সুনীতা উইলিয়ামছ
| সুনীতা উইলিয়ামছ | |
|---|---|
 | |
| নাছা মহাকাশচাৰী | |
| পদমৰ্যাদা | সক্ৰিয় |
| জন্ম | ১৯ ছেপ্টেম্বৰ, ১৯৬৫ (৫৯ বছৰ) ইউক্লিড, ওহিঅ’, যুক্তৰাষ্ট্ৰ |
| অন্য পেছা | টেষ্ট পাইলট |
| স্থান | কেপ্টেইন |
| নিৰ্বাচন | নাছা মহাকাশচাৰী দল-১৭ |
| অভিযানৰ প্ৰতীক |       |
সুনীতা লীন উইলিয়ামছ (ইংৰাজী: Sunita Lyn Williams ; জন্ম ১৯ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৬৫) এগৰাকী আমেৰিকান মহাকাশচাৰী আৰু যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ নৌসেনা বিষয়া। এগৰাকী মহিলা হিচাপে তেওঁ বেছি সংখ্যক আৰু বেছি সময় মহাকাশ ভ্ৰমণ ৰেকৰ্ডৰ অধিকাৰী। তেওঁ সাতবাৰকৈ মুঠ ৫০ ঘণ্টা ৪০ মিনিট মহাকাশ ভ্ৰমণ কৰিছিল। উইলিয়ামছক এক্সপিডিচন-১৪ আৰু এক্সপিডিচন-১৫ ৰ সদস্য হিচাপে আন্তৰ্জাতিক মহাকাশ কেন্দ্ৰত নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। 2012 চনত, তেওঁ এক্সপিডিচন-৩২ত ফ্লাইট ইঞ্জিনিয়াৰ আৰু তাৰ পিছত এক্সপিডিচন-33ত কমাণ্ডাৰ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে।[1][2][3]
প্ৰাৰম্ভিক জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]মাছাচুচেটছৰ নিধামৰ বাসিন্দা সুনীতা উইলিয়ামছৰ অ’হিওৰ ইউক্লিডত মুম্বাই মূলৰ ভাৰতীয়-আমেৰিকান নিউৰোএনাটমীষ্ট বিশেষজ্ঞ দীপক পাণ্ডিয়া আৰু স্লোভেনিয়ান-আমেৰিকান উৰ্চুলিন বনি (জালোকাৰ) পাণ্ডিয়াৰ ঘৰত জন্ম হৈছিল। তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত তেওঁ আছিল আটাইতকৈ সৰু। তেওঁৰ ভাতৃ জে থমাছ তেওতকৈ চাৰি বছৰ আৰু বায়েক দীনা আন্নাড তিনি বছৰ ডাঙৰ। উইলিয়ামছৰ পিতৃৰ ফালৰ পৰিয়ালটো ভাৰতৰ গুজৰাটৰ মেহছানা জিলাৰ ঝুলাছানৰ। আনহাতে মাতৃপক্ষীয় আজো আইতাক মেৰী বহিঞ্চৰ জন্ম হৈছিল স্লোভেনিয়াত।[4][5]
১৯৮৩ চনত উইলিয়ামছে নিধাম হাইস্কুলৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। ১৯৮৭ চনত আমেৰিকাৰ নৌসেনা একাডেমীৰ পৰা ভৌতিক বিজ্ঞানত স্নাতক ডিগ্ৰী আৰু ১৯৯৫ চনত ফ্ল'ৰিডা ইনষ্টিটিউট অৱ টেকন'লজিৰ পৰা অভিযান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাপনাত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।[6]
কৰ্মজীৱন
