ৰঞ্জিত সিং

ৰঞ্জিৎ সিং
ৰঞ্জিৎ সিং
	পঞ্জাবৰ মহাৰজা; লাহোৰৰ মহাৰজা; শ্বেৰ-ই পাঞ্জাব (পাঞ্জাবৰ সিংহ); (ভাৰতৰ সিংহ); চৰকাৰ-ই ৱালা(চৰকাৰৰ প্ৰধান); চৰকাৰ খালছাজী; পঞ্চ নদীৰ গৰাকী; সিং চাহিব
	কোম্পানী স্কুল মহাৰাজ ৰঞ্জিত সিং, লক্ষ্ণৌ, অৱধ, ১৮১০-২০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ প্ৰতিকৃতি চিত্ৰ
	মহাৰজা শিখ সাম্ৰাজ্যৰ
ৰাজত্ব	১২ এপ্ৰিল ১৮০১ – ২৭ জুন ১৮৩৯
Investiture	১২ এপ্ৰিল ১৮০১লাহোৰ দুৰ্গ
উত্তৰাধিকাৰী	খৰক সিং
	মুখ্য চুকেৰচাকিয়া মিছল
ৰাজত্বকাল	১৫ এপ্ৰিল ১৭৯২– ১১ এপ্ৰিল ১৮০১
পূৰ্বসূৰী	মহা সিং
দাম্পত্য সঙ্গী	মেহতাব কৌৰ; দাতাৰ কৌৰ ; জিণ্ড কৌৰ; See list for others
অন্যান্য বোৰ...সন্তান
	খৰক সিং; শ্বেৰ সিং; দালীপ সিং
বাসগৃহ	চুকেৰচাকিয়া
মাতৃ	ৰাজ কৌৰ
পিতৃ	মহা সিং
মৃত্যু	২৭ জুন, ১৮৩৯ (৫৮ বছৰ);
স্বাক্ষৰ
ধৰ্ম	শিখ

