আলাওল

চৈয়দ আলাওল
স্থানীয় নাম	চৈয়দ আলাওল
জন্ম	১৬০৭ জালালপুৰ, মাদাৰীপুৰ, ফাতেহাবাদ, বংগ
মৃত্যু	১৬৮০ (বয়স ৭২–৭৩)
পেচা	কবি

চৈয়দ আলাওল (বঙালী: সৈয়দ আলাওল; ১৬০৭ – ১৬৮০)) আছিল ১৭ শতিকাৰ বংগৰ এজন কবি। তেওঁৰ আটাইতকৈ পৰিচিত গ্ৰন্থ হৈছে পদ্মাৱতী, য'ত সিংহলী ৰাজকুমাৰী পদ্মাৱতীৰ কাহিনী চিত্ৰিত কৰা হৈছে। তেওঁক মধ্যযুগীয় বঙালী কবিসকলৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়। যিহেতু তেওঁৰ বেছিভাগ কবিতাতে আৱেগ আৰু বুদ্ধিদীপ্ততাৰ সংমিশ্ৰণ ঘটিছে, সেয়েহে তেওঁক মধ্যযুগীয় বাংলা সাহিত্যৰ পণ্ডিত কবি (কবিসকলৰ পণ্ডিত) বুলি কোৱা হয়। বাংলাদেশৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ সাহিত্য পুৰস্কাৰ আলাওল সাহিত্য পুৰুষৰ নাম তেওঁৰ নামেৰে ৰখা হৈছে।

জীৱন

সম্ভৱতঃ ১৬০৭ চনত ফতেহাবাদৰ ফতোৱাবাদ পৰগনাৰ জালালপুৰ গাঁৱতফতেহাবাদৰ শাসক মাজলিছ কুতুবৰ দৰবাৰৰ এজন মন্ত্ৰীৰ ঘৰত তেওঁ জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল।তেওঁ বাংলা, আৰবী, পাৰ্চী আৰু সংস্কৃত ভাষা শিকিছিল। পিতৃৰ সৈতে নাৱত যাত্ৰা কৰি থকা অৱস্থাত পৰ্তুগীজ জলদস্যুই আলাওলক অপহৰণ কৰে আৰু তাৰ পিছত আৰাকানলৈ লৈ যায়।

আলাওলে কিছুদিন দেহৰক্ষী হিচাপে কাম কৰিছিল যদিও লাহে লাহে কবি হিচাপে তেওঁৰ সুনাম বিয়পি পৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰতিভাক প্ৰথমে স্বীকৃতি দিছিল আৰাকানৰ ম্ৰাউক-উ বংশৰ ৰজা চান্দা থুধাম্মাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী মগন ঠাকুৰে। লগতে আদালতৰ অন্যান্য বয়োজ্যেষ্ঠসকল; যেনে-মুখ্যমন্ত্ৰী চুলেমান, ৰাজকীয় মন্ত্ৰী চৈয়দ মুছা, সেনা অধিনায়ক মহম্মদ খান, কৰ মন্ত্ৰী মাজলিছ নবৰাজেও তেওঁৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰিছিল।

১৬৫৯ চনত তেওঁ সতী মায়না অ' ল'ৰচন্দ্ৰানি সম্পূৰ্ণ কৰে, যাৰ প্ৰথম অংশ আৰাকানৰ আন এজন বাংলা দৰবাৰী কবি দৌলত কাজীয়ে ইয়াৰ পূৰ্বে সম্পূৰ্ণ কৰিছিল। শ্ৰীচন্দ্ৰ সুধৰ্ম বা সন্দা থুধম্মাৰ অনুৰোধত তেওঁ ত'হফা অনুবাদ কৰিছিল। পিছত ৰজা শ্ৰীচন্দ্ৰ সুধৰ্মাৰ ভগ্নীৰ পোষক পুত্ৰ তথা সহ-শাসনকৰ্তা আৰু আৰকানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰাজকুমাৰ মগন ঠাকুৰে তেওঁৰ আৰকানৰ দৰবাৰত স্থান নিশ্চিত কৰে।