[সম্পাদনা কৰক]উইলিয়ামছে ১৯৯৮ চনৰ আগষ্ট মাহত জনছন মহাকাশ কেন্দ্ৰত মহাকাশচাৰীৰ প্ৰশিক্ষণ আৰম্ভ কৰে।[4] ২০০৬ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত অভিযান ১৪ৰ দলত যোগদান কৰিবলৈ তেওঁক এছটিএছ-১১৬ৰ স্পেচ শ্বাটল ডিচকভাৰীত যোগেদি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মহাকাশ ষ্টেচনলৈ (ISS) প্ৰেৰণ কৰা হয়। ২০০৭ চনৰ এপ্ৰিল মাহত অভিযাত্ৰী দলৰ ৰাছিয়ান সদস্যসকল অভিযান ১৫লৈ স্থানান্তৰ হয়।
ব্যক্তিগত জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]উইলিয়ামছৰ বিবাহ টেক্সাছৰ ফেডাৰেল আৰক্ষী বিষয়া মাইকেল জে উইলিয়ামছৰ সৈতে সম্পন্ন হয়। কৰ্মজীৱনৰ আৰম্ভণিৰ দিনবোৰত দুয়ো হেলিকপ্টাৰ উৰুৱাইছিল। টেক্সাছৰ উপনগৰ হিউষ্টনত তেওঁলোকে একেলগে বাস কৰে। ২০১২ চনত উইলিয়ামছে আহমেদাবাদৰ এগৰাকী ছোৱালী দত্তক লোৱাৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে।[7]
২০০৭ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত উইলিয়ামছে ভাৰতৰ গুজৰাটৰ সবৰমতী আশ্ৰম আৰু তেওঁৰ পূৰ্বপুৰুষৰ গাঁও ঝুলাছান ভ্ৰমণ কৰে। ৱৰ্ল্ড গুজৰাটী ছ'চাইটিয়ে তেওঁক চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেল বিশ্ব প্ৰতিভা বঁটা প্ৰদান কৰে।[8] এই বঁটা লাভ কৰা তেৱেঁ প্ৰথম ভাৰতীয় বংশোদ্ভূত, যি ভাৰতীয় নাগৰিক নাছিল। ২০০৭ চনৰ ৪ অক্টোবৰত উইলিয়ামছে আমেৰিকান এম্বেচি স্কুলত ভাষণ দিয়ে আৰু তাৰ পিছত ভাৰতৰ তেতিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী মনমোহন সিঙক লগ পায়।[9]
সামৰিক কৰ্মজীৱন
[সম্পাদনা কৰক]
১৯৮৭ চনৰ মে’ মাহত উইলিয়ামছক আমেৰিকাৰ নৌসেনাত এন্সাইন হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়। নেভেল ক’ষ্টেল চিষ্টেম কমাণ্ডত ছমাহৰ বাবে অস্থায়ীভাৱে নিযুক্তি দিয়াৰ পিছত তেওঁক বেচিক ডাইভিং অফিচাৰ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়। ইয়াৰ পিছত তেওঁ নেভেল এয়াৰ ট্ৰেইনিং কমাণ্ডত ৰিপৰ্ট দিয়ে, য’ত তেওঁক ১৯৮৯ চনৰ জুলাই মাহত নেভেল এভিয়েটৰ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়। তেওঁ হেলিকপ্টাৰ কম্বেট চাপৰ্ট স্কোয়াড্ৰন ৩ (এইচ চি-৩)ত প্ৰাৰম্ভিক এইচ-৪৬ ছি নাইটৰ প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰে, আৰু