ৰঞ্জিৎ সিং(ইংৰাজী: Ranjit Singh) আছিল শিখ সাম্ৰাজ্যৰ প্ৰতিষ্ঠাপক আৰু প্ৰথম মহাৰাজ, তেওঁ ১৮০১ চনৰ পৰা ১৮৩৯ চনলৈকে তেওঁৰ মৃত্যুলৈকে শাসন কৰিছিল। উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে তেওঁ উত্তৰ-পশ্চিম ভাৰতৰ উপমহাদেশত শাসন কৰিছিল। তেওঁ শৈশৱকালত সৰুআই বা বসন্ত ৰোগৰ পৰা ভাগ্যক্ৰমেহে বাচিছিল যদিও তেওঁৰ বাওঁ চকুতো দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল। ৰঞ্জিৎ সিঙে অতি সৰুকালত ১০ বছৰ বয়সতেই নিজৰ দেউতাকৰ সৈতে সহযোগ কৰি এখন যুঁজঁত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। কিশোৰ অৱস্থাৰ সময়ছোৱাত তথা তেওঁৰ দেউতাক মৃত্যু হোৱাৰ পিছত, ৰঞ্জিতে পৰৱৰ্তী সময়ত আফগান সকলৰ বিৰুদ্ধে কেইবাখনো যুদ্ধত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। ২১ বছৰ বয়সত, তেওঁক "পঞ্জাৱৰ মহাৰাজ" বুলি ঘোষণা কৰা হৈছিল।^[3] ৰঞ্জিত সিঙৰ আটাইতকৈ স্থায়ী উত্তৰাধিকাৰসমূহৰ ভিতৰত এটা আছিল পঞ্জাৱৰ একত্ৰীকৰণ। তেওঁৰ শাসনকালৰ আগতে, পঞ্জাৱৰ শিখ মিছিলসমূহৰ মাজত একতা নাছিল, বিপথে পৰিচালিত হৈছিল, প্ৰত্যেকেই বিভিন্ন নেতাৰ দ্বাৰা শাসিত আছিল। এই বিপথে পৰিচালিত বোৰ প্ৰায়ে ইজনে সিজনৰ সৈতে বিৰোধিতা কৰিছিল, যাৰ ফলত অঞ্চলটো বাহ্যিক ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছিল। ৰঞ্জিত সিঙে তেওঁৰ নেতৃত্বত এই বিপথে পৰিচালিত সকলক একত্ৰিত কৰাৰ সামৰ্থ্যই এক শক্তিশালী আৰু সংহত শিখ ৰাজ্য ৰচনা কৰিছিল যি বাহ্যিক আক্ৰমণকাৰী, বিশেষকৈ আফগান আৰু ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে নিজকে ৰক্ষা কৰিব পাৰে।^[4]১৮৩৯ চনৰ ভিতৰত তেওঁৰ নেতৃত্বত পঞ্জাৱ অঞ্চলত তেওঁৰ সাম্ৰাজ্যখন বৃদ্ধি পাইছিল।^[5]তেওঁৰ উত্থানৰ আগতে, পাঞ্জাৱ অঞ্চলত অসংখ্য যুঁজাৰু যাৰ মাজত একতা নথকা বাৰজন শিখৰ কনফেডেৰাচি শাসক আছিল,আৰু এজন মুছলমানৰ অধীনত আছিল। ৰঞ্জিত সিঙে শিখ মিছিলসমূহ একত্ৰিত কৰি শিখ সাম্ৰাজ্য সাম্ৰাজ্য স্থাপনৰ উদ্দেশ্যেৰে স্থানীয় ৰাজ্যসমূহ দখল কৰিছিল।^[6]তেওঁ বাৰে বাৰে বাহিৰা শক্তিৰ আক্ৰমণ বিশেষকৈ আফগান সকলৰ হাতত পৰাজিত হৈছিল সেয়ে পাছত আফগানসকলক হৰুৱাবলৈ ব্ৰিটিছসকলৰ সৈতে বন্ধুত্বপূৰ্ণ সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিছিল।^[7]ৰঞ্জিত সিঙৰ ৰাজত্বকালত তেওঁৰ সাম্ৰাজ্যত ভালেমান সংস্কাৰ, আন্তঃগাঁথনিৰ উন্নয়ন আৰু সাধাৰণ সমৃদ্ধি সাধন হৈছিল।^[8]তেওঁৰ খালচা সেনা আৰু প্ৰশাসনিক ক্ষেত্ৰত সকলো ধৰ্মৰে লোক শিখ, হিন্দু, মুছলমান আৰু ইউৰোপীয় সকল অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।^[9] ৰঞ্জিৎ সিঙৰ দিনত শিখসকলৰ সাংস্কৃতিক আৰু শিল্পকলাৰ উন্নয়ন হৈছিল। কিয়নো তেওঁ শিখ শিল্পকলা আৰু সংস্কৃতিৰ উন্নয়নৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল আৰু পৃষ্ঠপোষক আছিল। তেওঁ অমৃতসৰৰ হৰমন্দিৰ চাহিবৰ পুনৰ নিৰ্মাণ কৰাইছিল। তেওঁ অমৃতসৰৰ হৰমন্দিৰ চাহিব গুৰুদ্বাৰাত মাৰ্বল আৰু সোণ ৰখা স্থাপন কৰিছিল, তেতিয়াৰ পৰা ইয়াক সোণালী মন্দিৰ বুলি কোৱা হয়। তখত শ্ৰী পাটনা চাহিব, বিহাৰ আৰু হাজুৰ চাহিব নান্দেদ, মহাৰাষ্ট্ৰকে ধৰি অন্যান্য মুখ্য গুৰুদ্বাৰাসমূহৰ পৃষ্ঠপোষক আছিল।^[10] ^[11]

প্ৰাৰম্ভিক জীৱন

ৰঞ্জিত সিঙৰ জন্ম ১৭৮০ চনৰ ১৩ নৱেম্বৰত পঞ্জাৱ অঞ্চলৰ গুজৰানৱালাত (বৰ্তমানৰ পঞ্জাৱ, পাকিস্তান) সন্ধৱালিয়া জাট শিখ পৰিয়ালত হৈছিল। দেউতাকৰ নাম আছিল মহা সিং আৰু মাতৃৰ নাম আছিল ৰাজ কৌৰ। তেওঁৰ মাতৃ ৰাজ কৌৰ জিন্দৰ সিদ্ধু জাট শিখ শাসক ৰাজা গজপত সিঙৰ কন্যা আছিল^[12] তেওঁৰ জন্মৰ পিছত, তেওঁক তেওঁৰ পূৰ্বপুৰুষৰ নাম অনুসৰি বুদ্ধ সিং নাম দিয়া হৈছিল।

