সমললৈ যাওক

প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
ঘূৰ্ণীবতাহ, খৰাং, ভূমিকম্প, বানপানী, ভূমিস্খলন আৰু আগ্নেয়গিৰি উদ্গিৰণৰ দৰে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত বিশ্বব্যাপী বহু বিপদৰ আনুপাতিক অৰ্থনৈতিক ক্ষতি

প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ (ইংৰাজী: Natural Disaster) হৈছে পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডল, জলমণ্ডল, জীৱমণ্ডল বা ভূমণ্ডলৰ ভয়াৱহ বতৰ বা প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত হোৱা এক বিপৰ্যয়জনক পৰিঘটনা। প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ কিছুমান উদাহৰণ হ’ল: বানপানী, ঘূৰ্ণীবতাহ, টৰ্ণেডো, ভূমিকম্প, আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণ, ছুনামি, বনজুই, শিলাবৃষ্টি, খৰাং, বজ্ৰপাত, ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ।[1] প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত মানুহৰ লগতে আন বেলেগ প্ৰাণীৰো জীৱন হেৰুৱাব পাৰে বা সম্পত্তিৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে, আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ পিছত কিছু অৰ্থনৈতিক ক্ষতিৰ সৃষ্টি হয়। ক্ষতিৰ ভয়াৱহতা প্ৰভাৱিত জনসংখ্যাৰ স্থিতিস্থাপকতা আৰু উপলব্ধ আন্তঃগাঁথনিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।[2] পণ্ডিতসকলে কৈ আহিছে যে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ শব্দটো অনুপযুক্ত আৰু ইয়াক পৰিত্যাগ কৰা উচিত। ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে দুৰ্যোগৰ সহজ শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা যাব, লগতে বিপদৰ শ্ৰেণী (বা প্ৰকাৰ)ও নিৰ্দিষ্ট কৰিব পৰা যাব।[3][4][5] দুৰ্যোগ হ’ল কোনো দুৰ্বল সম্প্ৰদায়ক প্ৰভাৱিত কৰা প্ৰাকৃতিক বা মানৱসৃষ্ট বিপদ। দুৰ্বল সমাজ এখনৰ উন্মোচনৰ লগতে বিপদৰ সংমিশ্ৰণেই দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি কৰে।

আধুনিক যুগত প্ৰাকৃতিক, মানৱসৃষ্ট আৰু মানৱ ত্বৰান্বিত দুৰ্যোগৰ মাজৰ বিভাজন অংকন কৰাটো যথেষ্ট কঠিন।[6][7][8] মানৱ পছন্দ আৰু স্থাপত্য,[9] অগ্নি,[10][11] সম্পদ ব্যৱস্থাপনা[11][12] আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ[13] দৰে কাৰ্য্যকলাপে সম্ভাৱ্যভাৱে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি কৰাত ভূমিকা পালন কৰে। আচলতে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ শব্দটোক ইতিমধ্যে ১৯৭৬ চনত ভুল নাম বুলি কোৱা হৈছিল।[5]

অপৰ্যাপ্ত নিৰ্মাণ নীতি, মানুহৰ প্ৰান্তীয়কৰণ, বৈষম্য, সম্পদৰ অতিমাত্ৰা শোষণ, চৰম নগৰীয়া বিস্তাৰ আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলত প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ আৰু বেছি ভয়াৱহ হ’ব পাৰে।[6] বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ দ্ৰুত বৃদ্ধি আৰু প্ৰায়ে বিপজ্জনক পৰিৱেশত ইয়াৰ একাগ্ৰতা বৃদ্ধিয়ে দুৰ্যোগৰ কম্পাঙ্ক আৰু ভয়াৱহতা দুয়োটাকে বৃদ্ধি কৰিছে। চৰম জলবায়ু (যেনে ক্ৰান্তীয় অঞ্চলৰ) আৰু অস্থিৰ ভূ-ৰূপ, বনাঞ্চল ধ্বংস, অপৰিকল্পিত বৃদ্ধিৰ প্ৰসাৰ আৰু অভিযন্তাহীন নিৰ্মাণে দুৰ্যোগ প্ৰৱণ প্ৰাকৃতিক স্থানৰ সৈতে জনবসতিপূৰ্ণ অঞ্চলৰ অধিক দুৰ্বল সংযোগস্থলৰ সৃষ্টি কৰে। দীৰ্ঘদিনীয়া প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ দ্বাৰা ভোগা উন্নয়নশীল দেশসমূহত প্ৰায়ে দুৰ্যোগ প্ৰতিৰোধ আৰু ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে অপৰ্যাপ্ত সমৰ্থনৰ সৈতে অকাৰ্যকৰী যোগাযোগ ব্যৱস্থা থাকে।[14]

দুৰ্বল জনসংখ্যা নথকা অঞ্চলত যদি কোনো প্ৰতিকূল পৰিঘটনা সংঘটিত হয় তেন্তে দুৰ্যোগৰ স্তৰলৈ উঠি নাযায়।[15][16] এবাৰ দুৰ্বল জনসংখ্যাই দুৰ্যোগৰ সন্মুখীন হ’লে সম্প্ৰদায়টোক মেৰামতি কৰিবলৈ বহু বছৰ সময় লাগিব পাৰে আৰু সেই মেৰামতিৰ সময়ছোৱাই অধিক দুৰ্বলতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বিপৰ্যয়জনক পৰিণতিই ক্ষতিগ্ৰস্ত সম্প্ৰদায়ৰ মানসিক স্বাস্থ্যতো প্ৰভাৱ পেলায়, যাৰ ফলত প্ৰায়ে আঘাতৰ পিছৰ লক্ষণ দেখা দিয়ে। এই বৃদ্ধি পোৱা আৱেগিক অভিজ্ঞতাসমূহক সামূহিক প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ জৰিয়তে সমৰ্থন কৰিব পাৰি, যাৰ ফলত স্থিতিস্থাপকতা আৰু সম্প্ৰদায়ৰ সংযোগ বৃদ্ধি পায়।[17]

পৰিভাষা

[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰাকৃতিক বিপদৰ পৰিঘটনাৰ পিছত কোনো সমাজ বা সম্প্ৰদায়ৰ ওপৰত হোৱা অতি ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱক প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ বোলে। "দুৰ্যোগ" শব্দটোৰ সংজ্ঞা এনেধৰণৰ: "দুৰ্যোগ হ’ল নিজৰ সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰি মোকাবিলা কৰাৰ ক্ষমতা অতিক্ৰম কৰা সম্প্ৰদায়ৰ কাৰ্য্যকলাপত গুৰুতৰ ব্যাঘাত। প্ৰাকৃতিক, মানৱসৃষ্ট আৰু প্ৰযুক্তিগত বিপদৰ লগতে বিভিন্ন কাৰকে কোনো সম্প্ৰদায়ৰ উন্মোচন আৰু দুৰ্বলতাক প্ৰভাৱিত কৰি দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।" [18]

আমেৰিকাৰ ফেডাৰেল ইমাৰ্জেন্সি মেনেজমেণ্ট এজেন্সীয়ে (ফেমা) প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ আৰু প্ৰাকৃতিক বিপদৰ মাজৰ সম্পৰ্ক তলত দিয়া ধৰণে ব্যাখ্যা কৰিছে: "প্ৰাকৃতিক বিপদ আৰু প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ মাজত সম্পৰ্ক আছে যদিও একে নহয়। প্ৰাকৃতিক বিপদ হ'ল কোনো এটা পৰিঘটনাৰ ভাবুকি যিয়ে সম্ভৱতঃ নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাব। প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ হ'ল প্ৰাকৃতিক বিপদৰ প্ৰকৃত সংঘটনৰ পিছত হোৱা নেতিবাচক প্ৰভাৱ এটা সম্প্ৰদায়ৰ যথেষ্ট ক্ষতি কৰে।" [1] প্ৰাকৃতিক বিপদ আৰু দুৰ্যোগৰ মাজৰ পাৰ্থক্যৰ উদাহৰণ হ’ল ভূমিকম্প হৈছে সেই বিপদ যিয়ে ১৯০৬ চনৰ ছান ফ্ৰান্সিস্কো ভূমিকম্পৰ দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি কৰিছিল।

প্ৰাকৃতিক বিপদ[19] হৈছে এনে এক প্ৰাকৃতিক পৰিঘটনা যিয়ে মানুহ আৰু অন্যান্য প্ৰাণী, বা পৰিৱেশৰ ওপৰত নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। প্ৰাকৃতিক বিপদৰ পৰিঘটনাক দুটা বহল ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি: ভূ-ভৌতিক আৰু জৈৱিক।[20] প্ৰাকৃতিক বিপদসমূহ মানুহৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা উত্তেজিত বা প্ৰভাৱিত হ’ব পাৰে, যেনে- ভূমি ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন, নিষ্কাশন আৰু নিৰ্মাণ।[21]

ফেমাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিপদ সূচকাংকত ১৮টা প্ৰাকৃতিক বিপদ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে: হিমস্খলন, উপকূলীয় বানপানী, শীতল ঢৌ, খৰাং, ভূমিকম্প, শিলাবৃষ্টি, গৰমৰ ঢৌ, গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহ, বৰফৰ ধুমুহা, ভূমিস্খলন, বিজুলী, নদীৰ বানপানী, প্ৰচণ্ড বতাহ, টৰ্নেডো, ছুনামি, আগ্নেয়গিৰিৰ কাৰ্যকলাপ, বন্য অগ্নি, শীতকালীন বতৰ।[1] ইয়াৰ উপৰিও টৰ্নেডো আৰু ধূলিৰ ধুমুহাও দেখা যায়।

সমালোচনা

[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ শব্দটোক ইতিমধ্যে ১৯৭৬ চনত ভুল নামকৰণ বুলি কোৱা হৈছে।[5] দুৰ্যোগ হৈছে কোনো দুৰ্বল সম্প্ৰদায়ক প্ৰভাৱিত কৰা প্ৰাকৃতিক বিপদৰ ফল। কিন্তু দুৰ্যোগৰ পৰা হাত সাৰিব পাৰি। ভূমিকম্প, খৰাং, বানপানী, ধুমুহা আৰু অন্যান্য পৰিঘটনাই মানুহৰ কৰ্ম আৰু নিষ্ক্ৰিয়তাৰ বাবে দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি কৰে। ভূমি আৰু নীতিৰ পৰিকল্পনা আৰু নিয়ন্ত্ৰণমুক্তকৰণে আৰু বেয়া পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। ইয়াৰ লগত প্ৰায়ে উন্নয়নমূলক কাৰ্য্যকলাপ জড়িত হৈ থাকে যিয়ে দুৰ্যোগৰ আশংকাক আওকাণ কৰে বা হ্ৰাস কৰাত ব্যৰ্থ হয়। উন্নয়নৰ ব্যৰ্থতাৰ ফলত দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি হ’লেও দুৰ্যোগৰ বাবে কেৱল প্ৰকৃতিক দোষাৰোপ কৰা হয়। সমাজসমূহে প্ৰস্তুতি চলাব নোৱাৰাৰ ফলতো দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি হয়। এনে বিফলতাৰ উদাহৰণ হ’ল অপৰ্যাপ্ত নিৰ্মাণ নীতি, মানুহৰ প্ৰান্তীয়কৰণ, বৈষম্য, সম্পদৰ অতিমাত্ৰা শোষণ, চৰম নগৰীয়া বিস্তাৰ আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন।[5]

দুৰ্যোগক কেৱল প্ৰাকৃতিক পৰিঘটনা বুলি সংজ্ঞায়িত কৰিলে দুৰ্যোগৰ কাৰণসমূহ বুজিবলৈ আৰু দুৰ্যোগৰ আশংকা হ্ৰাস, দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা, ক্ষতিপূৰণ, বীমা আৰু দুৰ্যোগ প্ৰতিৰোধৰ ক্ষেত্ৰত ৰাজনৈতিক আৰু আৰ্থিক দায়িত্ব বিতৰণৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুতৰ প্ৰভাৱ পৰে।[22] দুৰ্যোগৰ বৰ্ণনা কৰিবলৈ প্ৰাকৃতিক ব্যৱহাৰ কৰিলে মানুহক বিপথে পৰিচালিত কৰা হয় যে ইয়াৰ বিধ্বংসী ফলাফল অনিবাৰ্য, আমাৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাহিৰত আৰু ই কেৱল এটা প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়াৰ অংশ। বিপদ (ভূমিকম্প, হাৰিকেন, মহামাৰী, খৰাং ইত্যাদি) অনিবাৰ্য, কিন্তু ইয়াৰ দ্বাৰা সমাজত যি প্ৰভাৱ পৰে সেয়া নহয়।