তাৰ পিছত ভাৰ্জিনিয়াৰ নৰ্ফকত হেলিকপ্টাৰ কম্বেট চাপৰ্ট স্কোয়াড্ৰন ৮ (এইচ চি-৮)ত নিযুক্তি দিয়া হয়, যাৰ সৈতে তেওঁ ভূমধ্যসাগৰীয়, ৰঙা সাগৰ আৰু... অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড আৰু অপাৰেচনৰ বাবে পাৰ্চী উপসাগৰে আৰাম প্ৰদান কৰে। ১৯৯২ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত তেওঁ ইউ এছ এছ চিলভেনিয়াত হাৰিকেন এণ্ড্ৰুৰ সাহায্য অভিযানৰ বাবে ফ্ল’ৰিডাৰ মিয়ামিলৈ পঠোৱা এইচ-৪৬ ডিটেচমেণ্টৰ ভাৰপ্ৰাপ্ত বিষয়া আছিল। ১৯৯৩ চনৰ জানুৱাৰী মাহত উইলিয়ামছে আমেৰিকাৰ নৌসেনাৰ টেষ্ট পাইলট স্কুলত প্ৰশিক্ষণ আৰম্ভ কৰে। ডিচেম্বৰ মাহত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে আৰু ৰটাৰী উইং বিমান পৰীক্ষা সঞ্চালকালয়ত এইচ-৪৬ প্ৰজেক্ট অফিচাৰ আৰু টি-২ত ভি-২২ চেজ পাইলট হিচাপে নিযুক্তি লাভ কৰে। পিছলৈ তেওঁক স্ক্ৱাড্ৰনৰ সুৰক্ষা বিষয়া হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয় আৰু এছ এইচ-৬০বি/এফ, ইউ এইচ-১, এ এইচ-১ডব্লিউ, এছ এইচ-২, ভি এইচ-৩, এইচ-৪৬, চি এইচ-৫৩ আৰু এইচ-৫৭ত পৰীক্ষামূলক বিমান উৰুৱাইছিল।[6]
১৯৯৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰটাৰী উইং বিভাগৰ প্ৰশিক্ষক হিচাপে আৰু বিদ্যালয়খনৰ সুৰক্ষা বিষয়া হিচাপে পুনৰ নেভাল টেষ্ট পাইলট স্কুললৈ যায়। তাত তাই ইউ এইচ-৬০, অ’এইচ-৬ আৰু অ’এইচ-৫৮ বিমান উৰুৱাইছিল। তাৰ পিছত তেওঁক ইউ এছ এছ চাইপানত এয়াৰক্ৰাফ্ট হেণ্ডলাৰ আৰু এচিষ্টেণ্ট এয়াৰ বছ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়। ১৯৯৮ চনৰ জুন মাহত নাছাই মহাকাশচাৰী কাৰ্যসূচীৰ বাবে নিৰ্বাচিত কৰাৰ পিছত উইলিয়ামছক চাইপানত নিয়োজিত কৰা হয়।[6] ৩০ খনতকৈও অধিক বিমানৰ প্ৰকাৰত ৩,০০০ তকৈ অধিক উৰণৰ ঘণ্টা ল'গ কৰিছে।[10] ২০১৭ চনত উইলিয়ামছে নৌসেনাৰ পৰা অৱসৰ গ্ৰহণ কৰে।[11]
নাছাৰ কৰ্মজীৱন
[সম্পাদনা কৰক]উইলিয়ামছে ১৯৯৮ চনৰ আগষ্ট মাহত জনছন মহাকাশ কেন্দ্ৰত মহাকাশচাৰী প্ৰাৰ্থীৰ প্ৰশিক্ষণ আৰম্ভ কৰে।[6]
STS-116