পাছত শিশুটোৰ নাম ৰঞ্জিত ৰখা হৈছিল। ৰঞ্জিতৰ আক্ষৰিক অৰ্থ, 'যুদ্ধত বিজয়ী' আৰু সিং ('সিংহ') তেওঁৰ দেউতাকে চাট্টা প্ৰধান পীৰ মুহাম্মাদৰ বিৰুদ্ধে কৰা তেওঁৰ সেনাৰ বিজয়ক স্মৰণ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিছিল^[13]

দেউতাক মহা সিঙৰ মৃত্যুত, ৰঞ্জিত সিঙে বাৰ বছৰ বয়সতে মিছল চুক্ৰাচাকিয়াৰ নেতা হয়। ১৫ বছৰ বয়সত তেওঁ কানহায়াসকলৰ এগৰাকী মুৰব্বীৰ জীয়েকক বিয়া কৰায়, আৰু বহু বছৰ ধৰি তেওঁৰ কাম-কাজ তেওঁৰ উচ্চাকাংক্ষী শাহু, বিধৱা সদা কৌৰে পৰিচালনা কৰিছিল। নাক্কাসকলৰ এজনী ছোৱালীৰ সৈতে দ্বিতীয় বিবাহে ৰঞ্জিত সিঙক শিখ সংঘৰ গোত্ৰসমূহৰ মাজত প্ৰসিদ্ধ কৰি তুলিছিল।^[14]

কৰ্মজীৱন

ৰঞ্জিত সিঙৰ প্ৰথম গুৰুত্বপূৰ্ণ সামৰিক বিজয় আছিল ১৭৯৭ চনত যেতিয়া তেওঁ লাহোৰৰ আফগান গভৰ্ণৰ জামান শ্বাহ দুৰানীক পৰাস্ত কৰিছিল। এই বিজয়ে কেৱল ৰঞ্জিত সিঙক এজন শক্তিশালী নেতা হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰাই নহয় কিন্তু শেষত লাহোৰ দখলৰ পথও প্ৰশস্ত কৰিছিল। লাহে লাহে চুটলেজৰ পৰা সিদ্ধুলৈকে তেওঁ দেশত শাসন কৰি থকা সকলো মিছিলক দমন কৰিলে। ১৭৯৯ চনত ৰঞ্জিত সিঙে পঞ্জাৱৰ ঐতিহাসিক ৰাজধানী লাহোৰ দখল কৰে। লাহোৰ দখল কৰাটো তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ এক টাৰ্ণিং পইণ্ট আছিল, কিয়নো ই তেওঁক উত্তৰ ভাৰতৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ চহৰৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ প্ৰদান কৰিছিল। লাহোৰ শিখ সাম্ৰাজ্যৰ ৰাজধানী হয়, আৰু ৰঞ্জিত সিঙক 1801 চনত পঞ্জাৱৰ মহাৰাজ বুলি ঘোষণা কৰা হয়। ফুলকিয়ন মিছলৰ শাসকসকলে চুটলেজ আৰু যমুনাৰ মাজত শাসন কৰি আছিল। ১৮০৬ খ্ৰীঃত ৰঞ্জিত সিঙে ফুলকিয়ন মিছলৰ শাসকক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল, যদিও সফল নহ'ল। ৰঞ্জিত সিঙৰ সামৰিক নেতৃত্বৰ বহুতো গুণ আছিল। তেওঁ দূৰদৰ্শী আছিল। শীতলা ৰোগত তেওঁৰ এটা চকু হেৰাই গৈছিল। কিন্তু ইয়াৰ সত্ত্বেও, তেওঁ উৎসাহী বীৰ আছিল। গতিকে যেতিয়ালৈকে তেওঁ জীয়াই আছিল, সকলো মিছল দমন কৰা থৈছিল।