এইদৰে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ শব্দটো অনুপযুক্ত আৰু ইয়াক সৰল শব্দ দুৰ্যোগৰ সপক্ষে পৰিত্যাগ কৰা উচিত, লগতে বিপদৰ শ্ৰেণী (বা প্ৰকাৰ)ও নিৰ্দিষ্ট কৰা উচিত।[3]

স্কেল

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: মৃতকৰ সংখ্যা অনুসৰি প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ তালিকা আৰু প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ আশংকা অনুসৰি দেশৰ তালিকা
লিপিবদ্ধ প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সংখ্যা (১৯০০–২০২২)

ফেমাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিপদ সূচকাংকত অন্তৰ্ভুক্ত ১৮টা প্ৰাকৃতিক বিপদৰ কিছুমানৰ এতিয়া জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱৰ বাবে সংঘটিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক, আৰু ইয়াৰ তীব্ৰতা অধিক।[1] গৰমৰ ঢৌ, খৰাং, বনজুই আৰু উপকূলীয় বানপানীৰ ক্ষেত্ৰত এই কথা প্ৰযোজ্য।[23]:9

অঞ্চল আৰু দেশ অনুসৰি

[সম্পাদনা কৰক]

২০১৯ চনৰ হিচাপত প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বাবে অক্ষমতা-সামঞ্জস্যপূৰ্ণ জীৱন বছৰ (ডেলী)ৰ সৰ্বাধিক অংশ হেৰুৱাই পেলোৱা দেশসমূহ হ’ল বাহামা, হাইটি, জিম্বাবুৱে আৰু আৰ্মেনিয়া (সম্ভৱতঃ স্পিটক ভূমিকম্পৰ বাবে)।[24][25] এছিয়া-পেচিফিক অঞ্চলটো বিশ্বৰ আটাইতকৈ দুৰ্যোগ প্ৰৱণ অঞ্চল।[26] এছিয়া-পেচিফিকত এজন ব্যক্তিৰ প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সন্মুখীন হোৱাৰ সম্ভাৱনা আন অঞ্চলত বাস কৰা কোনো ব্যক্তিতকৈ পাঁচগুণ বেছি।[27]

১৯৯৫ চনৰ পৰা ২০১৫ চনৰ ভিতৰত আমেৰিকা, চীন আৰু ভাৰতত সৰ্বাধিক প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ সংঘটিত হৈছিল।[28] ২০১২ চনত বিশ্বজুৰি ৯০৫টা প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ সংঘটিত হৈছিল, ইয়াৰে ৯৩% বতৰ সম্পৰ্কীয় দুৰ্যোগ। সামগ্ৰিক খৰচ আছিল ১৭০এণ্ডনন-ব্ৰেকিং স্পেচ; বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ আৰু বীমাকৃত লোকচান আছিল ৭০এণ্ডনন-ব্ৰেকিং স্পেচ; বিলিয়ন ডলাৰ। ২০১২ চনটো আছিল মধ্যমীয়া বছৰ। ৪৫% বতৰ বিজ্ঞান (ধুমুহা), ৩৬% জলবিজ্ঞান (বানপানী), ১২% জলবায়ুবিজ্ঞান (তাপৰ ঢৌ, ঠাণ্ডা ঢৌ, খৰাং, বন্য অগ্নিকাণ্ড) আৰু ৭% ভূ-ভৌতিক পৰিঘটনা (ভূমিকম্প আৰু আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণ)। ১৯৮০ চনৰ পৰা ২০১১ চনৰ ভিতৰত ভূ-ভৌতিক পৰিঘটনাই সকলো প্ৰাকৃতিক বিপৰ্যয়ৰ ১৪% অংশ গ্ৰহণ কৰিছিল।[29]

লেহেমীয়া আৰু দ্ৰুত আৰম্ভণিৰ পৰিঘটনা

[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰাকৃতিক বিপদ বিভিন্ন সময়ৰ স্কেলৰ লগতে এলেকাৰ স্কেলতো দেখা যায়। টৰ্নেডো আৰু ক্ষন্তেকীয়া বানপানী দ্ৰুতভাৱে আৰম্ভ হোৱা পৰিঘটনা, অৰ্থাৎ ই কম সতৰ্কবাণীৰ সময়ৰ সৈতে সংঘটিত হয় আৰু ই অল্পকালীন। লাহে লাহে আৰম্ভ হোৱা পৰিঘটনাবোৰেও অতি ক্ষতিকাৰক হ’ব পাৰে, উদাহৰণস্বৰূপে খৰাং হৈছে এটা প্ৰাকৃতিক বিপদ যি লাহে লাহে, কেতিয়াবা বছৰৰ পিছত বছৰ ধৰি বিকশিত হয়।[30]

প্ৰভাৱ

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত বিশ্বব্যাপী মৃত্যুৰ হাৰ (১৯০০–২০২২)
প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত হোৱা বিশ্বব্যাপী ক্ষতিৰ ব্যয় (১৯৮০–২০২২)

প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত জীৱন হেৰুৱা, আঘাত বা অন্যান্য স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱ, সম্পত্তিৰ ক্ষতি, জীৱিকা আৰু সেৱাৰ ক্ষতি, সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক বিঘিনি বা পৰিৱেশৰ ক্ষতি হ’ব পাৰে।

ভূমিকম্প, ভূমিস্খলন, আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণ, বানপানী, হাৰিকেন, টৰ্নেডো, তুষাৰপাত, ছুনামি, ঘূৰ্ণীবতাহ, বন্য অগ্নিকাণ্ড, মহামাৰী আদি বিভিন্ন পৰিঘটনা এই সকলোবোৰ প্ৰাকৃতিক বিপদ যিয়ে প্ৰতি বছৰে হাজাৰ হাজাৰ লোকৰ মৃত্যুৰ লগতে কোটি কোটি টকাৰ বাসস্থান আৰু সম্পত্তি ধ্বংস কৰে।[31] কিন্তু বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ দ্ৰুত বৃদ্ধি আৰু প্ৰায়ে বিপজ্জনক পৰিৱেশত ইয়াৰ একাগ্ৰতা বৃদ্ধিয়ে দুৰ্যোগৰ কম্পাঙ্ক আৰু ভয়াৱহতা দুয়োটাকে বৃদ্ধি কৰিছে। গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় জলবায়ু আৰু অস্থিৰ ভূ-ৰূপৰ লগতে বনাঞ্চল ধ্বংস, অপৰিকল্পিত বৃদ্ধিৰ প্ৰসাৰৰ লগে লগে অইঞ্জিনিয়াৰিং নিৰ্মাণে দুৰ্যোগ প্ৰৱণ অঞ্চলসমূহক অধিক দুৰ্বল কৰি তোলে।

অট্টালিকা নিৰ্মাণ, আন্তঃগাঁথনি, চিকিৎসাৰ সুবিধাৰ মানদণ্ড কম হোৱাৰ বাবে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত মৃত্যুৰ হাৰ দুৰ্বল উন্নত দেশসমূহত সৰ্বাধিক।[32] বিশ্বজুৰি দেশসমূহৰ উন্নতি বৃদ্ধি, প্ৰস্তুতি বৃদ্ধি, উন্নত শিক্ষা, উন্নত পদ্ধতি, আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থাসমূহৰ পৰা পোৱা সাহায্যৰ বাবে যোৱা ১০০ বছৰত প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত হোৱা মুঠ মৃত্যুৰ সংখ্যা ৭৫% হ্ৰাস পাইছে। যিহেতু একে সময়ছোৱাতে বিশ্বৰ জনসংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে, সেয়েহে জনমূৰি মৃত্যুৰ সংখ্যা হ্ৰাস পোৱাটো অধিক, মূল পৰিমাণৰ ৬% লৈ হ্ৰাস পাইছে।[32]

পৰিৱেশৰ ওপৰত

[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ আৰু সশস্ত্ৰ সংঘাতৰ দৰে জৰুৰীকালীন অৱস্থাত অধিক আৱৰ্জনা উৎপন্ন হ’ব পাৰে, আনহাতে আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনাক অন্যান্য সেৱাৰ তুলনাত কম অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হয়। বৰ্তমানৰ আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা সেৱা আৰু আন্তঃগাঁথনিসমূহ বিঘ্নিত হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত সম্প্ৰদায়সমূহ অপৰিচালিত আৱৰ্জনা আৰু বৃদ্ধি পোৱা আৱৰ্জনাসমূহৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে। এনে পৰিস্থিতিত মানুহৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিৱেশৰ ওপৰত প্ৰায়ে নেতিবাচক প্ৰভাৱ পৰে।[33]

প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ (যেনে ভূমিকম্প, চুনামী, হাৰিকেন)ৰ ফলত কম সময়ৰ ভিতৰতে যথেষ্ট পৰিমাণৰ আৱৰ্জনা সৃষ্টি হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে। আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা ব্যৱস্থাসমূহ কাৰ্য্যক্ষম হোৱাৰ বাহিৰত বা কৰ্তন কৰা হ’ব পাৰে, পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ প্ৰায়ে যথেষ্ট সময় আৰু ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, ২০১১ চনত জাপানত হোৱা ছুনামীৰ ফলত বিপুল পৰিমাণৰ ধ্বংসাৱশেষৰ সৃষ্টি হৈছিল: জাপানৰ পৰিৱেশ মন্ত্ৰালয়ে ৫০ লাখ টন আৱৰ্জনা বুলি অনুমান কৰিছে। এই আৱৰ্জনাবোৰৰ কিছু অংশ, বেছিভাগেই প্লাষ্টিক আৰু ষ্টাইৰ’ফ’ম ২০১১ চনৰ শেষৰ ফালে কানাডা আৰু আমেৰিকাৰ উপকূলত ধুই পেলোৱা হৈছিল। আমেৰিকাৰ পশ্চিম উপকূলৰ কাষে কাষে ইয়াৰ ফলত আৱৰ্জনাসমূহৰ পৰিমাণ ১০ গুণ বৃদ্ধি পায় আৰু হয়তো বিদেশী প্ৰজাতি পৰিবহণ কৰা হৈছিল। ধুমুহা প্লাষ্টিকৰ আৱৰ্জনাৰো গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎপাদক। ল' এট অল (২০২০)ৰ এক অধ্যয়নত ২০১৮ চনত হংকঙত হোৱা আমফানৰ পিছত জৰীপ কৰা বিলসমূহত মাইক্ৰ’প্লাষ্টিকৰ পৰিমাণ ১০০% বৃদ্ধি পোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছে।[33]

দুৰ্যোগ সাহায্য অভিযানৰ সময়ত যথেষ্ট পৰিমাণৰ প্লাষ্টিক আৱৰ্জনা উৎপন্ন হ’ব পাৰে। ২০১০ চনত হাইটিত হোৱা ভূমিকম্পৰ পিছত সাহায্য অভিযানৰ পৰা আৱৰ্জনা উৎপন্ন হোৱাটোক "দ্বিতীয় দুৰ্যোগ" বুলি কোৱা হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাই জনোৱা মতে, লাখ লাখ পানীৰ বটল আৰু ষ্টাইৰ’ফ’ম খাদ্যৰ পেকেজ বিতৰণ কৰা হৈছে যদিও কোনো কাৰ্যকৰী আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা ব্যৱস্থা নাছিল। জৰুৰীকালীন আশ্ৰয় শিবিৰৰ বাবে ৭ লাখৰো অধিক প্লাষ্টিকৰ টাৰ্পলিন আৰু এক লাখ টেণ্টৰ প্ৰয়োজন হৈছিল। প্লাষ্টিকৰ আৱৰ্জনা বৃদ্ধিৰ লগতে নিষ্কাশনৰ দুৰ্বল পদ্ধতিৰ ফলত মুকলি নিষ্কাশন চেনেল বন্ধ হৈ পৰিছিল, যাৰ ফলত ৰোগৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পাইছিল।[33]

