হিন্দু ধৰ্মত যমুনা

অধিক বিস্তৃত তথ্যৰ বাবে, যমুনা (দ্ব্যৰ্থতা দূৰীকৰণ পৃষ্ঠা) চাওক।

যমুনা
যমুনা নদীৰ ব্যক্তিত্ব
যমুনাৰ পঞ্চম শতিকাৰ টেৰাকোটা ভাস্কৰ্য
দেৱনাগৰী	यमुना
সংস্কৃত লিপ্যন্তৰ	Yamunā
সম্পৰ্ক	দেৱী, নদী দেৱী
নিবাস	সূৰ্যলোক, যমুনোত্ৰী
মন্ত্ৰ	Om Yamunaaya Namah, Yamunastaka
প্ৰতীকসমুহ	পদুম
সঙ্গী	কৃষ্ণ
সহোদৰ	যম, শনি, তাপতি, ৰেৱন্ত, অশ্বিন আৰু শ্ৰদ্ধাদেৱ মনু
বাহন	কাছ
উৎসৱ	যমুনা জয়ন্তী, সূৰ্য শাস্তি, ভাই দুজ

যমুনা (ইংৰাজী: Yamuna) হৈছে হিন্দু ধৰ্মৰ এক পৱিত্ৰ নদী আৰু হিন্দু ধৰ্মৰ আটাইতকৈ পৱিত্ৰ নদী গংগা (গঙ্গা) দেৱীৰ মুখ্য উপনদী। নদীখনক যমুনা নামৰ হিন্দু দেৱী হিচাপে পূজা কৰা হয়। যমুনাক প্ৰাৰম্ভিক গ্ৰন্থসমূহত য়ামি বুলি জনা যায়, আনহাতে পৰৱৰ্তী সাহিত্যত তেওঁক কালিন্দী বুলি কোৱা হয়। হিন্দু শাস্ত্ৰত, তেওঁ সূৰ্যদেৱতা সূৰ্য আৰু সঞ্জনা দেৱীৰ কন্যা। তেওঁক মৃত্যুৰ দেৱতা যমৰ যমজ ভগ্নী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। তেওঁ কৃষ্ণ দেৱতাৰ সৈতে অষ্টভাৰ্যাৰ এগৰাকী হিচাপেও জড়িত, তেওঁৰ সহধৰ্মিনী হিচাপেও আৰু নদী হিচাপে তেওঁৰ প্ৰাৰম্ভিক জীৱনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। যমুনাৰ পানীত গা ধোৱা বা খোৱাটোৱে পাপ আঁতৰ কৰে বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।

ধৰ্মীয় তাৎপৰ্য

যমুনা হিন্দু ধৰ্মৰ অন্যতম পৱিত্ৰ নদী। যমুনা হিন্দু ধৰ্মৰ আটাইতকৈ পৱিত্ৰ নদী গংগাৰ পিছত দ্বিতীয় স্থানত আছে। গংগা আৰু পৌৰাণিক সৰস্বতী নদী, ত্ৰিবেণী সঙ্গমৰ সৈতে তেওঁৰ সঙ্গম অতি পবিত্ৰ তীৰ্থস্থান। নদীৰ পাৰত থকা অন্যান্য তীৰ্থস্থানসমূহৰ ভিতৰত আছে যমুনাৰ উৎস যমুনোত্ৰী, মথুৰা আৰু বেটশ্বৰ। মহাভাৰতত যমুনা গঙ্গাৰ ৭ টা উপনদীৰ ভিতৰত এটা বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে। পাপ মুক্ত কৰিবলৈ ইয়াৰ পানী খোৱাটো বৰ্ণনা কৰা হৈছে। মহাকাব্যখনত এই নদীখনক যজ্ঞ (বলিদান), কৃচ্ছ্ৰতা আৰু আনকি জৰাসন্ধৰ পৰাজিত মন্ত্ৰী হামছাৰ দ্বাৰা আত্মহত্যাৰ দৰে ঘটনাৰ পটভূমি হিচাপে বহুবাৰ উল্লেখ কৰা হৈছে।