সেই সময়ত ব্ৰিটিছ ৰাজ্য যমুনালৈ বিস্তৃত হৈছিল আৰু ফুলকিয়ান মিছলৰ ৰজাসকলে ইংৰাজ ৰাজ্যৰ আধিপত্যত বিশ্বাস কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল।

সিঙে ব্ৰিটিছৰ সৈতে যুঁজ দিয়াটো উচিত বুলি ভবা নাছিল আৰু এখন চুক্তি কৰিছিল যে আমি চুটতলেজৰ আগলৈ আমাৰ ৰাজ্য সম্প্ৰসাৰিত নকৰোঁ। ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়েও ৰঞ্জিত সিঙৰ সাম্ৰাজ্যৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছিল। যদিও অমৃতসৰৰ চুক্তিয়ে শিখ সাম্ৰাজ্য আৰু ব্ৰিটিছসকলৰ মাজত শান্তি নিশ্চিত কৰিছিল, ব্ৰিটিছে নিৰন্তৰ ভাৱে পঞ্জাৱত তেওঁলোকৰ প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰাৰ সুযোগ বিচাৰি আছিল। ৰঞ্জিত সিঙে ব্ৰিটিছসকলৰ বৰ্ধিত শক্তিৰ বিষয়ে অৱগত আছিল আৰু নিজৰ স্থিতি শক্তিশালী কৰাৰ বাবে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছিল তেওঁৰ সৈন্যবাহিনীৰ আধুনিকীকৰণ আৰু তেওঁৰ সীমা শক্তিশালী কৰা। সিঙে তেওঁৰ সৈন্যসকলক প্ৰশিক্ষণ দিবলৈ নেপোলিয়নৰ কেইবাজনো প্ৰাক্তন জেনেৰেলসহ ইউৰোপীয় ভাৰাতীয়া সৈন্য নিয়োগ কৰি প্ৰথম আধুনিক ভাৰতীয় সেনা সৃষ্টি কৰিছিল। এক শক্তিশালী সামৰিক শক্তি যাৰ উপস্থিতিৰ কাৰণে ব্ৰিটিছে উপনিবেশ স্থাপনত পলম কৰিছিল। তেওঁ এক শক্তিশালী আৰু বলশালী সশস্ত্ৰ ৰাজ্য সৃষ্টি কৰিছিল; সেই সময়ত পঞ্জাৱ হৈছিল একমাত্ৰ ৰাজ্য যি ব্ৰিটিছৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হোৱা নাছিল। ইয়াৰ পাছত তেওঁ পঞ্জাৱৰ দক্ষিণ, পশ্চিম আৰু উত্তৰ অংশ আক্ৰমণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু দহ বছৰৰ ভিতৰত তেওঁৰ ৰাজ্য মুলতান, পেছাৱাৰ আৰু কাশ্মীৰলৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰে।

ৰঞ্জিত সিঙে পেছাৱাৰক নিজৰ নিয়ন্ত্ৰণলৈ আনিছিল, কিন্তু সেই প্ৰদেশৰ সম্পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ তেওঁ বহু বছৰ ধৰি কঠোৰ সংগ্ৰাম কৰিব লগা হৈছিল। তেওঁ সমগ্ৰ পঞ্জাৱৰ আধিপত্য দখল কৰিছিল; আৰু ব্ৰিটিছসকলৰ হস্তক্ষেপৰ সন্মুখীন হ'ব লগা হোৱা নাছিল। কিন্তু যেতিয়া ব্ৰিটিছে নেপোলিয়নৰ বাহিনীৰ বিৰুদ্ধে শিখসকলৰ পৰা সহায় বিচাৰিছিল, তেওঁলোকে বৃটিছক সহায় কৰা নাছিল।

পাৰিবাৰিক জীৱন

ৰঞ্জিত সিঙে বিভিন্ন সময়ত কেইবাগৰাকীও মহিলাক বিবাহ কৰাইছিল আৰু তেওঁৰ ২০ গৰাকী পত্নী আছিল। কিছুমান বুৰঞ্জীবিদৰ মতে, মহাৰাজৰ বিবাহ সম্পৰ্কীয় তথ্য স্পষ্ট নহয় আৰু এয়া নিশ্চিত যে তেওঁৰ বহুতো সম্পৰ্ক আছিল। ১৮৮৯ চনত এখন ফৰাচী আলোচনীক দিয়া সাক্ষাৎকাৰত মহাৰাজৰ পুত্ৰ দিলীপ সিঙে কৈছিল, "মই মোৰ দেউতাকৰ ৪৬ গৰাকী পত্নীৰ এগৰাকীৰ সন্তান। '