সংঘাতৰ ফলত সম্প্ৰদায়সমূহৰ বৃহৎ পৰিসৰৰ স্থানচ্যুতিৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে। এই পৰিস্থিতিত বাস কৰা লোকসকলক প্ৰায়ে ন্যূনতম আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা হয়। প্লাষ্টিককে ধৰি মিশ্ৰিত আৱৰ্জনা পেলোৱাৰ বাবে বাৰ্ন পিট বহুলভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। বায়ু প্ৰদূষণৰ ফলত শ্বাস-প্ৰশ্বাস আৰু অন্যান্য ৰোগৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, আলজেৰিয়াৰ টিণ্ডুফৰ ওচৰৰ পাঁচটা শিবিৰত প্ৰায় ৪৫ বছৰ ধৰি ছাহৰাৱী শৰণাৰ্থীসকলে বাস কৰি আহিছে। আৱৰ্জনা সংগ্ৰহ সেৱাৰ বাবে পুঁজিৰ অভাৱ আৰু পুনঃব্যৱহাৰৰ কোনো সুবিধা নথকাৰ বাবে শিবিৰসমূহৰ ৰাজপথ আৰু আশে-পাশে প্লাষ্টিক বানপানীত বুৰ গৈছে। ইয়াৰ বিপৰীতে ছিৰিয়াৰ পৰা অহা শৰণাৰ্থীসকলৰ বাবে জৰ্ডানৰ আজৰাক শিবিৰত আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা সেৱা আছে; প্ৰতিদিনে উৎপাদিত ২০.৭ টন আৱৰ্জনাসমূহৰ ভিতৰত ১৫% পুনঃব্যৱহাৰযোগ্য।[33]

দুৰ্বল গোটসমূহৰ ওপৰত

[সম্পাদনা কৰক]

নাৰী

[সম্পাদনা কৰক]

সমগ্ৰ বিশ্বৰ বহু ঠাইৰ সামাজিক, ৰাজনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক প্ৰেক্ষাপটৰ বাবেই নাৰী প্ৰায়েই দুৰ্যোগৰ দ্বাৰা অসমতাপূৰ্ণভাৱে প্ৰভাৱিত হয়।[34] ২০০৪ চনৰ ভাৰত মহাসাগৰৰ ছুনামীত পুৰুষতকৈ মহিলাৰ মৃত্যুৰ সংখ্যা বেছি, ইয়াৰ কাৰণ আংশিকভাৱে কম সংখ্যক মহিলাই সাঁতুৰিব জানিছিল।[34] প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সময়ত আৰু পিছত মহিলাসকল লিংগভিত্তিক হিংসাৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হোৱাৰ আশংকা বৃদ্ধি পায় আৰু যৌন হিংসাৰ প্ৰতি ক্ৰমান্বয়ে দুৰ্বল হৈ পৰে। আৰক্ষী বলবৎকৰণত ব্যাঘাত জন্মা, শিথিল নিয়ম, আৰু স্থানচ্যুতি আদিয়ে লিংগভিত্তিক হিংসা আৰু যৌন নিৰ্যাতনৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰাত অৰিহণা যোগায়।[34] যৌন হিংসাৰ দ্বাৰা আক্ৰান্ত মহিলাসকলৰ যৌন সংক্ৰমণ, অনন্য শাৰীৰিক আঘাত আৰু দীৰ্ঘম্যাদী মানসিক পৰিণতিৰ সম্ভাৱনা যথেষ্ট বৃদ্ধি পায়।[34] এই সকলোবোৰ দীৰ্ঘম্যাদী স্বাস্থ্যৰ ফলাফলে দুৰ্যোগৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ছোৱাৰ পিছত সমাজত সফল পুনৰ সংযোগত বাধা দিব পাৰে।[34]

এলজিবিটি মানুহ আৰু অনুপ্ৰৱেশকাৰীৰ উপৰিও নাৰীসকলো অসমতাপূৰ্ণভাৱে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বাবে ধৰ্মভিত্তিক বলিদানৰ বলি হয়: ধৰ্মান্ধ ধৰ্মীয় নেতা বা অনুগামীসকলে দাবী কৰিব পাৰে যে কোনো দেৱতা বা দেৱতাসকলে নাৰীৰ স্বাধীন, মুক্ত চিন্তাধাৰাৰ আচৰণত ক্ৰোধিত হৈছে, যেনে ‘অবিনয়ী’ সাজ-পোছাক, যৌন সম্পৰ্ক বা গৰ্ভপাত কৰা।[35] উদাহৰণস্বৰূপে, হিন্দুত্ববাদী দল হিন্দু মক্কল কট্চী আদিয়ে ২০১৮ চনৰ আগষ্ট মাহত কেৰালাত হোৱা বানপানীৰ বাবে সবৰীমালা মন্দিৰত প্ৰৱেশৰ অধিকাৰৰ বাবে মহিলাৰ সংগ্ৰামক দোষাৰোপ কৰিছিল, যিটো কথিতভাৱে ক্ৰোধিত দেৱতা অয়্যাপ্পনে সংঘটিত কৰিছিল।[36][37] ইৰাণৰ ইছলামিক ধৰ্মগুৰু কাজেম চেদ্দিকীয়ে মহিলাসকলে অবিনয়ী সাজ-পোছাক পৰিধান কৰা আৰু যৌনতা বিয়পাই দিয়াৰ অভিযোগৰ প্ৰতিক্ৰিয়া স্বৰূপে আমেৰিকাৰ ছাত্ৰী জেনিফাৰ মেকক্ৰেইটে ২০১০ চনৰ ২৬ এপ্ৰিলত বুবকুৱেক অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰিছিল: তেওঁ বিশ্বৰ মহিলাসকলক সকলো একেদৰেই অবিন্য সাজ-পোছাক পৰিধান কৰাত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল মহিলাৰ এনে আচৰণৰ ফলত ভূমিকম্পৰ কাৰ্যকলাপ কোনো বিশেষ বৃদ্ধি নহয় বুলি প্ৰমাণ কৰিবলৈ নিয়মীয়াকৈ ভূমিকম্পবিজ্ঞান পৰীক্ষা কৰা সময়।[38]

প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সময়ত আৰু পিছত নিয়মিত স্বাস্থ্যজনিত আচৰণত বাধাৰ সৃষ্টি হয়। ইয়াৰ উপৰিও দুৰ্যোগৰ ফলত স্বাস্থ্যসেৱা ব্যৱস্থাও বিকল হৈ পৰিছে, যাৰ ফলত গৰ্ভনিৰোধক ঔষধৰ সুবিধা আৰু অধিক হ্ৰাস পাইছে।[34] এই সময়ত অসুৰক্ষিত যৌন সম্পৰ্কৰ ফলত প্ৰসৱ, অনাকাংক্ষিত গৰ্ভধাৰণ আৰু যৌন সংক্ৰমণ (এছটিআই)ৰ হাৰ বৃদ্ধি পাব পাৰে।[34][39] এছটিআই প্ৰতিৰোধৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা পদ্ধতিসমূহ (যেনে কণ্ডম ব্যৱহাৰ) দুৰ্যোগৰ আশে-পাশে থকা সময়ত প্ৰায়ে পাহৰি যোৱা হয় বা উপলব্ধ নহয়। স্বাস্থ্যসেৱাৰ আন্তঃগাঁথনিৰ অভাৱ আৰু চিকিৎসাৰ অভাৱে ব্যক্তিসকলে এছটিআই লাভ কৰাৰ পিছত চিকিৎসা কৰাৰ ক্ষমতাত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে। তদুপৰি এইচ আই ভি/এইডছ প্ৰতিৰোধ, নিৰীক্ষণ বা চিকিৎসাৰ স্বাস্থ্যৰ প্ৰচেষ্টা প্ৰায়ে ব্যাঘাত জন্মায়, যাৰ ফলত এইচ আই ভি জটিলতাৰ হাৰ বৃদ্ধি পায় আৰু জনসংখ্যাৰ জৰিয়তে ভাইৰাছৰ সংক্ৰমণ বৃদ্ধি পায়।[34]

প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ দ্বাৰা অসমতাপূৰ্ণভাৱে প্ৰভাৱিত হোৱা গোটসমূহৰ ভিতৰত গৰ্ভৱতী মহিলাও অন্যতম। অপৰ্যাপ্ত পুষ্টি, বিশুদ্ধ পানীৰ অভাৱ, স্বাস্থ্য-সেৱা সেৱাৰ অভাৱ আৰু দুৰ্যোগৰ পিছত মানসিক চাপৰ ফলত মাতৃৰ ৰোগ আৰু মৃত্যুৰ হাৰ যথেষ্ট বৃদ্ধি পাব পাৰে। তদুপৰি এই সময়ছোৱাত স্বাস্থ্যসেৱাৰ সম্পদৰ নাটনিয়ে আনকি নিয়মীয়া প্ৰসূতিৰ জটিলতাকো জৰুৰীকালীন অৱস্থালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব পাৰে।[40] দুৰ্যোগৰ সময়ত আৰু তাৰ পিছত মহিলাৰ প্ৰসৱৰ পূৰ্বে, প্ৰসৱৰ সময়ত আৰু প্ৰসৱৰ পিছৰ যত্নত ব্যাঘাত জন্মিব পাৰে।[39] প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্ত মহিলাসকলৰ ভিতৰত জন্মৰ সময়ত কম ওজনৰ শিশু, অকালতে জন্ম লোৱা আৰু মূৰৰ পৰিধি কম হোৱা শিশুৰ হাৰ যথেষ্ট বেছি।[34][41]

চৰকাৰ আৰু ভোটদান প্ৰক্ৰিয়াৰ ওপৰত

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Quote frame

দুৰ্যোগে চৰকাৰী ক্ষমতাক জোৰ দিয়ে, কিয়নো চৰকাৰে ৰুটিনৰ লগতে জৰুৰীকালীন অভিযান চলাবলৈ চেষ্টা কৰে।[42] ভোটদান আচৰণৰ কিছুমান তত্ত্ববিদে প্ৰস্তাৱ দিয়ে যে নাগৰিকসকলে দুৰ্যোগৰ প্ৰতি সঁহাৰিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি চৰকাৰী ফলপ্ৰসূতাৰ বিষয়ে তথ্য আপডেট কৰক, যিয়ে পৰৱৰ্তী নিৰ্বাচনত তেওঁলোকৰ ভোটৰ পছন্দত প্ৰভাৱ পেলায়।[43] সঁচাকৈয়ে, আমেৰিকাৰ তথ্যৰ ভিত্তিত কিছুমান প্ৰমাণে প্ৰকাশ কৰে যে যদিহে নাগৰিকে তেওঁলোকক দুৰ্যোগৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনোৱাৰ বাবে দায়ী বুলি অনুভৱ কৰে[44] বা ভালদৰে সম্পন্ন কৰা সাহায্য কামৰ ধাৰণাসমূহৰ ভিত্তিত ভোট লাভ কৰে তেন্তে বৰ্তমানৰ দলসমূহে ভোট হেৰুৱাব পাৰে।[45] পিছৰ অধ্যয়নটোৱে এইটোও প্ৰকাশ কৰিছে যে অৱশ্যে ভোটাৰসকলে দুৰ্যোগৰ বাবে প্ৰস্তুতিৰ বাবে বৰ্তমানৰ দলসমূহক পুৰস্কৃত নকৰে, যাৰ ফলত এনে প্ৰস্তুতিত বিনিয়োগ কৰিবলৈ চৰকাৰী প্ৰৰোচনাত প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।[45] কিন্তু আমেৰিকাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিও আন প্ৰমাণ পোৱা গৈছে যে নাগৰিকে কেৱল প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰি প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ পিছত হোৱা কষ্টৰ বাবে বৰ্তমানৰ দলটোক দোষাৰোপ কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত বৰ্তমানৰ পক্ষই ভোট হেৰুৱাব পাৰে।[46] ভাৰতৰ এটা অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে যিবোৰ অঞ্চলত বাতৰি কাকতৰ বাতৰি, নিৰ্বাচনী ভোটদান, আৰু সাক্ষৰতা বেছি, সেইবোৰ অঞ্চলত দুৰ্যোগৰ পিছত বৰ্তমানৰ দলসমূহে অধিক সকাহ প্ৰদান কৰে – লেখকসকলে যুক্তি আগবঢ়ায় যে এই ফলাফলসমূহে ইংগিত দিয়ে যে বৰ্তমানৰ দলসমূহে অধিক ৰাজনৈতিকভাৱে অৱগত নাগৰিক থকা অঞ্চলসমূহৰ প্ৰতি সাহায্যৰ ক্ষেত্ৰত অধিক সঁহাৰি জনায় যিয়ে তেওঁলোকক দুৰ্বল সাহায্যৰ বাবে শাস্তি দিয়াৰ সম্ভাৱনা বেছি হ’ব।[47]

ৰাজ্যৰ ভিতৰত হোৱা হিংসাত্মক সংঘাতে ৰাজ্য, সম্প্ৰদায় আৰু ব্যক্তিৰ দুৰ্যোগ সাহায্য প্ৰদানৰ ক্ষমতা দুৰ্বল কৰি প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ প্ৰভাৱ আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগেও ৰাজ্যসমূহৰ বিদ্ৰোহীৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ ক্ষমতা দুৰ্বল কৰি ৰাজ্যৰ ভিতৰত চলি থকা সংঘাত আৰু অধিক ভয়াৱহ কৰি তুলিব পাৰে।[48][49]