বিভিন্ন পুৰাণত যমুনাত গা ধোৱাৰ মাহাত্ম্য বৰ্ণনা কৰা হৈছে। পদ্ম পুৰাণত দুজন ভাতৃৰ কাহিনী বৰ্ণনা কৰা হৈছে, যিসকলে আমোদ আৰু কামনাৰ জীৱন যাপন কৰিছিল আৰু সৎ পথ ত্যাগ কৰিছিল। তেওঁলোকে অৱশেষত দৰিদ্ৰতাত ডুব গৈছিল আৰু ডকাইতিৰ আশ্ৰয় লৈছিল আৰু অৰণ্যত জন্তুৰ দ্বাৰা হত্যা কৰা হৈছিল। তেওঁলোক দুয়ো ৰায়ৰ বাবে যমৰ আদালতত উপস্থিত হৈছিল। যেতিয়া ডাঙৰ ভায়েকক নৰকৰ শাস্তি দিয়া হৈছিল, সৰুজনক স্বৰ্গ প্ৰদান কৰা হৈছিল। আচৰিত হৈ সৰু ভায়েকে ইয়াৰ কাৰণ সুধিলে, কিয়নো দুয়ো একে জীৱন যাপন কৰিছিল। যমেই বৰ্ণনা কৰিছিল যে সৰু ভায়েকে যমুনাৰ পাৰত থকা ঋষিৰ আশ্ৰমত বাস কৰিছিল আৰু দুমাহ ধৰি পৱিত্ৰ নদীত গা ধুইছিল। প্ৰথম মাহটোৱে তেওঁক পাপমুক্ত কৰিছিল আৰু দ্বিতীয়মাহটোৱে তেওঁক স্বৰ্গত স্থান দিছিল।

চিত্ৰ বিথিকা

• 
  কৃষ্ণই যমুনাত বাস কৰা কালিয়াক পৰাজিত কৰে।
• 
  আমিৰথাকাদেশ্বৰ মন্দিৰৰ দেৱী যমুনাৰ মূৰ্তি
• 
  কৃষ্ণক তেওঁৰ জন্মৰ ঠিক পিছতে বসুদেৱে যমুনাৰ ওপৰেৰে কঢ়িয়াই লৈ গৈছিল।
• 
  নদীৰ উৎসৰ ওচৰৰ যমুনোত্ৰীত যমুনাক উৎসৰ্গিত এটা মন্দিৰ।

তথ্যসূত্ৰ

• Bhattacharji, Sukumari (1970), The Indian Theogony: A Comparative Study of Indian Mythology from the Vedas to the Purānas, CUP Archive, GGKEY:0GBP50CQXWN, https://books.google.com/books?id=lDc9AAAAIAAJ&pg=PA102 
• Bhattacharji, Sukumari (1998), Legends Of Devi, Orient Blackswan, ISBN 978-81-250-1438-6 
• Conway, D. J. (1994), Maiden, Mother, Crone: The Myth and Reality of the Triple Goddess, Llewellyn Worldwide, ISBN 978-0-87542-171-1, https://books.google.com/books?id=KnJgevpp3DMC&pg=PA64 
• Dalal, Roshen (2010), The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths, Penguin Books India, ISBN 978-0-14-341517-6, https://books.google.com/books?id=pNmfdAKFpkQC&pg=PA398 
• Mani, Vettam (1975), Puranic Encyclopaedia: a Comprehensive Dictionary with Special Reference to the Epic and Puranic Literature, Motilal Banarsidass Publishers, ISBN 978-0-8426-0822-0 
• O'Flaherty, Wendy Doniger (1980), The Origins of Evil in Hindu Mythology, University of California Press, ISBN 978-0-520-04098-4, https://books.google.com/books?id=Ug_9cVR4lW8C&pg=PA411 
• Ushanas, Egbert Richter (1997), The Indus Script and the Ṛg-Veda, Motilal Banarsidass, ISBN 978-81-208-1405-9, https://books.google.com/books?id=4DZYbWQbKAsC&pg=PA207