[সম্পাদনা কৰক]২০০৬ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত এক্সপেডিচন ১৪ৰ দলত যোগদান কৰিবলৈ উইলিয়ামছক স্পেচ শ্বাটল ডিচকভাৰীত উঠি এছটিএছ-১১৬ৰ সৈতে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মহাকাশ ষ্টেচন (আই এছ এছ)লৈ প্ৰেৰণ কৰা হয়। ২০০৭ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ক্ৰুৰ ৰাছিয়ান সদস্যসকলে ঘূৰি ঘূৰি অভিযান ১৫ লৈ সলনি কৰে।
১৪ আৰু ১৫ নং অভিযান
[সম্পাদনা কৰক]_and_Sunita_Williams_(Expedition_14)_on_the_International_Space_Station.jpg)
মুকলি কৰাৰ পিছত উইলিয়ামছে তেওঁৰ পনিটেইল লকছ অৱ লাভক দান কৰাৰ ব্যৱস্থা কৰে। সহযোগী মহাকাশচাৰী জোয়ান হিগিনবোথামে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মহাকাশ কেন্দ্ৰত তেওঁৰ চুলি কাটিছিল আৰু ইয়াক এছটিএছ-১১৬ৰ ক্ৰুৱে পৃথিৱীলৈ ঘূৰাই পঠিয়াইছিল।[12] উইলিয়ামছে এছটিএছ-১১৬ অভিযানৰ অষ্টম দিনটোত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বাহনৰ বাহিৰৰ কাৰ্য্যকলাপ সম্পন্ন কৰে। ২০০৭ চনৰ ৩১ জানুৱাৰী, ৪ ফেব্ৰুৱাৰী আৰু ৯ ফেব্ৰুৱাৰীত মাইকেল লোপেজ-আলেগ্ৰিয়াৰ সৈতে আই এছ এছৰ পৰা তিনিটা মহাকাশ ভ্ৰমণ সম্পূৰ্ণ কৰে। এই পদক্ষেপবোৰৰ এটাৰ সময়ত এটা কেমেৰা বন্ধ হৈ যায়, সম্ভৱতঃ সংলগ্ন কৰা যন্ত্ৰটো বিকল হোৱাৰ বাবে আৰু উইলিয়ামছে প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰাৰ আগতেই যানখন মহাকাশলৈ ওপঙি যায়।[13]
তৃতীয় মহাকাশ যাত্ৰাত উইলিয়ামছে ৬ ঘণ্টা ৪০ মিনিট ষ্টেচনৰ বাহিৰত আছিল আৰু ৯ দিনত তিনিটা মহাকাশ যাত্ৰা সম্পূৰ্ণ কৰিছিল। ২০০৭ চনলৈকে তেওঁ চাৰিটা মহাকাশ ভ্ৰমণত ২৯ ঘণ্টা ১৭ মিনিট সময় মহাকাশত আছিল, যি পূৰ্বে কেথ্ৰিন চি থৰ্ণ্টনে এগৰাকী মহিলাৰ সৰ্বাধিক স্পেচৱাকৰ অভিলেখ অতিক্ৰম কৰিছিল।[6][14] ২০০৭ চনৰ ১৮ ডিচেম্বৰত ১৬ নং অভিযানৰ চতুৰ্থ মহাকাশ ভ্ৰমণৰ সময়ত পেগী হুইটছনে উইলিয়ামছক অতিক্ৰম কৰি ৩২ ঘণ্টা ৩৬ মিনিটৰ সঞ্চিত ইভিএ সময় লাভ কৰে।[15][16] ২০০৭ চনৰ মাৰ্চ মাহৰ আৰম্ভণিতে তেওঁ অধিক স্পাইচি খাদ্যৰ বাবে কৰা অনুৰোধৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই প্ৰগ্ৰেছ মহাকাশযান পুনৰ যোগান অভিযানত ৱাছাবিৰ এটা টিউব লাভ কৰে। এটা বায়ুমণ্ডলীয় চাপত পেক কৰা টিউবটো খুলিলেই আই এছ এছৰ কম চাপত পেষ্টটো জোৰকৈ ওলাই আহে। মুক্ত পৰিৱেশত স্পাইচি গিজাৰটো ধৰি ৰখা কঠিন আছিল।[17]