মৃত্যু

১৮৩৯ চনত ৰঞ্জিত সিঙৰ মৃত্যু হয়। তেওঁৰ চাৰিগৰাকী হিন্দু পত্নী- মেহতাব দেৱী (গুড্ডান চাহিবা), ৰাজা সংসাৰ চান্দৰ কন্যা ৰাণী হৰ দেৱী, এগৰাকী চেলেৰিয়া ৰাজপুতৰ কন্যা ৰাণী ৰাজ দেৱী, পদ্ম ৰাজপুতৰ কন্যা ৰাণী ৰাজ দেৱী আৰু ৰাজকীয় উপাধি থকা সাতজন হিন্দু উপপত্নীয়ে স্বেচ্ছাই তেওঁৰ অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়াত নিজকে সতী দাহ কৰে।^[15] তেওঁৰ মৃত্যুৰ পাছত জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ খাৰক সিঙে উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে শাসনভাৰ গ্ৰহণ কৰে। বেছিভাগ বুৰঞ্জীবিদে বিশ্বাস কৰে যে দক্ষ ৰাজনৈতিক উত্তৰাধিকাৰীসকলে এক অতি দীৰ্ঘম্যাদী, স্বাধীন আৰু শক্তিশালী ৰাজ্য গঢ়ি তুলিব পাৰিলেহেঁতেন, যিদৰে ৰঞ্জিত সিঙে তেওঁৰ শাসনকালত কৰিছিল। অৱশ্যে, তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰীসকলৰ দুৰ্বল শাসন আৰু ৰাজনৈতিক দুৰাবস্থাৰ বাবে ৰাজ্যখন ভাঙি পৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰীসকলে দুৰ্ঘটনা আৰু হত্যাৰ জৰিয়তে মৃত্যুবৰণ কৰিছিল, আনহাতে অভিজাত বিষয়া আৰু সেনাই নিজৰ ক্ষমতাৰ বাবে উঠিপৰি লাগিছিল।^[16]দ্বিতীয় এংলো শিখ যুদ্ধৰ শেষত, ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে পঞ্জাবৰ শিখ সাম্ৰাজ্য বৃটিছৰ সাম্ৰাজ্যৰ সৈতে সংযুক্ত কৰে।

বাহ্যিক সংযোগ

তথ্যৰ উৎস

[1] ttps://www.collinsdictionary.com/dictionary/hindi-english/%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0#:~:text=%2Fsarak%C4%81ra%2F,are%20responsible%20for%20governing%20it.

[2] A history of the Sikhs by Kushwant Singh, Volume I (p. 195)

[3] ttps://archive.org/details/TheEncyclopediaOfSikhism-VolumeIiiM-r/page/479/mode/1up

[4] ttps://planetamritsar.com/blogs/news/maharaja-ranjit-singh-all-you-need-to-know

[5] ttps://web.archive.org/web/20120216043951/http://histories.cambridge.org/extract?id=chol9780521268844_CHOL9780521268844A008

[6] ttps://books.google.com/books?id=qoRDAAAAYAAJ

[7] ttps://books.google.com/books?id=Vr4VAQAAIAAJ

[8] ttps://books.google.com/books?id=YrG_aJTgnw0C

[9] ttps://books.google.com/books?id=zp0FbTniNaYC&pg=PA147

[10] ttps://books.google.com/books?id=zjduAAAAMAAJ

[11] ttps://books.google.com/books?id=ddgO-DldmSwC

[12] ttps://books.google.com/books?id=nDluAAAAMAAJ

[13] ttps://books.google.com/books?id=Vr4VAQAAIAAJ

[14] ttps://www.britannica.com/biography/Ranjit-Singh-Sikh-maharaja

[15] ttps://books.google.com/books?id=Cd4yBgAAQBAJ&pg=PA13

[16] ttps://www.newworldencyclopedia.org/entry/Maharaja_Ranjit_Singh#Death

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]