মালিক মহম্মদ জয়সীৰ পদ্মাৱতৰ আধাৰত তেওঁৰ প্ৰধান গ্ৰন্থ পদ্মাৱতী মগন ঠাকুৰৰ পৃষ্ঠপোষকতাত ৰচনা কৰা হৈছিল। তেওঁ এই সময়ছোৱাতে একে নামৰ পাৰ্চী গ্ৰন্থৰ অভিযোজন ছাইফুলমুলুক বদিউজ্জামালও লিখিবলৈ আৰম্ভ কৰে। পঞ্জাবী সাহিত্যৰ ৰহস্যবাদী কবি মিঞা মহম্মদ বক্সৰ বিখ্যাত কবিতা হৈছে ৰাজকুমাৰ ছাইফুল মালুক আৰু বদ্ৰী জামালাৰ। মগন ঠাকুৰৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁ ৰজা শ্ৰীচন্দ্ৰ সুধৰ্মাৰ সেনা প্ৰধান ছাইয়াদ মহম্মদ মুছাৰ পৰা পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰে। তেওঁৰ অনুৰোধত তেওঁ পাৰ্চী ভাষাৰ পৰা হফ্ট পেইকাৰক বাংলা ভাষাত সপ্তপয়কাৰ শীৰ্ষক নাম দি অনুবাদ কৰিছিল। সপ্তপয়কাৰৰ প্ৰশস্তিত আলাওলে মোগল ৰাজকুমাৰ শ্বাহ ছুজাৰ আৰাকানলৈ আগমনৰ কথা উল্লেখ কৰিছে।১৬৫৯ চনত শ্বাহ শ্বুজাই আৰাকানত থকা দৰবাৰত আশ্ৰয় লয়। ১৬৬০ চনত শ্বাহ ছুজাক হত্যা কৰাৰ পিছত আলাওলক তেওঁৰ লগত ঘনিষ্ঠতাৰ বাবে আৰাকান দৰবাৰৰ পৰাও বাহিৰ কৰি দিয়া হয়। তেওঁৰ চিকন্দৰনামাত আত্মজীৱনীমূলক অংশ অনুসৰি প্ৰথমে তেওঁক কাৰাগাৰত ভৰাই থোৱা হৈছিল। এই সন্ধিক্ষণত আৰাকান ৰজাৰ মন্ত্ৰী বা কাজী ছায়েদ মাছুদ শ্বাহে তেওঁক আশ্ৰয় দিছিল। মাছুদ শ্বাহে কাদিৰিয়া তাৰিকাৰ অধীনত আলাওল খিলাফতো দিছিল। আলাওলে তেওঁৰ অনুৰোধত তেওঁৰ ছাইফুলমুলুক বদিউজ্জামাল সম্পূৰ্ণ কৰিলে। তেওঁ শেষ দিনবোৰ আৰাকানৰ আন এজন মন্ত্ৰী মাজলিছ নৱৰাজৰ দৰবাৰত কটায়৷ ইয়াত তেওঁ শেষৰখন গ্ৰন্থ ছিকন্দৰনামা (আহমেদ শ্বৰীফৰ মতে) বা দাৰা-চিকান্দৰ (সুকুমাৰ সেনৰ মতে) লিখিছিল, যি আছিল পাৰ্চী কবি নিজামী গাঞ্জাৱীৰ এস্কাণ্ডাৰ-নামাৰ অনুবাদ।

সৃষ্টিৰাজি

তেওঁৰ ৰচনাসমূহ ৰাগতালনামাৰ বাহিৰেও আন ভাষাৰ ৰচনাৰ অভিযোজন৷ সেইসমূহৰ ভিতৰত আছে:

• পদ্মাৱতী (১৬৪৮)
• সতীময়না লৰাচন্দ্ৰানি (দৌলত কাজীৰ ৰচনাৰ সম্পূৰ্ণ) (১৬৫৯)
• সপ্তপয়কাৰ (১৬৬৫)
• ছাইফুলমুলুক বদিউজ্জামাল (১৬৬৯)
• ছিকন্দৰনামা (১৬৭১–৭২)
• ত'হফা (১৬৬০)
• ৰাগতালনামা

তেওঁৰ কবিতাসমূহৰ পৰা তেওঁৰ লগত চুফীবাদৰ ঘনিষ্ঠতাৰ অনুমান পাব পাৰি।

উত্তৰাধিকাৰ

বাংলাদেশৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ সাহিত্য পুৰস্কাৰ আলাওল সাহিত্যিক পুৰুষৰ নাম তেওঁৰ নামেৰে ৰখা হৈছে। বাংলাদেশৰ চট্টগং বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰধান পুৰুষ ছাত্ৰ ছাত্ৰাবাস আলাওল গৃহৰ নাম তেওঁৰ নামেৰে ৰখা হৈছে।