চীন আৰু জাপানৰ ইতিহাসত বৃহৎ প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ পিছত যুগৰ নাম বা ৰাজধানী চহৰ আৰু সম্ৰাটৰ ৰাজপ্ৰসাদ সলনি কৰাটো নিয়মিত হৈ আহিছে, মূলতঃ জনসাধাৰণৰ কষ্টৰ সৈতে জড়িত হোৱা আৰু উত্তাল ভয়ৰ দৰে ৰাজনৈতিক কাৰণত (অৰ্থাৎ পূব এছিয়াৰ চৰকাৰী বুৰঞ্জীত এনে আশংকাক পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰয়োজনীয় অভাগ্যৰ নাম বা ঠাই হিচাপে নিম্ন প্ৰফাইলভাৱে লিপিবদ্ধ কৰা হৈছিল)।[50]

ভূতাত্ত্বিক বিপদৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা দুৰ্যোগ

[সম্পাদনা কৰক]

ভূমিস্খলন

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Excerpt

অতিৰিক্ত তথ্য: ভূমিস্খলনৰ তালিকা আৰু হিমস্খলনৰ তালিকা
কেলিফৰ্ণিয়াৰ ছান মাটিও কাউণ্টিত ভূমিস্খলন

হিমস্খলন

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Excerpt

ভূমিকম্প

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: ভূমিকম্প
অতিৰিক্ত তথ্য: ভূমিকম্পৰ তালিকা আৰু মাটিৰ তৰলীকৰণ
১৯০৬ চনত ভূমিকম্পৰ ফলত ছান ফ্ৰান্সিস্কো বিধ্বস্ত হয়
বিশ্বজুৰি ভূমিকম্পত মৃত্যু হোৱা লোকৰ সংখ্যা (১৯৬০–২০১৭)
বিশ্বজুৰি ৰেকৰ্ড কৰা ভূমিকম্পৰ সংখ্যা (১৯০১–২০১৯)

ভূমিকম্প হ’ল হৈছে পৃথিৱীৰ ভূগৰ্ভৰ অশ্মমণ্ডলত হঠাতে শক্তি মুক্ত হোৱাৰ ফলত ভূ-পৃষ্ঠত সৃষ্টি হোৱা জোকাৰণি। পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠত কম্পন, কঁপনি, আৰু কেতিয়াবা মাটিৰ বিচ্যুতিৰ দ্বাৰা ভূমিকম্পৰ প্ৰকাশ পায়। ভূতাত্ত্বিক চ্যুতিৰ ভিতৰত পিছলি যোৱাৰ ফলত ভূমিকম্পৰ সৃষ্টি হয়। ভূমিকম্পৰ উৎপত্তিস্থল ভূগৰ্ভস্থ বিন্দুটোক ভূমিকম্পীয় কেন্দ্ৰ বোলা হয়। পৃষ্ঠত কেন্দ্ৰৰ পোনে পোনে ওপৰৰ বিন্দুটোক এপিচেণ্টাৰ বোলা হয়। ভূমিকম্পই নিজেই মানুহ বা বন্যপ্ৰাণীৰ মৃত্যু খুব কমেইহে কৰে – সাধাৰণতে ইয়াৰ ফলত হোৱা গৌণ পৰিঘটনা, যেনে অট্টালিকাৰ ভাঙি পৰা, জুই, ছুনামি আৰু আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণ আদিয়েই মৃত্যুৰ কাৰণ হয়। ইয়াৰে বহুতো সম্ভৱতঃ উন্নত নিৰ্মাণ, সুৰক্ষা ব্যৱস্থা, আগতীয়া সতৰ্কবাণী আৰু পৰিকল্পনাৰ দ্বাৰা এৰাই চলিব পাৰি।

ছিংকহ'ল

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: ছিংকহ'ল
অতিৰিক্ত তথ্য: ছিংকহ'লৰ তালিকা

পৃষ্ঠীয় স্তৰৰ কোনো ধৰণৰ ধ্বংসৰ ফলত মাটিত হোৱা বিষণ্ণতা বা ফুটাক ছিংকহ'ল বোলে। যেতিয়া প্ৰাকৃতিক খহনীয়া, মানুহৰ খনন বা মাটিৰ তলৰ খননে মাটিক অতি দুৰ্বল কৰি পেলায়, যাৰ ফলত ইয়াৰ ওপৰত নিৰ্মিত গঠনবোৰক সহায় কৰিব নোৱাৰি, তেতিয়া মাটি ভাঙি ছিঙিব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, ২০১০ চনত গুৱেটামালা চহৰৰ ছিংকহ'লত এজনৰ মৃত্যু হৈছিল, যেতিয়া ট্ৰপিকেল ষ্টৰ্ম আগাথাৰ পৰা হোৱা প্ৰচণ্ড বৰষুণৰ ফলত পাইপ লিক হৈ পিউমিচ বেডড্ৰকলৈ ডাইভাৰ্ট কৰা হৈছিল, যাৰ ফলত এটা কাৰখানাৰ অট্টালিকাৰ তলৰ মাটি হঠাতে ভাঙি পৰিছিল।[51]

উপকূলীয় খহনীয়া

[সম্পাদনা কৰক]
অতিৰিক্ত তথ্য: উপকূলীয় ব্যৱস্থাপনা, উপকূলীয় আৰু সাগৰীয় ভূ-ৰূপ, উপকূলীয় উন্নয়নৰ বিপদ, উপকূলীয় ভূগোল, উপকূলীয় অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা, উপকূলীয় ৰূপগতিবিদ্যা, আৰু জৈৱ খহনীয়া

উপকূলীয় খহনীয়া হৈছে এক ভৌতিক প্ৰক্ৰিয়া যাৰ দ্বাৰা বিশ্বৰ উপকূলীয় অঞ্চলসমূহৰ তীৰৰেখাসমূহ স্থানান্তৰিত আৰু পৰিৱৰ্তন হয়, মূলতঃ জোৱাৰ আৰু ধুমুহাৰ ঢৌৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হ’ব পৰা ঢৌ আৰু সোঁতৰ প্ৰতিক্ৰিয়াত।[52] উপকূলীয় খহনীয়া দীৰ্ঘম্যাদী প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত হ'ব পাৰে (বালিয়াতটৰ বিৱৰ্তনও চাওক) লগতে গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহৰ দৰে এপিচ'ডিক পৰিঘটনা বা অন্যান্য গুৰুতৰ ধুমুহাৰ পৰিঘটনাৰ ফলত হ'ব পাৰে। উপকূলীয় খহনীয়া উপকূলীয় বিপদসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম। ই আন্তঃগাঁথনি, মূলধনী সম্পত্তি আৰু সম্পত্তিৰ প্ৰতি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰে।

আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণ

[সম্পাদনা কৰক]
অতিৰিক্ত তথ্য: আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণৰ প্ৰকাৰ আৰু বৃহত্তম আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণৰ তালিকা
পুউ ও

আগ্নেয়গিৰিয়ে কেইবাটাও দিশত ব্যাপক ধ্বংস আৰু ফলস্বৰূপে দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এটা বিপদ হ’ল আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণ নিজেই, বিস্ফোৰণৰ বল আৰু সৰি পৰা শিলে ক্ষতি কৰিবলৈ সক্ষম হয়। আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ সময়তো লাভা নিৰ্গত হ’ব পাৰে; আগ্নেয়গিৰিৰ পৰা ওলাই যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ অতি উত্তাপৰ বাবে অট্টালিকা, উদ্ভিদ আৰু জীৱ-জন্তু ধ্বংস কৰিব পাৰে। ইয়াৰ উপৰিও আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই ডাৱৰ গঠন কৰিব পাৰে (সাধাৰণতে ঠাণ্ডা হোৱাৰ পিছত) আৰু ওচৰৰ স্থানত ডাঠকৈ বসতি স্থাপন কৰিব পাৰে। পানীৰ লগত মিহলি হ’লে ইয়াৰ দ্বাৰা কংক্ৰিটৰ দৰে পদাৰ্থ গঠন হয়। পৰ্যাপ্ত পৰিমাণে ছাইৰ ওজনৰ ফলত ছাদ ভাঙিব পাৰে। কম পৰিমাণেও উশাহ ল’লে মানুহৰ ক্ষতি হ’ব – ইয়াৰ স্থায়িত্ব পিহি লোৱা কাঁচৰ দৰে আৰু সেয়েহে ডিঙি আৰু হাওঁফাওঁত ছিদ্ৰ হয়। আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই চলন্ত যন্ত্ৰ যেনে ইঞ্জিনৰ ঘৰ্ষণৰ ক্ষতিও কৰিব পাৰে। আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণৰ ওচৰৰ চৌপাশত মানুহৰ মূল হত্যাকাৰী হ’ল পাইৰ’ক্লাষ্টিক প্ৰবাহ, যিটো গৰম ছাইৰ ডাৱৰেৰে গঠিত যি আগ্নেয়গিৰিৰ ওপৰৰ বতাহত জমা হৈ পৰে আৰু যেতিয়া বিস্ফোৰণে গেছবোৰ উঠাবলৈ আৰু সমৰ্থন নকৰে তেতিয়া ঢালৰ পৰা তললৈ লৰালৰিকৈ তললৈ নামি যায়। বিশ্বাস কৰা হয় যে পম্পেই পাইৰ’ক্লাষ্টিক প্ৰবাহৰ ফলত ধ্বংস হৈছিল। লাহাৰ হৈছে আগ্নেয়গিৰিৰ বোকা বা ভূমিস্খলন। ১৯৫৩ চনত টাংগীৱাই দুৰ্যোগৰ ফলত এটা লাহাৰৰ ফলত হোৱা দুৰ্যোগৰ লগতে ১৯৮৫ চনৰ আৰ্মেৰোৰ ট্ৰেজেডীত আৰ্মেৰো চহৰক সমাধিস্থ কৰা হৈছিল আৰু আনুমানিক ২৩ হাজাৰ লোকৰ মৃত্যু হৈছিল।

আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণ সূচকাংকত ৮ (সৰ্বোচ্চ স্তৰ) ৰেটিং পোৱা আগ্নেয়গিৰিবোৰক ছুপাৰভলকেন বুলি জনা যায়। টোবা কেটাষ্ট্ৰফ তত্ত্বৰ মতে, ৭৫,০০০ৰ পৰা ৮০,০০০ বছৰ আগতে সুমাট্ৰাৰ বৰ্তমানৰ টোবা হ্ৰদত হোৱা ছুপাৰভলকেনিক বিস্ফোৰণৰ ফলত মানুহৰ জনসংখ্যা ১০,০০০ বা আনকি ১০০০টা প্ৰজনন যোৰলৈ হ্ৰাস পাইছিল, যাৰ ফলত মানুহৰ বিৱৰ্তনত বটলনেকৰ সৃষ্টি হৈছিল[53] আৰু সকলোৰে তিনি চতুৰ্থাংশৰ মৃত্যু হৈছিল উত্তৰ গোলাৰ্ধত উদ্ভিদ জীৱন। কিন্তু এই তত্ত্বৰ সত্যতাক লৈ যথেষ্ট বিতৰ্ক চলি আছে। ছুপাৰভলকেনৰ পৰা হোৱা মূল বিপদ হ’ল ছাইৰ বিশাল ডাৱৰ, যিয়ে বহু বছৰ ধৰি জলবায়ু আৰু উষ্ণতাৰ ওপৰত বিশ্বব্যাপী বিপৰ্যয়জনক প্ৰভাৱ পেলাইছে।

পানীৰ বিপদৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা দুৰ্যোগ

[সম্পাদনা কৰক]
২০০০ চনৰ মোজাম্বিক বানপানীৰ সময়ত লিম্পোপো নদী

জলবিজ্ঞান দুৰ্যোগ হ’ল পৃথিৱীৰ পানীৰ গুণাগুণ বা ভূপৃষ্ঠৰ তলৰ স্থলভাগত বা বায়ুমণ্ডলত পানীৰ বিতৰণ বা গতিবিধিৰ হিংস্ৰ, হঠাৎ আৰু ধ্বংসাত্মক পৰিৱৰ্তন।

বানপানী

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: বানপানী
অতিৰিক্ত তথ্য: বানপানীৰ তালিকা