২০০৭ চনৰ ২৬ এপ্ৰিলত নাছাই আটলাণ্টিছত উঠি STS-117 অভিযানত উইলিয়ামছক পুনৰ পৃথিৱীলৈ অনাৰ সিদ্ধান্ত লয়। যদিও তেওঁ আমেৰিকাৰ একক মহাকাশ উৰণৰ অভিলেখ ভংগ কৰা নাছিল—শেহতীয়াকৈ লোপেজ-আলেগ্ৰিয়াই স্থাপন কৰিছিল—তেওঁ এগৰাকী মহিলাৰ সৰ্বাধিক দীঘলীয়া একক মহাকাশ উৰণৰ অভিলেখ ভংগ কৰিছিল।[6][18][19] উইলিয়ামছে মিছন বিশেষজ্ঞ হিচাপে কাম কৰিছিল আৰু ২০০৭ চনৰ ২২ জুনত এছটিএছ-১১৭ মিছনৰ শেষত পৃথিৱীলৈ উভতি আহে। কেপ কানাভেৰালৰ কেনেডি স্পেচ চেণ্টাৰৰ দুৰ্বল বতৰৰ বাবে মিছন মেনেজাৰসকলে তাত ২৪ ঘণ্টাৰ ভিতৰত তিনিটাকৈ অৱতৰণ কৰাৰ প্ৰচেষ্টা এৰি দিবলগীয়া হৈছিল। অৱশেষত তেওঁলোকে আটলাণ্টিছক কেলিফৰ্ণিয়াৰ এডৱাৰ্ডছ বায়ুসেনা ঘাটিলৈ ডাইভাৰ্ট কৰে, য’ত শ্বাটলখনে ৩:৪৯ পি.এম. ইডিটি, মহাকাশত ১৯২ দিন থকাৰ পিছত উইলিয়ামছ ঘৰলৈ ঘূৰাই অনা।
মহাকাশত মাৰাথন
[সম্পাদনা কৰক]২০০৭ চনৰ ১৬ এপ্ৰিলত মহাকাশত থকা যিকোনো ব্যক্তিৰ দ্বাৰা প্ৰথম মাৰাথন দৌৰ দৌৰিছিল।[20][21] ২০০৭ চনৰ বষ্টন মাৰাথনৰ বাবে উইলিয়ামছক প্ৰৱেশকাৰী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছিল আৰু তেওঁ ৪ ঘণ্টা ২৪ মিনিটত এই দূৰত্ব সম্পূৰ্ণ কৰিছিল।[22][23][24] আন ক্ৰু সদস্যসকলে তাইক উৎসাহিত কৰিছিল আৰু দৌৰৰ সময়ত কমলা দিছিল। উইলিয়ামছৰ ভগ্নী ডিনা পাণ্ডিয়া আৰু সহযোগী মহাকাশচাৰী কেৰেন এল নাইবাৰ্গে পৃথিৱীত মাৰাথন দৌৰ দৌৰিছিল আৰু উইলিয়ামছে তেওঁলোকৰ অগ্ৰগতিৰ বিষয়ে মিছন কণ্ট্ৰ’লৰ পৰা আপডেট লাভ কৰিছিল। ২০০৮ চনত উইলিয়ামছে পুনৰ বষ্টন মাৰাথনত অংশগ্ৰহণ কৰে।[25]
অভিযান ৩২ আৰু ৩৩
[সম্পাদনা কৰক]
২০১২ চনৰ ১৫ জুলাইত বাইকনুৰ কচমোড্ৰমৰ পৰা উইলিয়ামছক অভিযান ৩২/৩৩ৰ অংশ হিচাপে উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল। তেওঁৰ ৰাছিয়াৰ মহাকাশযান ছ'য়ুজ টিএমএ-০৫এম ২০১২ চনৰ ১৭ জুলাইত কক্ষপথত চলা আউটপোষ্টত চাৰি মাহৰ বাবে আইএছএছৰ সৈতে ডক কৰে।[26] কাজাখাস্তানৰ ওপৰেৰে ২৫২ মাইল উচ্চতাত আই এছ এছ উৰি যোৱাৰ সময়তে জিএমটি ৪:৫১ বজাত ছয়ুজ মহাকাশযানখনৰ ডকিং সংঘটিত হয়। ছয়ুজ মহাকাশযান আৰু আই এছ এছৰ মাজৰ হেচৱে ৭:২৩ জি এম টিত মুকলি কৰা হয় আৰু উইলিয়ামছে এক্সপেডিচন ৩২ৰ ক্ৰুৰ সদস্য হিচাপে নিজৰ কৰ্তব্য আৰম্ভ কৰিবলৈ আই এছ এছত ওপঙি যায়। ছয়ুজ মহাকাশযানত তেওঁৰ সৈতে আছিল জাপান এৰ’স্পেচ এক্সপ্ল’ৰেচন এজেন্সী (JAXA) মহাকাশচাৰী আকিহিকো হোছিডে আৰু ৰাছিয়াৰ মহাকাশচাৰী ইউৰি মালেনচেংকো। উইলিয়ামছে গেনাডি পাডালকাৰ পিছত আই এছ এছ অভিযান ৩৩ত থকাৰ সময়ছোৱাত আই এছ এছৰ অধিনায়ক হিচাপে কাম কৰিছিল।