.com/books?id=A1-5EAAAQBAJ&dq=mahishasura+mardini+stotra&pg=PA156. 
  2. Flueckiger, Joyce Burkhalter (2015-05-06) (en ভাষাত). Everyday Hinduism. John Wiley & Sons. পৃষ্ঠা. 28. ISBN 978-1-4051-6021-6. https://books.google.com/books?id=0inWBgAAQBAJ&pg=PA28. 
  3. Jones, Constance; Ryan, James D. (2006) (en ভাষাত). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. পৃষ্ঠা. 139. ISBN 978-0-8160-7564-5. https://books.google.com/books?id=OgMmceadQ3gC&pg=PA139. 
  4. Balkaran, Raj (2018-07-27) (en ভাষাত). The Goddess and the King in Indian Myth: Ring Composition, Royal Power and The Dharmic Double Helix. Routledge. পৃষ্ঠা. 212. ISBN 978-0-429-88068-1. https://books.google.com/books?id=48xmDwAAQBAJ&pg=PT212. 
  5. "Shiva Rahasya Maha Itihasa Maheshwar Part 1 Jangamwadi Math Collection". https://archive.org/details/eGcz_shiva-rahasya-maha-itihasa-maheshwar-part-1-jangamwadi-math-collection/page/n3/mode/2up. 
  6. Campos, Ricardo; Pinho, Rúben; Sarmento, Clara (2014-10-02) (en ভাষাত). Popular and Visual Culture: Design, Circulation and Consumption. Cambridge Scholars Publishing. পৃষ্ঠা. 121. ISBN 978-1-4438-6831-0. https://books.google.com/books?id=wixQBwAAQBAJ&pg=PA121. 
  7. Marlow, Chris (2019-10-29) (en ভাষাত). Navaratri: Prayers, Praises and Hymns. Lulu.com. পৃষ্ঠা. 168. ISBN 978-0-244-22986-3. https://books.google.com/books?id=ZFvTDwAAQBAJ&pg=PA168. 
  8. Srivastava, Dr Vishnulok Bihari; Srivastava, Vishnulok Bihari (2009) (en ভাষাত). Dictionary of Indology. Pustak Mahal. পৃষ্ঠা. 173. ISBN 978-81-223-1084-9. https://books.google.com/books?id=eaCbv1NcbHwC&q=pg%3DPT173. 
  9. McDaniel, June (2004-08-05) (en ভাষাত). Offering Flowers, Feeding Skulls: Popular Goddess Worship in West Bengal. Oxford University Press, USA. পৃষ্ঠা. 215. ISBN 978-0-19-516790-0. https://books.google.com/books?id=rHs8DwAAQBAJ&pg=PA215. 
  10. (en ভাষাত) The Markandeya Purana. Penguin Random House India Private Limited. 2019-10-24. পৃষ্ঠা. 377. ISBN 978-93-5305-671-1. https://books.google.com/books?id=kkC1DwAAQBAJ&pg=PT377. 
  11. SUVRATSUT (2017-09-06). Mahishasuramardini Stotram English. http://archive.org/details/MahishasuramardiniStotramEnglish.