বানপানী হ'ল সাধাৰণ পৰিস্থিতিত শুকান হৈ থকা পৃথিৱীৰ স্থলভাগ জলমগ্ন হোৱা অৱস্থা। সাধাৰণতে কোনো হ্ৰদ বা নদীৰ পানী বাঢ়ি ওফন্দি বানপানীৰ সৃষ্টি কৰে।[54] ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বান নিৰ্দেশনাই বানপানীৰ সংজ্ঞা দিয়ে যে সাধাৰণতে পানীৰে শুকান ভূমিক অস্থায়ীভাৱে আৱৰি ৰখা।[55] ‘প্ৰবাহিত পানী’ৰ অৰ্থত এই শব্দটো জোৱাৰ-ভাটাৰ প্ৰবাহৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰয়োগ হ’ব পাৰে। নদী বা হ্ৰদৰ দৰে পানীৰ আয়তন সাধাৰণতকৈ বেছি হোৱাৰ ফলত বানপানীৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত পানীৰ কিছু অংশ সাধাৰণ সীমাৰ পৰা ওলাই যাব পাৰে।[56] বৰষুণৰ ঋতুভিত্তিক পৰিৱৰ্তন আৰু বৰফ গলি যোৱাৰ লগে লগে হ্ৰদ বা অন্য পানীৰ আকাৰ ভিন্ন হ'ব যদিও বানপানীক গুৰুত্বপূৰ্ণ বুলি গণ্য কৰা নহয় যদিহে পানীয়ে মানুহে ব্যৱহাৰ কৰা মাটি, যেনে গাঁও, চহৰ বা অন্যান্য বসতিপ্ৰধান অঞ্চল, পথ বা কৃষিভূমিৰ বিস্তৃত অঞ্চল সামৰি লোৱা নাই।

ছুনামি

[সম্পাদনা কৰক]
১৭৫৫ চনৰ লিছবন ভূমিকম্পৰ পিছত ধ্বংসাৱশেষ আৰু জুইৰ শিখাত লিছবনক চিত্ৰিত কৰা তামত অংকন কৰা ছবি। বন্দৰত থকা জাহাজবোৰক আগুৰি ধৰা ছুনামি।
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: ছুনামি
অতিৰিক্ত তথ্য: ঐতিহাসিক ছুনামিৰ তালিকা

ছুনামি এটা জাপানী শব্দ। ছু (Tsu) মানে বন্দৰ আৰু নামি (nami) মানে ঢৌ। ছুনামিৰ অৰ্থ হ'ল সাগৰৰ বিশাল ঢৌ। বিশেষ কেইটামান কাৰণত সমুদ্ৰ-তৰংগ যেতিয়া উপকূলভাগত আছাৰ খাই পৰি মহাতংৰগলৈ ৰূপান্তৰিত হয়,তাকে ছুনামি কোৱা হয়। ছুনামি হ'ল প্ৰবল জলোচ্ছ্বাস। সকলো ছুনামি ভয়াবহ নহয়। সমুদ্ৰ গৰ্ভত হোৱা ভূমিকম্প,নিমজ্জিত আগ্নেয়গিৰিৰ আকস্মিক উদগীৰণ,ভূমিস্খলন আদি কাৰণত সাধাৰণতে ছুনামিৰ সৃষ্টি হয়। ২০০৪ চনৰ বক্সিং ডে’ৰ চুনামীৰ দৰে সাগৰৰ তলৰ ভূমিকম্পৰ ফলত বা ১৯৫৮ চনত আলাস্কাৰ লিটুয়া উপসাগৰত হোৱা ভূমিস্খলনৰ ফলত বা চেণ্টোৰিনিৰ প্ৰাচীন উদগীৰণৰ দৰে আগ্নেয়গিৰিৰ উদগীৰণৰ ফলত চুনামী হ’ব পাৰে। ২০১১ চনৰ ১১ মাৰ্চত জাপানৰ ফুকছিমাৰ ওচৰত ছুনামী সংঘটিত হৈ প্ৰশান্ত মহাসাগৰৰ মাজেৰে বিয়পি পৰে।

লিমনিক উদ্গিৰণ

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: লিমনিক উদ্গিৰণ

লিমনিক বিস্ফোৰণ, যাক হ্ৰদৰ ওলোটা বুলিও কোৱা হয়, তেতিয়া হ্ৰদৰ গভীৰ পানীৰ পৰা হঠাতে গেছ, সাধাৰণতে কাৰ্বন ডাই অক্সাইড, বিস্ফোৰণ ঘটে, যাৰ ফলত বন্যপ্ৰাণী, পশুধন আৰু মানুহৰ শ্বাসৰুদ্ধকৰ ভাবুকি আহি পৰে। এনে বিস্ফোৰণেও হ্ৰদটোত চুনামীৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে কাৰণ বৃদ্ধি পোৱা গেছে পানী স্থানান্তৰিত কৰে। বিজ্ঞানীসকলৰ মতে ভূমিস্খলন, বিস্ফোৰণ বা আগ্নেয়গিৰিৰ কাৰ্যকলাপে এনে উদ্গিৰণৰ সূচনা কৰিব পাৰে। আজিলৈকে মাত্ৰ দুটা লিমনিক বিস্ফোৰণহে পৰ্যবেক্ষণ আৰু ৰেকৰ্ড কৰা হৈছে। ১৯৮৪ চনত কেমেৰুণত মনোউন হ্ৰদত লিমনিক বিস্ফোৰণৰ ফলত ওচৰৰ ৩৭জন বাসিন্দাৰ মৃত্যু হয়; ১৯৮৬ চনত ওচৰৰ নিয়ছ হ্ৰদত বহুত ডাঙৰ বিস্ফোৰণত ১৭০০ৰ পৰা ১৮০০ লোকৰ মৃত্যু হয়।

চৰম বতৰৰ বিপদৰ ফলত হোৱা দুৰ্যোগ

[সম্পাদনা কৰক]

গৰম আৰু শুকান অৱস্থা

[সম্পাদনা কৰক]

তাপপ্ৰবাহ

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: তাপপ্ৰবাহ
অতিৰিক্ত তথ্য: তাপপ্ৰবাহৰ তালিকা

তাপপ্ৰবাহ হ’ল অস্বাভাৱিক আৰু অত্যধিক উষ্ণ বতৰৰ সময়ছোৱা। তাপপ্ৰবাহ বিৰল আৰু ইয়াৰ বাবে বতৰৰ পৰিঘটনাৰ নিৰ্দিষ্ট সংমিশ্ৰণৰ প্ৰয়োজন হয়, আৰু ইয়াৰ ভিতৰত উষ্ণতাৰ ওলোটা, কাটাবাটিক বতাহ বা অন্যান্য পৰিঘটনাও থাকিব পাৰে। শেহতীয়া ইতিহাসৰ আটাইতকৈ বেয়া গৰমৰ ঢৌ আছিল ২০০৩ চনৰ ইউৰোপীয় গৰমৰ ঢৌ। অষ্ট্ৰেলিয়াৰ ভিক্টোৰিয়াত গ্ৰীষ্মকালীন গৰমৰ ঢৌৱে এনে পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি কৰিছিল যিয়ে ২০০৯ চনত হোৱা বৃহৎ জোপোহা জুইক ইন্ধন যোগাইছিল। মেলবৰ্ণত একেৰাহে তিনিদিন ৪০ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ (১০৪ ডিগ্ৰী ফাৰেনহাইট)তকৈ অধিক উষ্ণতা দেখা গৈছিল, কিছুমান আঞ্চলিক অঞ্চল বহু বেছি উষ্ণতাৰ মাজেৰে ফুলি উঠে। সামূহিকভাৱে "ব্লেক চেটাৰ্ডে" নামেৰে জনাজাত এই জোপোহাৰ জুই আংশিকভাৱে অগ্নিসংযোগকাৰীৰ কাৰ্য্য আছিল। ২০১০ চনৰ উত্তৰ গোলাৰ্ধৰ গ্ৰীষ্মকালত তীব্ৰ গৰমৰ ঢৌৰ সৃষ্টি হৈছিল আৰু ইয়াৰ ফলত ২০০০ৰো অধিক লোকৰ মৃত্যু হৈছিল। গৰমৰ ফলত শ শ বন্য অগ্নিকাণ্ড সংঘটিত হয় যাৰ ফলত ব্যাপক বায়ু প্ৰদূষণ হোৱাৰ লগতে হাজাৰ হাজাৰ বৰ্গ কিলোমিটাৰ বনাঞ্চল জ্বলি যায়।

খৰাং

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: খৰাং
অতিৰিক্ত তথ্য: খৰাঙৰ তালিকা

সাঁচ:Excerpt

সুপৰিচিত ঐতিহাসিক খৰাংসমূহৰ ভিতৰত ১৯৯৭–২০০৯ চনত অষ্ট্ৰেলিয়াত হোৱা সহস্ৰাব্দৰ খৰাং পৰিস্থিতিয়ে দেশখনৰ বহু অংশত পানী যোগানৰ সংকটৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ফলত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বহুতো ডিচেলাইনেচন প্লাণ্ট নিৰ্মাণ কৰা হ’ল। ২০১১ চনত টেক্সাছ ৰাজ্যই গোটেই কেলেণ্ডাৰ বৰ্ষটো খৰাং জৰুৰীকালীন ঘোষণাৰ অধীনত জীয়াই আছিল আৰু যথেষ্ট অৰ্থনৈতিক ক্ষতিৰ সন্মুখীন হৈছিল।[57] খৰাং পৰিস্থিতিৰ ফলত বাষ্ট্ৰ’পৰ জুই লাগে।

ধূলিৰ ধুমুহা

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Excerpt

জুইৰ ধুমুহা

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Excerpt

বনজুই

[সম্পাদনা কৰক]
কেলিফৰ্ণিয়াত বনজুই।
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: বনজুই
অতিৰিক্ত তথ্য: বনজুইৰ তালিকা

বনজুই হৈছে বৃহৎ জুই যি প্ৰায়ে বন্যভূমি অঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ হয়। সাধাৰণ কাৰণসমূহৰ ভিতৰত বজ্ৰপাত আৰু খৰাং আদি যদিও মানুহৰ গাফিলতি বা অগ্নিসংযোগৰ ফলতো বনজুই আৰম্ভ হ’ব পাৰে। জনবসতিপূৰ্ণ অঞ্চললৈ বিয়পিব পাৰে আৰু এইদৰে মানুহ আৰু সম্পত্তিৰ লগতে বন্যপ্ৰাণীৰ বাবেও ভাবুকি হ’ব পাৰে। উল্লেখযোগ্য বন্য অগ্নিকাণ্ডৰ ভিতৰত ১৮৭১ চনত আমেৰিকাত হোৱা পেষ্টিগো অগ্নিকাণ্ড, য’ত কমেও ১৭০০ লোকৰ মৃত্যু হৈছিল আৰু ২০০৯ চনত অষ্ট্ৰেলিয়াত হোৱা ভিক্টোৰিয়ান যুগৰ জোপোহা জুই।[58][59][60][61][62]

ধুমুহা

[সম্পাদনা কৰক]

ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ

[সম্পাদনা কৰক]
অতিৰিক্ত তথ্য: ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন

টাইফুন, ঘূৰ্ণীবতাহ, ঘূৰ্ণীবতাহৰ ধুমুহা আৰু হাৰিকেন একেটা পৰিঘটনাৰ বাবে বেলেগ বেলেগ নাম: সাগৰৰ ওপৰত গঠন হোৱা গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ধুমুহা। সাগৰৰ পৰা বাষ্পীভৱন হোৱা পানী ওলাই ধুমুহাত পৰিণত হোৱাৰ ফলত ইয়াৰ সৃষ্টি হয়। ইয়াৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে প্ৰচণ্ড বতাহ, প্ৰচণ্ড বৰষুণ আৰু ধুমুহা। কোনটো শব্দ ব্যৱহাৰ কৰা হয় সেইটো নিৰ্ণায়ক কাৰকটো ধুমুহাৰ উৎপত্তি ক’ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। আটলাণ্টিক আৰু উত্তৰ-পূব প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলত "হাৰিকেন" শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা হয়; উত্তৰ-পশ্চিম প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলত ইয়াক "টাইফুন" বুলি কোৱা হয়; দক্ষিণ প্ৰশান্ত মহাসাগৰ আৰু ভাৰত মহাসাগৰত এটা "ঘূৰ্ণীবতাহ" সংঘটিত হয়।

এতিয়ালৈকে হোৱা আটাইতকৈ মাৰাত্মক হাৰিকেন আছিল ১৯৭০ চনৰ ভোলা ঘূৰ্ণীবতাহ; আটাইতকৈ মাৰাত্মক আটলাণ্টিক হাৰিকেন আছিল ১৭৮০ চনৰ গ্ৰেট হাৰিকেন, যিয়ে মাৰ্টিনিক, চেণ্ট ইউষ্টেটিয়াছ আৰু বাৰ্বাডোছক ধ্বংস কৰিছিল। আন এটা উল্লেখযোগ্য হাৰিকেন হ’ল ২০০৫ চনত আমেৰিকাৰ উপসাগৰীয় উপকূল ধ্বংস কৰা হাৰিকেন কেটৰিনা। মানৱৰ দ্বাৰা প্ৰৰোচিত জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ পৰিণতিত হাৰিকেনে অধিক তীব্ৰতৰ হৈ উঠিব পাৰে আৰু অধিক প্ৰচণ্ড বৰষুণৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

বজ্ৰপাতৰ ধুমুহা

[সম্পাদনা কৰক]
এটা ক্লাছিক এনভিল আকৃতিৰ, আৰু স্পষ্টভাৱে বিকশিত কুমুলোনিম্বাছ ইনকাছ
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: বজ্ৰপাতৰ ধুমুহা

তীব্ৰ ধুমুহা, ধূলিৰ ডাৱৰ আৰু আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণে বিজুলীৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। সাধাৰণতে ধুমুহাৰ লগত জড়িত ক্ষতি, যেনে বতাহ, শিলাবৃষ্টি আৰু বানপানীৰ বাহিৰেও বিজুলীৰ ফলত নিজেই অট্টালিকাৰ ক্ষতি হ’ব পাৰে, জুই জ্বলিব পাৰে আৰু প্ৰত্যক্ষ সংস্পৰ্শত মৃত্যু হ’ব পাৰে। বিশেষকৈ মাৰাত্মক বিজুলীৰ কাণ্ডৰ ভিতৰত ২০০৭ চনত উত্তৰ-পশ্চিম পাকিস্তানৰ এখন দুৰ্গম পাহাৰীয়া গাঁও উশ্বৰী দাৰাত হোৱা আক্ৰমণত ৩০জন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল; [63] লেনছা বিমান ৫০৮ৰ দুৰ্ঘটনাত ৯১জন লোকৰ মৃত্যু হয়; আৰু ইজিপ্তৰ ড্ৰংকাত ১৯৯৪ চনত বিজুলীৰ ফলত হোৱা ইন্ধন বিস্ফোৰণত ৪৬৯জন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল।[64] বজ্ৰপাতৰ ফলত হোৱা বেছিভাগ মৃত্যু আমেৰিকা আৰু এছিয়াৰ দৰিদ্ৰ দেশসমূহত হয়, য’ত বিজুলীৰ প্ৰভাৱ সাধাৰণ আৰু এড’ব বোকা ইটাৰ আৱাসই বিশেষ সুৰক্ষা প্ৰদান নকৰে।[65]

টৰ্নেডো

[সম্পাদনা কৰক]
ৰছীৰ টৰ্নেডো এটা বিলুপ্ত অৱস্থাত, টেকামছে, ওকলাহোমা।
অতিৰিক্ত তথ্য: টৰ্নেডো আৰু টৰ্নেডোৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ তালিকা

টৰ্নেডো হৈছে পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠ আৰু কিউমুলোনিম্বাছ ডাৱৰ বা বিৰল ক্ষেত্ৰত কিউমুলাছ ডাৱৰৰ গুৰি দুয়োটাৰে সংস্পৰ্শত থকা হিংস্ৰ আৰু বিপজ্জনক ঘূৰ্ণনশীল বায়ুৰ স্তম্ভ। ইয়াক টুইষ্টাৰ বা ঘূৰ্ণীবতাহ বুলিও কোৱা হয়[66] যদিও বতৰ বিজ্ঞানত ঘূৰ্ণীবতাহ শব্দটো বহল অৰ্থত যিকোনো বন্ধ নিম্ন চাপৰ পৰিসঞ্চালনক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। টৰ্নেডোবোৰ বহু আকৃতি আৰু আকাৰৰ যদিও সাধাৰণতে দৃশ্যমান ঘনীভূতকৰণ ফানেলৰ ৰূপ লয়, যাৰ সংকীৰ্ণ মূৰটোৱে পৃথিৱীখন স্পৰ্শ কৰে আৰু প্ৰায়ে ধ্বংসাৱশেষ আৰু ধূলিৰ ডাৱৰে আগুৰি থাকে। টৰ্নেডো এটা এটাকৈ হ'ব পাৰে, বা ছুপাৰচেলৰ সৈতে জড়িত বৃহৎ টৰ্নেডোৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱত বা বজ্ৰপাতৰ বিকাশৰ অন্যান্য বৃহৎ অঞ্চলত হ'ব পাৰে।

বেছিভাগ টৰ্নেডোৰ বতাহৰ গতিবেগ ঘণ্টাত ১৮০ কিলোমিটাৰতকৈ কম, ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৭৫ মিটাৰ (২৫০ ফুট) আৰু বিয়পি পৰাৰ আগতে কেইকিলোমিটাৰমান যাত্ৰা কৰে। অতি চৰম টৰ্নেডোৱে বতাহৰ গতিবেগ ঘণ্টাত ৪৮০ কিলোমিটাৰতকৈ অধিক লাভ কৰিব পাৰে, ৩ কিলোমিটাৰতকৈ অধিক দৈৰ্ঘ্য লাভ কৰিব পাৰে আৰু মাটিত হয়তো ১০০ কিলোমিটাৰতকৈও অধিক (৬০ মাইল) থাকিব পাৰে।[67][68][69]

ঠাণ্ডা বতৰৰ পৰিঘটনা

[সম্পাদনা কৰক]

তুষাৰপাত

[সম্পাদনা কৰক]
২০০৯ চনত মেৰিলেণ্ডত হোৱা এটা তুষাৰপাত
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: তুষাৰপাত

তুষাৰপাত হৈছে শীতকালীন তীব্ৰ ধুমুহা যাৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে প্ৰচণ্ড বৰফ আৰু প্ৰচণ্ড বতাহ। যেতিয়া তীব্ৰ বতাহে ইতিমধ্যে সৰি পৰা বৰফক আলোড়িত কৰে, তেতিয়া ইয়াক মাটিৰ তুষাৰপাত বুলি জনা যায়। বিশেষকৈ যিবোৰ অঞ্চলত বৰফ পৰে সেইবোৰ অঞ্চলত তুষাৰপাতৰ ফলত স্থানীয় অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপত প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে। ১৮৮৮ চনৰ গ্ৰেট ব্লিজাৰ্ডে আমেৰিকাক প্ৰভাৱিত কৰিছিল, যেতিয়া বহু টন ঘেঁহুৰ শস্য ধ্বংস হৈছিল। এছিয়াত ১৯৭২ চনৰ ইৰাণ তুষাৰপাত আৰু ২০০৮ চনৰ আফগানিস্তান তুষাৰপাত, ইতিহাসৰ আটাইতকৈ মাৰাত্মক তুষাৰপাত আছিল; প্ৰথমটোত উইচকনচিনৰ সমান আকাৰৰ অঞ্চল সম্পূৰ্ণৰূপে বৰফেৰে পুতি থোৱা আছিল। ১৯৯৩ চনৰ ছুপাৰষ্টৰ্মৰ উৎপত্তি মেক্সিকো উপসাগৰত হৈছিল আৰু উত্তৰ দিশলৈ যাত্ৰা কৰিছিল, যাৰ ফলত আমেৰিকাৰ ২৬খন ৰাজ্যৰ লগতে কানাডাতো ক্ষতিসাধন হৈছিল আৰু ৩০০ৰো অধিক লোকৰ মৃত্যু হৈছিল।[70]

শিলাবৃষ্টি

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰায় ৬ চে.মি. (২+১⁄২ ইঞ্চি) ব্যাসৰ এটা ডাঙৰ শিল
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: শিলাবৃষ্টি
অতিৰিক্ত তথ্য: ব্যয়বহুল বা মাৰাত্মক শিলাবৃষ্টিৰ তালিকা

শিলাবৃষ্টি হৈছে মাটিত খুন্দা মৰাৰ আগতে গলি যোৱা বৰফৰ ৰূপত হোৱা বৰষুণ। শিলাবৃষ্টিৰ ধুমুহা বজ্ৰপাতৰ দ্বাৰা উৎপন্ন হয়। শিলাবৃষ্টিৰ শিলৰ ব্যাস সাধাৰণতে ৫ৰ পৰা ১৫০ মিলিমিটাৰ (১⁄৪ আৰু ৬ ইঞ্চি)ৰ ভিতৰত হয়। এইবোৰে যি স্থানত পৰে সেই স্থানৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে। শিলাবৃষ্টিৰ ধুমুহাই বিশেষকৈ খেতিপথাৰৰ বাবে বিধ্বংসী ৰূপ ধাৰণ কৰিব পাৰে, শস্য নষ্ট কৰিব পাৰে আৰু সঁজুলিৰ ক্ষতিসাধন কৰিব পাৰে। ১৯৮৪ চনৰ ১২ জুলাইত জাৰ্মানীৰ মিউনিখত বিশেষভাৱে ক্ষতিকাৰক শিলাবৃষ্টিৰ ধুমুহাই প্ৰায় ২ বিলিয়ন ডলাৰৰ বীমাৰ দাবীৰ সৃষ্টি কৰে।

বৰফৰ ধুমুহা

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: বৰফৰ ধুমুহা

বৰফৰ ধুমুহা হৈছে এক প্ৰকাৰৰ শীতকালীন ধুমুহা যাৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে ঠাণ্ডা বৰষুণ। আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বতৰ বিজ্ঞান কেন্দ্ৰই বৰফৰ ধুমুহাক এনে ধুমুহা বুলি সংজ্ঞায়িত কৰিছে যাৰ ফলত উন্মুক্ত পৃষ্ঠত কমেও ১⁄৪ ইঞ্চি (৬.৩৫ মিলিমিটাৰ) বৰফ জমা হয়।

শীত প্ৰবাহ

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: শীত প্ৰবাহ

শীত প্ৰবাহ ঢৌ, যাক কিছুমান অঞ্চলত ঠাণ্ডা স্নেপ বা ঠাণ্ডা মন্ত্ৰ বুলি জনা যায়, বতৰৰ শীতলতাৰ দ্বাৰা পৃথক হোৱা বতৰৰ পৰিঘটনা। বিশেষকৈ আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বতৰ সেৱাই ব্যৱহাৰ কৰা ধৰণে শীত প্ৰবাহ হ’ল ২৪ ঘণ্টাৰ ভিতৰত উষ্ণতা দ্ৰুতভাৱে হ্ৰাস পোৱা, যাৰ বাবে কৃষি, উদ্যোগ, বাণিজ্য আৰু সামাজিক কাৰ্যকলাপৰ প্ৰতি যথেষ্ট বৃদ্ধি পোৱা সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হয়। শীতল তৰংগৰ নিৰ্দিষ্ট মাপকাঠী নিৰ্ণয় কৰা হয় উষ্ণতা কিমান হাৰত হ্ৰাস পায় আৰু ইয়াৰ ন্যূনতম স্তৰলৈ নামি যায়। এই ন্যূনতম উষ্ণতা ভৌগোলিক অঞ্চল আৰু বছৰৰ সময়ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।

বহু-বিপদ বিশ্লেষণ

[সম্পাদনা কৰক]

ওপৰত উল্লেখ কৰা প্ৰতিটো প্ৰাকৃতিক বিপদৰ প্ৰকাৰৰ বৈশিষ্ট্য অতি বেলেগ, ইহঁতে প্ৰভাৱিত কৰা স্থানীয় আৰু কালিক স্কেল, বিপদৰ কম্পাঙ্ক আৰু উভতি অহাৰ সময়, আৰু তীব্ৰতা আৰু প্ৰভাৱৰ পৰিমাপৰ ক্ষেত্ৰত। এই জটিলতাৰ ফলত "একক-বিপদ" মূল্যায়ন সাধাৰণ হৈ পৰে, য'ত এটা বিশেষ বিপদৰ প্ৰকাৰৰ পৰা বিপদৰ সম্ভাৱনা বাধাগ্ৰস্ত হয়। এই উদাহৰণসমূহত বিপদসমূহক প্ৰায়ে বিচ্ছিন্ন বা স্বাধীন বুলি গণ্য কৰা হয়। ইয়াৰ বিকল্প হ'ল "বহু-বিপদ" পদ্ধতি যিয়ে সকলো সম্ভাৱ্য প্ৰাকৃতিক বিপদ আৰু ইয়াৰ পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া বা আন্তঃসম্পৰ্ক চিনাক্ত কৰিব বিচাৰে।[71][72]

বহুতো উদাহৰণ আছে যে এটা প্ৰাকৃতিক বিপদে আন এটা বা ততোধিক প্ৰাকৃতিক বিপদৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰে বা বৃদ্ধি কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, ভূমিকম্পই ভূমিস্খলনৰ সূচনা কৰিব পাৰে, আনহাতে বনজুইৰ ফলত ভৱিষ্যতে ভূমিস্খলনৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পাব পাৰে।[72] ২১টা প্ৰাকৃতিক বিপদৰ মাজেৰে এনে পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ বিশদ পৰ্যালোচনাই ৯০টা সম্ভাৱ্য পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ চিনাক্তকৰণ কৰে, যাৰ সম্ভাৱনা আৰু স্থানীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ ভিন্ন।[72] এই প্ৰাকৃতিক বিপদ আৰু নৃতত্ত্বৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজতো পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ থাকিব পাৰে।[73] উদাহৰণস্বৰূপে, ভূগৰ্ভস্থ পানী নিষ্কাশনে ভূগৰ্ভস্থ পানী সম্পৰ্কীয় ডুব যোৱাৰ সূচনা কৰিব পাৰে।[74]

যিকোনো অঞ্চলত (যেনে, দুৰ্যোগৰ আশংকা হ্ৰাসৰ উদ্দেশ্যে) ফলপ্ৰসূ বিপদ বিশ্লেষণত আদৰ্শগতভাৱে সকলো প্ৰাসংগিক বিপদ আৰু ইয়াৰ পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ পৰীক্ষা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা উচিত। বিপদ হ্ৰাসৰ বাবে অধিক উপযোগী হ’বলৈ বিপদ বিশ্লেষণক বিপদ মূল্যায়নলৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰিব লাগে য’ত প্ৰতিটো বিপদৰ প্ৰতি নিৰ্মিত পৰিৱেশৰ দুৰ্বলতাক লক্ষ্য কৰা হয়। এই পদক্ষেপটো ভূমিকম্পীয় বিপদৰ বাবে ভালদৰে বিকশিত কৰা হৈছে, য’ত গঠন আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ ওপৰত ভৱিষ্যতৰ ভূমিকম্পৰ সম্ভাৱ্য প্ৰভাৱৰ মূল্যায়ন কৰা হয়, লগতে চৰম বতাহৰ পৰা হোৱা বিপদ আৰু কম পৰিমাণে বানপানীৰ আশংকাৰ বাবেও মূল্যায়ন কৰা হয়। অন্যান্য ধৰণৰ প্ৰাকৃতিক বিপদৰ বাবে বিপদৰ গণনা অধিক প্ৰত্যাহ্বানজনক, মূলতঃ কাৰণ এটা বিপদৰ তীব্ৰতা আৰু বিভিন্ন মাত্ৰাৰ ক্ষতিৰ সম্ভাৱনা (ভংগুৰতা বক্ৰ) সংযোগ কৰা কাৰ্য্যৰ অভাৱ।[75]

সঁহাৰি

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: দুৰ্যোগৰ প্ৰতি সঁহাৰি আৰু দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা

দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা হৈছে নাগৰিক সুৰক্ষা (বা নাগৰিক প্ৰতিৰক্ষা) কৰ্তৃপক্ষৰ এটা মূল কাম। ইয়াত দুৰ্যোগৰ চাৰিওটা পৰ্যায়কে সম্বোধন কৰিব লাগে: প্ৰশমন আৰু প্ৰতিৰোধ, দুৰ্যোগৰ প্ৰতি সঁহাৰি, পুনৰুদ্ধাৰ আৰু প্ৰস্তুতি।

হাইতিৰ ভূমিকম্পৰ ফলত হোৱা ক্ষতি

প্ৰশমন আৰু প্ৰতিৰোধ

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Excerpt

দুৰ্যোগৰ আশংকা হ্ৰাস

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Excerpt

সঁহাৰি

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Excerpt

পুনৰুদ্ধাৰ

[সম্পাদনা কৰক]
কৃত্ৰিম বানপানীৰ মাজেৰে গাড়ী চলাই থকা

সাঁচ:Excerpt

প্ৰস্তুতি

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:Excerpt

সমাজ-সংস্কৃতি

[সম্পাদনা কৰক]

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইন

[সম্পাদনা কৰক]

সাধাৰণ পৰিষদৰ ৪৪/১৮২ নং প্ৰস্তাৱৰ দ্বাৰা ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মানৱীয় বিষয়ৰ সমন্বয়ৰ কাৰ্যালয় গঠন কৰা হৈছিল।

প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিৰ অধিকাৰ চুক্তিৰ অধীনত, "ৰাষ্ট্ৰসমূহে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানৱীয় আইন আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানৱ অধিকাৰ আইনকে ধৰি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইনৰ অধীনত নিজৰ বাধ্যবাধকতা অনুসৰি সশস্ত্ৰ সংঘাতৰ পৰিস্থিতি, মানৱীয় জৰুৰীকালীন অৱস্থা আৰু প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সংঘটনকে ধৰি বিপদজনক পৰিস্থিতিত বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিসকলৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে সকলো প্ৰয়োজনীয় ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব লাগিব।" [76] ১৯৯৮ চনৰ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ অভ্যন্তৰীণ স্থানচ্যুতিৰ নিৰ্দেশনামূলক নীতি আৰু ২০০৯ চনৰ কাম্পালা সন্ধিয়েও প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বাবে স্থানচ্যুত হোৱা লোকসকলক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে।[77][78]

লগতে চাওক

[সম্পাদনা কৰক]