[27] ২০১২ চনৰ ১৭ ছেপ্টেম্বৰত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ কমাণ্ডাৰ হোৱাৰ লগতে এই কৃতিত্ব অৰ্জন কৰা মাত্ৰ দ্বিতীয়গৰাকী মহিলা[28] ২০১২ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত তেওঁ মহাকাশত ট্ৰাইএথলন কৰা প্ৰথমগৰাকী ব্যক্তি হিচাপে পৰিগণিত হয়, যিটো দক্ষিণ কেলিফৰ্ণিয়াত অনুষ্ঠিত হোৱা নটিকা মালিবু ট্ৰাইএথলনৰ সৈতে মিল খায়।[29] আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ নিজা ট্ৰেডমিল আৰু ষ্টেচনেৰী বাইক ব্যৱহাৰ কৰিছিল আৰু দৌৰৰ সাঁতোৰৰ অংশৰ বাবে এডভান্সড ৰেজিষ্টিভ এক্সাৰচাইজ ডিভাইচ (ARED) ব্যৱহাৰ কৰি ওৰোত্তোলন আৰু ৰেজিষ্টেন্স ব্যায়াম কৰিছিল যিয়ে মাইক্ৰ’গ্ৰেভিটিত সাঁতোৰৰ আনুমানিক হিচাপ কৰে। আধা মাইল (০.৮ কিলোমিটাৰ) সাঁতুৰি, ১৮ মাইল (২৯ কিলোমিটাৰ) আৰু ৪ মাইল (৬.৪ কিলোমিটাৰ) দৌৰাৰ পিছত উইলিয়ামছে স্ব-ৰিপৰ্ট কৰা সময় এঘণ্টা, ৪৮ মিনিট আৰু ৩৩ ছেকেণ্ডৰ সৈতে শেষ কৰে।[29]
২০১২ চনৰ ১৯ নৱেম্বৰত তেওঁ সহযোগী মহাকাশচাৰী ইউৰি মালেনচেংকো আৰু আকিহিকো হোছিডেৰ সৈতে পৃথিৱীলৈ উভতি আহে।এটা পদ্ধতিগত পলমৰ বাবে কেপচুলটো পৰিকল্পিত টাচডাউন স্থানৰ পৰা প্ৰায় ৩৫ কিলোমিটাৰ (২২ মাইল) দূৰত্বত কাজাখস্তানৰ আৰ্কালিক চহৰত অৱতৰণ কৰে।[30]
বঁটা আৰু সন্মান
[সম্পাদনা কৰক]১) নেভী কমেণ্ডেছন মেডেল
২) মেভী এণ্ড মেৰাইন ক’ৰ মেডেল
৩) হিউমেনেটেৰিয়ান চাৰ্ভিচ মেডেল
৪) নাছা স্পেছফ্লাইট মেডেল
৫) মেডেল ফৰ মেৰিট ইন স্পেচ এক্সপ্লোৰেছন, ৰুচ চৰকাৰ (২০১১)
৬) পদ্মভূষণ, ভাৰত চৰকাৰ (২০০৮)[31]
৭) সন্মানীয় ডক্টৰেট, গুজৰাট টেকনোলজীকেন বিশ্ববিদ্যলয় (২০১৩)[32]
তথ্য সূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Astronaut Biography: Sunita Williams". SpaceFacts.de. http://www.spacefacts.de/bios/astronauts/english/williams_sunita.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: March 17, 2013.
