বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয় (ভাৰত)

বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয় (ভাৰত)

ভাৰতৰ প্ৰতীক
সংস্থাৰ ৰূপৰেখা
ক্ষেত্ৰাধিকাৰ	ভাৰত চৰকাৰ
মুখ্য কাৰ্যালয়	বাণীজ্য ভৱন ১৬, আকৱৰ ৰোড, নতুন দিল্লী, ভাৰত
সংস্থাৰ কাৰ্যবাহী	পীয়ুষ গোৱেল, কেবিনেট মন্ত্ৰী অনুপ্ৰিয়া পেটেল, ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী সোম প্ৰকাশ, ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী
ৱেবছাইট	বাণিজ্য বিভাগ উদ্যোগ আৰু অভ্যন্তৰীণ বাণিজ্যৰ প্ৰসাৰ বিভাগ

বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ে দুটা বিভাগ পৰিচালনা কৰে, বাণিজ্য বিভাগ আৰু উদ্যোগ আৰু অভ্যন্তৰীণ বাণিজ্য প্ৰসাৰৰ বিভাগ। মন্ত্ৰালয়ৰ অধ্যক্ষ হ'ল কেবিনেট মন্ত্ৰী।

বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰী

ভাৰতৰ প্ৰতীক
বৰ্তমান পদাধিকাৰী পীয়ুষ গোৱাল [ ২০১৯ চনৰ ৩১ মে -ৰ পৰা
বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়
মনোনয়ন কৰ্তা	প্ৰধানমন্ত্ৰী
নিয়োগকৰ্তা	ৰাষ্ট্ৰপতি ( প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ পৰামৰ্শ মতে )
প্ৰথম পদাধিকাৰী	শ্যামা প্ৰসাদ মুখাৰ্জী
গঠন	১৯৪৭ চনত
ৱেবচাইট	commerce.gov.in

বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰী হৈছে বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ৰ মুৰব্বী আৰু ভাৰত চৰকাৰৰ কেবিনেট মন্ত্ৰীসকলৰ এজন। স্বাধীন ভাৰতৰ প্ৰথম বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰী আছিল শ্যামা প্ৰসাদ মুখাৰ্জী। বৰ্তমানৰ মন্ত্ৰী হ'ল ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিৰ পিয়ুষ গোৱেল। পিয়ুষ গোৱেল তেখেতে ২০১৯ চনৰ ৩১ মে'ত সুৰেশ প্ৰভুৰ পৰা দায়িত্ব লয়।

ভূতপূৰ্ব মন্ত্ৰী সকলঃ উদ্যোগ

#	প্ৰতিকৃতি	নাম	কাৰ্যকাল		প্ৰধানমন্ত্ৰী	দল
১		শ্যামা প্ৰসাদ মুখাৰ্জী	১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্ট	১৯ এপ্ৰিল ১৯৫০ চন	জৱাহৰলাল নেহৰু	হিন্দু মহাসভা
২		জৱাহৰলাল নেহৰু	১৯ এপ্ৰিল ১৯৫০ চন	১৯৫০ চনৰ ১৩ মে’		ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
৩		হৰেক্ৰুষ্ণ মাহতাব	১৯৫০ চনৰ ১৩ মে’	১৯৫২ চনৰ ১৩ মে’
৪		টি টি কৃষ্ণমচাৰী	১৯৫২ চনৰ ১৩ মে’	১৯৫৬ চনৰ ৩০ আগষ্ট
৫		মোৰাৰজী দেশাই	১৯৫৭ চনৰ ১ জানুৱাৰী	২৮ মাৰ্চ ১৯৫৮
৬		লাল বাহাদুৰ শাস্ত্ৰী	২৮ মাৰ্চ ১৯৫৮	১৯ জুলাই ১৯৬৩
৭		কে চেংগালাৰায় ৰেড্ডী	৫ এপ্ৰিল ১৯৬১	৯ জুন ১৯৬৪
8		নিত্যানন্দ কানুংগো	১৯ জুলাই ১৯৬৩	১৯৬৪ চনৰ ১৩ জুন
9		ৰাম সুভোগ সিং	৯ জুন ১৯৬৪	১৯৬৪ চনৰ ১৩ জুন	লাল বাহাদুৰ শাস্ত্ৰী
10		এইচ চি দাসপ্পা	১৯ জুলাই ১৯৬৪	১৯৬৪ চনৰ ২৯ অক্টোবৰ
11		ত্ৰিভুৱন নাৰায়ণ সিং	১৯৬৪ চনৰ ৩০ অক্টোবৰ	১৯৬৬ চনৰ ২৪ জানুৱাৰী
12		দামোদৰম সঞ্জীৱয়্যা	১৯৬৬ চনৰ ২৪ জানুৱাৰী	১৯৬৭ চনৰ ১৩ মাৰ্চ	ইন্দিৰা গান্ধী
13		ফখৰুদ্দিন আলী আহমেদ	১৯৬৭ চনৰ ১৩ মাৰ্চ	২৭ জুন ১৯৭০
14		দীনেশ সিং	২৭ জুন ১৯৭০	১৯৭১ চনৰ ১৮ মাৰ্চ
15		মইনুল হক চৌধুৰী	১৯৭১ চনৰ ১৮ মাৰ্চ	২২ জুলাই ১৯৭২
16		চিদাম্বৰম সুব্ৰমনিয়াম	২২ জুলাই ১৯৭২	১৯৭৪ চনৰ ১০ অক্টোবৰ
17		টি এ পাই	১৯৭৪ চনৰ ১০ অক্টোবৰ	২৪ মাৰ্চ ১৯৭৭
18		ব্ৰিজ লাল বৰ্মা	২৮ মাৰ্চ ১৯৭৭	৬ জুলাই ১৯৭৭	মোৰাৰজী দেশাই	জনতা পাