কুইলতা
 |
কুইলতা বা কুলতা ভাৰতৰ ওড়িশা ৰাজ্যৰ অন্যতম কৃষক সম্প্ৰদায়।[1] এই সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলে বিশেষকৈ ওড়িশাৰ বলাংগীৰ জিলাৰ পাটনগড় তথা ওড়িশাৰ অন্যান্য পশ্চিম অঞ্চলত বাস কৰে। কুইলতাসকলে ৰাণেশ্বৰ ৰামচণ্ডী দেৱীক প্ৰধান দেৱতা হিচাপে পূজা কৰে। ভগৱান ৰাণেশ্বৰক প্ৰভু শিৱ আৰু দেৱী ৰামচণ্ডীক পাৰ্বতী হিচাপে পূজা কৰা হয়।[2]
উৎপত্তি আৰু ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ উৎপত্তি বিষয়ে বিভিন্ন মতামত আছে। এটা মত অনুসৰি, কুইলতা, সুধ আৰু ডুমাল সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকল একে বংশৰ সন্তান।[3] আন এটা মত অনুসৰি, কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকল হিমাচল প্ৰদেশৰ কুল্লু উপত্যকা অঞ্চলৰ পৰা আগমন কৰিছিল।[4]
ধৰ্ম আৰু উপাসনা
[সম্পাদনা কৰক]কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলে ৰাণেশ্বৰ ৰামচণ্ডী দেৱীক তেওঁলোকৰ মুখ্য দেৱতা হিচাপে পূজা কৰে। ভগৱান ৰাণেশ্বৰক প্ৰভু শিৱ আৰু দেৱী ৰামচণ্ডীক পাৰ্বতী হিচাপে পূজা কৰা হয়।[1]
সমাজ আৰু সংস্কৃতি
[সম্পাদনা কৰক]এই সম্প্ৰদায়টো মূলত কৃষিকাজত নিয়োজিত। কুইলতা সমাজে নিজৰ পৰম্পৰা, ধৰ্মীয় আচাৰ-অনুষ্ঠান আৰু স্থানীয় সংস্কৃতিক বিশেষভাৱে মানি চলে। যদিও মূলত ওড়িশাত কেন্দ্ৰীভূত, তথাপি কিছুমান তথ্য মতে কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ জনসাধাৰণ ছত্তীশগড় আৰু ঝাড়খণ্ডৰ কিছুমান অংশতো দেখা যায়।[4]
উপনামসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ বিভিন্ন উপনাম আছে, যাৰ সংখ্যা প্ৰায় ১২০ টা। এই উপনামসমূহৰ ভিতৰত কিছুমান হৈছে: বেহেৰা, দেহুৰি, পাট্ৰা, বঢ়ৈ, ভাৰদ্বাজ, সাহু, শাস্ত্ৰী, গাড্টিয়া, পাধান, বিষৱাল আদি।[5]
উল্লেখযোগ্য তথ্য
[সম্পাদনা কৰক]- কুইলতা সম্প্ৰদায়ক প্ৰায়ে ‘কৃষক জাতি’ হিচাপে আখ্যা দিয়া হয়।
- কিছুমান পুৰণি সমাজবিজ্ঞানৰ অধ্যয়নত কুইলতাক জাতিগতভাৱে মধ্যম বৰ্গৰ হিন্দু জাতি হিচাপে বিবেচনা কৰা হৈছে।[1]
সামাজিক অৱস্থান আৰু চৰকাৰী স্বীকৃতি
[সম্পাদনা কৰক]কুইলতা সম্প্ৰদায়ক ভাৰতৰ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ওড়িশা ৰাজ্য চৰকাৰে সামাজিক আৰু আৰ্থ-শিক্ষাগত দিশৰ পৰা পিছপৰা গোট হিচাপে স্বীকৃতি দিছে। ১৯৯৪ চনত এই সম্প্ৰদায়ক কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ Other Backward Classes (OBC) তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। এই স্বীকৃতিৰ ফলত কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলে শিক্ষা, চৰকাৰী চাকৰি আৰু অন্যান্য উন্নয়নমূলক আঁচনিৰ ক্ষেত্ৰত সংৰক্ষণ সুবিধা লাভ কৰে।[4]
পানী সংৰক্ষণ আৰু কৃষি উন্নয়ন
[সম্পাদনা কৰক]কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলে পানী সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছে। মৌখিক ইতিহাস অনুসৰি, তেওঁলোকে নতুন বসতি স্থাপন কৰাৰ সময়ত প্ৰায় ১৩ টা পুখুৰী খনন কৰিছিল। এই পুখুৰীসমূহ মূলত কৃষিকাজৰ বাবে পানীৰ যোগান ধৰাৰ উদ্দেশ্যে খনন কৰা হৈছিল। এই পদক্ষেপে তেওঁলোকৰ কৃষি উৎপাদন বৃদ্ধি পায় আৰু স্থানীয় পৰিৱেশৰ উন্নয়ন ঘটে।[4]
সাংস্কৃতিক পৰম্পৰা আৰু উৎসৱ
[সম্পাদনা কৰক]কুইলতা সম্প্ৰদায়ে নিজৰ সাংস্কৃতিক পৰম্পৰা আৰু ধৰ্মীয় উৎসৱসমূহৰ জৰিয়তে সামাজিক একতা আৰু পৰস্পৰ সহযোগিতাৰ মানসিকতা গঢ়ি তোলে। তেওঁলোকৰ মুখ্য দেৱতা ৰাণেশ্বৰ ৰামচণ্ডী দেৱীৰ পূজা, স্থানীয় উৎসৱ, নৃত্য-গীত আদি এই সম্প্ৰদায়ৰ সাংস্কৃতিক পৰিচয়ৰ অংশ। এই উৎসৱসমূহত অংশগ্ৰহণৰ জৰিয়তে সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলৰ মাজত ঐক্য আৰু সহানুভূতিৰ বোধ বৃদ্ধি পায়।[3]
আধুনিক যুগত কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ অৱদান
[সম্পাদনা কৰক]আধুনিক যুগত কুইলতা সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য অৱদান আগবঢ়াইছে। কৃষি, শিক্ষা, সমাজসেৱা, সাহিত্য আদি ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ দেখা যায়। কুইলতা মহাসভা (Kulta Maha Sabha) নামৰ সংগঠনটোৱে সম্প্ৰদায়ৰ ঐতিহ্য, সংস্কৃতি আৰু ইতিহাস সংৰক্ষণৰ বাবে বিভিন্ন কাৰ্যসূচী গ্ৰহণ কৰিছে। এই সংগঠনটোৱে সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলৰ মাজত গৌৰৱৰ বোধ জাগ্ৰত কৰাৰ লগতে সমাজত তেওঁলোকৰ অৱদানৰ বিষয়ে সচেতনতা বৃদ্ধি কৰিছে।[6]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Kumar Suresh Singh (1992). People of India: Odisha (2 pts.). Anthropological Survey of India. ISBN 978-81-7046-294-1. https://books.google.com/books?id=zNQwwbwUsC4C&q=kulta.
- ↑ Caste in India: Its Nature, Function and Origins, p. 50, p. 247
- ↑ 3.0 3.1 "Political Economy of Medieval West Orissa As Reflected in Oral Tradition". Odisha Review. https://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/jun2005/engpdf/or_eng_pdf_2005.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-17.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "History of Kulita Cast". https://aitragirtimuos.blogspot.com/2017/03/history-of-kulita-cast.html?m=1। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-17.
- ↑ "Kulta caste surname list". https://kultajati12.blogspot.com/2023/09/kulta-jati-surname-list.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-17.
- ↑ "Welcome to KMS". https://kultamahasabha.blogspot.com/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-17.