- ↑ "Astronaut Biography". প্ৰকাশক Houston, Texas: National Aeronautics and Space AdministrationNational Aeronautics and Space Administration. August 2018. https://www.nasa.gov/sites/default/files/atoms/files/williams-s.pdf.
- ↑ Garcia, Mark. "Peggy Whitson Breaks Spacewalking Record". NASANASA blog. Archived from the original on May 21, 2017. https://web.archive.org/web/20170521112509/https://blogs.nasa.gov/spacestation/2017/03/30/peggy-whitson-breaks-spacewalking-record/। আহৰণ কৰা হৈছে: March 30, 2017.
- ↑ Hanc, Marjana (March 26, 2013). "Sunita Williams spet v svoji pradomovini" (sl ভাষাত). Delo. https://old.delo.si/novice/slovenija/sunita-williams-spet-v-svoji-pradomovini.html.
- ↑ Sunita Williams to start her India trip from April 1, The Times of India, March 31, 2013.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 NASA (2007). "Sunita L. Williams (Commander, USN)". National Aeronautics and Space Administration. https://www.nasa.gov/sites/default/files/atoms/files/williams-s.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: December 19, 2007.
- ↑ "Astronaut Sunita Williams to adopt Gujarati girl". The Times of India. June 27, 2012. Archived from the original on 2013-01-26. https://archive.today/20130126165056/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-27/ahmedabad/32440687_1_sunita-williams-deepak-pandya-girl-child-campaign.
- ↑ "Sunita Williams". Archived from the original on January 22, 2013. https://archive.ph/20130122173955/http://www.expressindia.com/latest-news/sunita-gets-vishwa-pratibha-award/219791/। আহৰণ কৰা হৈছে: May 24, 2012.
- ↑ American Embassy School (October 5, 2007). "Astronaut Sunita Williams Visits AES". American Embassy School. Archived from the original on October 11, 2007. https://web.archive.org/web/20071011163333/http://202.54.248.150/aesnews/?p=10। আহৰণ কৰা হৈছে: October 7, 2007.
- ↑ "SpaceShipOne Flight Logs". World Spaceflight. https://www.worldspaceflight.com/civilian/sso_log.php। আহৰণ কৰা হৈছে: December 18, 2017.
- ↑ "America250: Navy Veteran Sunita Williams". VA News. May 5, 2022. https://news.va.gov/97783/america250-navy-veteran-sunita-williams/। আহৰণ কৰা হৈছে: August 26, 2024.
- ↑ CollectSpace.com (December 20, 2006). "Astronaut cuts her hair in space for charity". CollectSpace.com. http://www.collectspace.com/news/news-121906a.html। আহৰণ কৰা হৈছে: June 8, 2007.
- ↑ "Astronaut's Camera is Lost In Space". Adoama.com. December 22, 2006. http://www.adorama.com/catalog.tpl?op=NewsDesk_Internal&article_num=122206-1। আহৰণ কৰা হৈছে: June 8, 2007.
- ↑ Tariq Malik (2007). "Orbital Champ: ISS Astronaut Sets New U.S. Spacewalk Record". Space.com. http://www.space.com/missionlaunches/070208_exp14_eva4wrap.html। আহৰণ কৰা হৈছে: December 19, 2007.
- ↑ CollectSpace (2007). "Astronauts make 100th station spacewalk". CollectSpace. http://www.collectspace.com/news/news-121807a.html। আহৰণ কৰা হৈছে: December 18, 2007.