তথ্য উৎস

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 "Natural Hazards | National Risk Index". hazards.fema.gov. https://hazards.fema.gov/nri/natural-hazards। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-08. 
  2. ↑ G. Bankoff, G. Frerks, D. Hilhorst (eds.) (2003). Mapping Vulnerability: Disasters, Development and People. Routledge. ISBN 1-85383-964-7. [পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]
  3. ↑ 3.0 3.1 Kevin Blanchard #NoNaturalDisasters – Changing the discourse of natural disaster reporting (16 November 2018)
  4. ↑ Cannon, Terry. (1994). Vulnerability Analysis and The Explanation Of 'Natural' Disasters. Disasters, Development and Environment.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 "Why natural disasters aren't all that natural" (en ভাষাত). www.preventionweb.net. 14 September 2017. https://www.preventionweb.net/news/why-natural-disasters-arent-all-natural। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-06. 
  6. ↑ 6.0 6.1 "Why natural disasters aren't all that natural". openDemocracy. 2020-11-26. https://www.opendemocracy.net/en/why-natural-disasters-arent-all-that-natural/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. 
  7. ↑ Gould, Kevin A.; Garcia, M. Magdalena; Remes, Jacob A.C. (1 December 2016). "Beyond 'natural-disasters-are-not-natural': the work of state and nature after the 2010 earthquake in Chile". Journal of Political Ecology খণ্ড 23 (1): 93. doi:10.2458/v23i1.20181. 
  8. ↑ Smith, Neil (2006-06-11). "There's No Such Thing as a Natural Disaster". Items. https://items.ssrc.org/understanding-katrina/theres-no-such-thing-as-a-natural-disaster/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. 
  9. ↑ Coburn, Andrew W.; Spence, Robin JS; Pomonis, Antonios (1992). "Factors determining human casualty levels in earthquakes: mortality prediction in building collapse". Proceedings of the tenth world conference on earthquake engineering. 10. পৃষ্ঠা. 5989–5994. ISBN 978-90-5410-060-7. https://www.iitk.ac.in/nicee/wcee/article/10_vol10_5989.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. 
  10. ↑ "Wildfire Causes and Evaluations (U.S. National Park Service)". NPS.gov Homepage (U.S. National Park Service). 2018-11-27. https://www.nps.gov/articles/wildfire-causes-and-evaluation.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. 
  11. ↑ 11.0 11.1 DeWeerdt, Sarah (2020-09-15). "Humans cause 96% of wildfires that threaten homes in the U.S.". Anthropocene. https://www.anthropocenemagazine.org/2020/09/humans-cause-most-wildfires-that-threaten-homes-in-the-united-states/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. 
  12. ↑ Smil, Vaclav (18 December 1999). "China's great famine: 40 years later". BMJ খণ্ড 319 (7225): 1619–1621. doi:10.1136/bmj.319.7225.1619. PMID 10600969. 
  13. ↑ McGuire, Bill (2012). Waking the Giant: How a changing climate triggers earthquakes, tsunamis, and volcanoes. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-959226-5. https://1lib.eu/book/2583950/77162a। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. [পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]
  14. ↑ Zorn, Matija (2018), Pelc, Stanko; Koderman, Miha, eds., "Natural Disasters and Less Developed Countries" (en ভাষাত), Nature, Tourism and Ethnicity as Drivers of (De)Marginalization: Insights to Marginality from Perspective of Sustainability and Development, Perspectives on Geographical Marginality (Cham: Springer International Publishing) খণ্ড 3: pp. 59–78, doi:10.1007/978-3-319-59002-8_4, ISBN 978-3-319-59002-8, https://doi.org/10.1007/978-3-319-59002-8_4, আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-08 
  15. ↑ D. Alexander (2002). Principles of Emergency planning and Management. Harpended: Terra publishing. ISBN 1-903544-10-6. 
  16. ↑ B. Wisner; P. Blaikie; T. Cannon; I. Davis (2004). At Risk – Natural hazards, people's vulnerability and disasters. Wiltshire: Routledge. ISBN 0-415-25216-4. [পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]
  17. ↑ Kieft, J.; Bendell, J (2021). "The responsibility of communicating difficult truths about climate influenced societal disruption and collapse: an introduction to psychological research". Institute for Leadership and Sustainability (IFLAS) Occasional Papers খণ্ড 7: 1–39. https://insight.cumbria.ac.uk/id/eprint/5950। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-03. 
  18. ↑ "What is a disaster?" (en ভাষাত). www.ifrc.org – IFRC. https://www.ifrc.org/our-work/disasters-climate-and-crises/what-disaster। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-05-24. 
  19. ↑ Organization of American States, Department of Regional Development; Organization of American States, Natural Hazards Project; United States Agency for International Development, Office of Foreign Disaster Assistance (1990). Disaster, planning and development: managing natural hazards to reduce loss. প্ৰকাশক Washington, D.C.: Organization of American States. http://www.oas.org/dsd/publications/Unit/oea54e/oea54e.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 July 2014. 
  20. ↑ Burton, I.; Kates, R.W.; White, G.F. (1993). The environment as hazard. Guilford Press. ISBN 978-0898621594. 
  21. ↑ Gill, Joel C.; Malamud, Bruce D. (2017-03-01). "Anthropogenic processes, natural hazards, and interactions in a multi-hazard framework". Earth-Science Reviews খণ্ড 166: 246–269. doi:10.1016/j.earscirev.2017.01.002. 
  22. ↑ "Time to say goodbye to "natural" disasters" (en ভাষাত). www.preventionweb.net. https://www.preventionweb.net/blog/time-say-goodbye-natural-disasters। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-06. 
  23. ↑ IPCC, 2022: Summary for Policymakers [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, M. Tignor, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke, V. Möller, A. Okem (eds.)]. In: Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, M. Tignor, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke, V. Möller, A. Okem, B. Rama (eds.)]. Cambridge University Press: Cambridge and New York, pp. 3–33, doi:10.1017/9781009325844.001.
  24. ↑ "Global health estimates: Leading causes of DALYs". https://www.who.int/data/gho/data/themes/mortality-and-global-health-estimates/global-health-estimates-leading-causes-of-dalys. 
  25. ↑ "2019 WHO DALY report data". https://www.who.int/docs/default-source/gho-documents/global-health-estimates/ghe2019_dalys-2019-country.xlsx. 
  26. ↑ Asia-Pacific World’s Most Disaster-Prone Region
  27. ↑ "Asia-Pacific: the world's most disaster-prone region – World". ReliefWeb. 10 October 2017. https://reliefweb.int/report/world/factbox-asia-pacific-worlds-most-disaster-prone-region। আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-10-04. 
  28. ↑ "Weather-related disasters are increasing". The Economist. 29 Aug 2017. https://www.economist.com/blogs/graphicdetail/2017/08/daily-chart-19. 
  29. ↑ Natural Catastrophes in 2012 Dominated by U.S. Weather Extremes Archived 2013-07-02 at the Wayback Machine Worldwatch Institute May 29, 2013
  30. ↑ "Natural hazards and disaster risk reduction" (en ভাষাত). public.wmo.int. 2015-12-01. Archived from the original on 2023-12-18. https://web.archive.org/web/20231218182313/https://public-old.wmo.int/en/our-mandate/focus-areas/natural-hazards-and-disaster-risk-reduction। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-05-18. 
  31. ↑ Cueto, Lavinia Javier; Agaton, Casper Boongaling (2021). "Pandemic and Typhoon: Positive Impacts of a Double Disaster on Mental Health of Female Students in the Philippines" (en ভাষাত). Behavioral Sciences খণ্ড 11 (5): 64. doi:10.3390/bs11050064. PMID 33946801. 
  32. ↑ 32.0 32.1 Rosling, H.; Rosling, O.; Rönnlund, A.R. (2018). Factfulness: Ten Reasons We're Wrong About the World – and Why Things Are Better Than You Think. Flatiron Books. পৃষ্ঠা. 107–109, 299–325. ISBN 978-1-250-10781-7. https://books.google.com/books?id=fpZNDwAAQBAJ. 
  33. ↑ 33.0 33.1 33.2 33.3 "Drowning in Plastics – Marine Litter and Plastic Waste Vital Graphics" (en ভাষাত). UNEP – UN Environment Programme. 2021-10-21. http://www.unep.org/resources/report/drowning-plastics-marine-litter-and-plastic-waste-vital-graphics। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-03-23. সাঁচ:CC-notice
  34. ↑ 34.0 34.1 34.2 34.3 34.4 34.5 34.6 34.7 34.8 Nour, Nawal N (2011). "Maternal Health Considerations During Disaster Relief". Reviews in Obstetrics and Gynecology খণ্ড 4 (1): 22–27. PMID 21629495. 
  35. ↑ Lord, Leighann (1 October 2019). "The easiest way to respond to a natural disaster? Blame God or global warming". The Guardian. https://www.theguardian.com/environment/commentisfree/2015/sep/01/easiest-way-respond-natural-disaster-blame-god-global-warming. 
  36. ↑ "Kerala flood blamed on women's entry into Sabarimala by Hindu Makkal Katchi". The New Indian Express. 15 August 2018. https://www.newindianexpress.com/states/tamil-nadu/2018/aug/15/kerala-flood-blamed-on-womens-entry-into-sabarimala-by-hindu-makkal-katchi-1858022.html. 
  37. ↑ Asmita Nandy (20 August 2018). "Hate Mongers on Twitter Blamed Women, Beef, Muslims, Christians and Communism for Causing the Kerala Floods". The Quint. https://www.thequint.com/videos/kerala-floods-women-in-sabarimala-beef-muslims-christians. 
  38. ↑ Pat Pilcher (26 April 2010). "Islamic cleric causes Boobquake". The New Zealand Herald. http://www.nzherald.co.nz/technology/news/article.cfm?c_id=5&objectid=10641150. 
  39. ↑ 39.0 39.1 Harville, Emily; Xiong, Xu; Buekens, Pierre (November 2010). "Disasters and Perinatal Health: A Systematic Review". Obstetrical & Gynecological Survey খণ্ড 65 (11): 713–728. doi:10.1097/OGX.0b013e31820eddbe. PMID 21375788. 
  40. ↑ Meyers, Talya (23 December 2019). "Pregnant women are particularly vulnerable to disasters.". Direct Relief. https://www.directrelief.org/2019/12/pregnant-women-are-particularly-vulnerable-to-disasters/. 
  41. ↑ American College of Obstetricians and Gynecologists Committee on Health Care for Underserved Women (June 2010). "Committee Opinions No. 457: Preparing for Disasters: Perspectives on Women". Obstetrics & Gynecology খণ্ড 115 (6): 1339–1342. doi:10.1097/AOG.0b013e3181e45a6f. PMID 20502312. 
  42. ↑ Clarke, Daniel J.; Dercon, Stefan (2016) (English ভাষাত). Dull Disasters? How planning ahead will make a difference. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-878557-6. https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/32368। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-10-04. 
  43. ↑ Ashworth, Scott; Bueno de Mesquita, Ethan; Friedenberg, Amanda (May 2017). "Accountability and Information in Elections" (en ভাষাত). American Economic Journal: Microeconomics খণ্ড 9 (2): 95–138. doi:10.1257/mic.20150349. ISSN 1945-7669. https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/mic.20150349। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-04-18. 
  44. ↑ Gasper, John T.; Reeves, Andrew (April 2011). "Make It Rain? Retrospection and the Attentive Electorate in the Context of Natural Disasters". American Journal of Political Science খণ্ড 55 (2): 340–355. doi:10.1111/j.1540-5907.2010.00503.x. 
  45. ↑ 45.0 45.1 Healy, Andrew; Malhotra, Neil (August 2009). "Myopic Voters and Natural Disaster Policy" (en ভাষাত). American Political Science Review খণ্ড 103 (3): 387–406. doi:10.1017/S0003055409990104. ISSN 1537-5943. https://www.cambridge.org/core/journals/american-political-science-review/article/abs/myopic-voters-and-natural-disaster-policy/039708A3223EC114365ADF56F1D26423। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-10-04. 
  46. ↑ Achen, Christopher; Bartels, Larry (2017) (en ভাষাত). Blind Retrospection: Electoral Responses to Droughts, Floods, and Shark Attacks. Princeton University Press. doi:10.1515/9781400888740-007. ISBN 978-1-4008-8874-0. https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9781400888740-007/html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-10-04. 
  47. ↑ Besley, Timothy; Burgess, Robin (2001-05-01). "Political agency, government responsiveness and the role of the media" (en ভাষাত). European Economic Review. 15th Annual Congress of the European Economic Association খণ্ড 45 (4): 629–640. doi:10.1016/S0014-2921(01)00133-7. ISSN 0014-2921. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0014292101001337। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-10-04. 
  48. ↑ Nel, Philip; Righarts, Marjolein (1 March 2008). "Natural Disasters and the Risk of Violent Civil Conflict". International Studies Quarterly খণ্ড 52 (1): 159–185. doi:10.1111/j.1468-2478.2007.00495.x. 
  49. ↑ Brancati, Dawn (October 2007). "Political Aftershocks: The Impact of Earthquakes on Intrastate Conflict". Journal of Conflict Resolution খণ্ড 51 (5): 715–743. doi:10.1177/0022002707305234. সাঁচ:ProQuest. 
  50. ↑ "Name of Japan's next era to avoid initial letters used to refer to past four eras". The Japan Times. September 3, 2018. Archived from the original on October 4, 2018. https://web.archive.org/web/20181004103819/https://www.japantimes.co.jp/news/2018/09/03/national/name-japans-next-era-avoid-initial-letters-used-refer-past-four-eras/। আহৰণ কৰা হৈছে: October 4, 2018. 
  51. ↑ Tuckman, Jo (2010-06-03). "Guatemala City residents fearful after factory disappears into sinkhole" (en-GB ভাষাত). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2010/jun/03/guatemala-city-sinkhole. 
  52. ↑ Komar, Paul D. (1983). CRC handbook of coastal processes and erosion. CRC Press. ISBN 9780849302251. 
  53. ↑ GibbonsJan. 19, Ann (19 January 2010). "Human Ancestors Were an Endangered Species". Science (AAAS). https://www.science.org/content/article/human-ancestors-were-endangered-species. 
  54. ↑ MSN Encarta Dictionary. Flood. Archived 2011-02-04 at the Wayback Machine Retrieved on 2006-12-28. 2009-10-31.
  55. ↑ "Directive 2007/60/EC Chapter 1 Article2". http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:288:0027:0034:EN:PDF। আহৰণ কৰা হৈছে: 2011-11-14. 
  56. ↑ Glossary of Meteorology (June 2000). Flood. Archived 2007-08-24 at the Wayback Machine Retrieved on 2009-01-09.
  57. ↑ "Billion-Dollar Weather and Climate Disasters: Events | National Centers for Environmental Information (NCEI)". www.ncdc.noaa.gov. http://www.ncdc.noaa.gov/billions/events। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-03-20. 
  58. ↑ "2009 Victorian Bushfires | Victorian Government" (en ভাষাত). www.vic.gov.au. Archived from the original on 2021-04-28. https://web.archive.org/web/20210428081631/https://www.vic.gov.au/2009-bushfires। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-25. 
  59. ↑ US Department of Commerce, NOAA. "The Peshtigo Fire" (EN-US ভাষাত). www.weather.gov. https://www.weather.gov/grb/peshtigofire। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-25. 
  60. ↑ "Massive fire burns in Wisconsin" (en ভাষাত). History.com. https://www.history.com/this-day-in-history/massive-fire-burns-in-wisconsin। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-25. 
  61. ↑ corporateName=National Museum of Australia; address=Lawson Crescent, Acton Peninsula. "National Museum of Australia – Black Saturday bushfires" (en ভাষাত). www.nma.gov.au. https://www.nma.gov.au/defining-moments/resources/black-saturday-bushfires। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-25. 
  62. ↑ "Bushfire – Black Saturday, Victoria, 2009 | Australian Disaster Resilience Knowledge Hub". knowledge.aidr.org.au. http://knowledge.aidr.org.au/resources/bushfire-black-saturday-victoria-2009/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-25. 
  63. ↑ "Lightning kills 30 people in Pakistan's north". Reuters. 20 July 2007. https://www.reuters.com/article/us-pakistan-lightning/lightning-kills-30-people-in-pakistans-north-idUSISL17716520070720. 
  64. ↑ "An appraisal of underground gas storage technologies". Health and Safety Executive. https://www.hse.gov.uk/research/rrhtm/rr605.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. 
  65. ↑ "Deadly lightning strike in Mexico reveals plight of poorest citizens". The Guardian. 31 July 2015. https://www.theguardian.com/world/2015/jul/31/deadly-lightning-mexico-government-failure. 
  66. ↑ "Definition of CYCLONE". www.merriam-webster.com. https://www.merriam-webster.com/dictionary/cyclone। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. 
  67. ↑ Wurman, Joshua (2008-08-29). "Doppler on Wheels". Center for Severe Weather Research. http://cswr.org/dow/DOW.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2009-12-13. 
  68. ↑ "Hallam Nebraska Tornado". National Weather Service. National Oceanic and Atmospheric Administration. 2005-10-02. http://www.crh.noaa.gov/oax/archive/hallam/hallam.php। আহৰণ কৰা হৈছে: 2009-11-15. 
  69. ↑ Roger Edwards (2006-04-04). "The Online Tornado FAQ". National Weather Service. National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on 2006-09-29. https://web.archive.org/web/20060929185156/http://www.spc.ncep.noaa.gov/faq/tornado/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2006-09-08. 
  70. ↑ "Natural Hazards – Snow & Hail Storms". www.n-d-a.org. Archived from the original on 2017-02-03. https://web.archive.org/web/20170203144851/http://www.n-d-a.org/snow-hail-storm.php। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-02-26. 
  71. ↑ Kappes, Melanie S.; Keiler, Margreth; von Elverfeldt, Kirsten; Glade, Thomas (2012). "Challenges of analyzing multi-hazard risk: a review". Natural Hazards খণ্ড 64 (2): 1925–1958. doi:10.1007/s11069-012-0294-2. https://boris.unibe.ch/17542/1/Kappes2012_Article_ChallengesOfAnalyzingMulti-haz.pdf. 
  72. ↑ 72.0 72.1 72.2 Gill, Joel C.; Malamud, Bruce D. (December 2014). "Reviewing and visualizing the interactions of natural hazards". Reviews of Geophysics খণ্ড 52 (4): 680–722. doi:10.1002/2013RG000445. https://kclpure.kcl.ac.uk/portal/en/publications/reviewing-and-visualizing-the-interactions-of-natural-hazards(614b146d-63d1-48a0-944a-e87a4a6ed464).html. 
  73. ↑ "Reviewing and visualising relationships between anthropic processes and natural hazards within a multi-hazard framework". Copernicus Office. https://meetingorganizer.copernicus.org/EGU2014/EGU2014-3049.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 10 September 2023. 
  74. ↑ "Land Subsidence". USGS Water Science School. http://water.usgs.gov/edu/earthgwlandsubside.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 11 May 2017. 
  75. ↑ Douglas, J. (2007-04-05). "Physical vulnerability modelling in natural hazard risk assessment". Nat. Hazards Earth Syst. Sci. খণ্ড 7 (2): 283–288. doi:10.5194/nhess-7-283-2007. ISSN 1684-9981. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00330925/file/nhess-7-283-2007.pdf. 
  76. ↑ "Article 11 – Situations of risk and humanitarian emergencies". United Nations. 13 December 2006. https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities/article-11-situations-of-risk-and-humanitarian-emergencies.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 September 2021. 
  77. ↑ Terminski, Bogumil (2012). Towards recognition and protection of forced environmental migrants in the public international law: Refugee or IDPs umbrella? (Report). https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168-ssoar-329056। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29. 
  78. ↑ "2009 Kampala Convention on IDPs". UNHCR. May 2019. https://www.unhcr.org/5cd569877.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 September 2021. 

বাহ্যিক সংযোগ

[সম্পাদনা কৰক]
ৱিকিউদ্ধৃতিত প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ বিষয় সংক্ৰান্তত উদ্ধৃতি আছে।
ৱিকিমিডিয়া কমন্সত প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ সম্পৰ্কীয় মিডিয়া ফাইল আছে।
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=প্ৰাকৃতিক_দুৰ্যোগ&oldid=443813"ৰ পৰা অনা হৈছে