- ↑ NASA (2007). "Spacewalkers Find No Solar Wing Smoking Gun". NASA. Archived from the original on December 17, 2007. https://web.archive.org/web/20071217134249/http://www.nasa.gov/mission_pages/station/expeditions/expedition16/exp16_eva_121807.html। আহৰণ কৰা হৈছে: December 18, 2007.
- ↑ Schneider, Mike (March 2, 2007). "Space station suffers". NBC News. http://www.nbcnews.com/id/17421176। আহৰণ কৰা হৈছে: March 2, 2007.
- ↑ "Ham-astronauts setting records in space". The American Radio Relay LeagueARRLWeb. February 5, 2007. http://www.arrl.org/?artid=7183। আহৰণ কৰা হৈছে: June 8, 2007.
- ↑ Mike Schneider for Associated Press (2007). "Astronaut stuck in space — for now". NBC News. http://www.nbcnews.com/id/17821426। আহৰণ কৰা হৈছে: December 19, 2007.
- ↑ Eldora Valentine (April 6, 2007). "Race From Space Coincides with Race on Earth". NASA. Archived from the original on March 15, 2016. https://web.archive.org/web/20160315161410/http://www.nasa.gov/mission_pages/station/expeditions/expedition14/exp14_boston_marathon.html। আহৰণ কৰা হৈছে: June 8, 2007.
- ↑ Inskeep, Steve (30 March 2007). "Boston Marathon Joins the Space Race". Morning Edition (National Public Radio).
- ↑ "Sunita Williams Runs Marathon in Space". Zee News Limited. April 17, 2007. http://www.zeenews.com/znnew/articles.asp?aid=366217&ssid=27&sid=ENV। আহৰণ কৰা হৈছে: June 8, 2007.
- ↑ Jimmy Golen for Associated Press (2007). "Astronaut to run Boston Marathon — in space". NBC News. http://www.nbcnews.com/id/17862610। আহৰণ কৰা হৈছে: December 19, 2007.
- ↑ NASA (2007). "NASA Astronaut to Run Boston Marathon in Space". NASA. Archived from the original on November 9, 2007. https://web.archive.org/web/20071109190134/http://www.nasa.gov/centers/johnson/news/releases/2007/H07-078.html। আহৰণ কৰা হৈছে: December 19, 2007.
- ↑ "Cheruiyot wins Boston Marathon". April 22, 2008. https://www.aljazeera.com/sports/2008/4/22/cheruiyot-wins-boston-marathon.
- ↑ "Sunita Williams' spacecraft docks with ISS". The Times of India. July 17, 2012. http://economictimes.indiatimes.com/news/news-by-industry/et-cetera/sunita-williams-spacecraft-docks-with-iss/articleshow/15015460.cms.
- ↑ "Sunita Williams takes over command at International Space Station". The Times of India. September 17, 2012. https://timesofindia.indiatimes.com/home/science/Sunita-Williams-takes-over-command-at-International-Space-Station/articleshow/16430914.cms.
- ↑ "Indian-American astronaut Sunita williams takes over command at space station". The Indian Express. http://www.indianexpress.com/news/indianamerican-astronaut-sunita-williams-takes-over-command-at-space-station/1003686/। আহৰণ কৰা হৈছে: September 17, 2012.
- ↑ 29.0 29.1 Moskowitz, Clara (September 17, 2012). "NASA Astronaut Completes 1st Triathlon in Space". Space.com. https://www.space.com/17643-space-triathlon-astronaut-sunita-williams.html.
- ↑ "Sunita Williams returns to Earth after 4 months in space". India Today. November 19, 2012. http://indiatoday.intoday.in/story/sunita-williams-returns-to-earth/1/229750.
- ↑ "Sunita Williams receives Padma Bhushan". http://www.rediff.com/news/2008/jul/05sunita.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: July 5, 2008.
- ↑ "Sunita Williams to get her honorary doctorate at GTU - Indian Express". The Indian Express. http://archive.indianexpress.com/news/sunita-williams-to-get-her-honorary-doctorate-at-gtu/1095560.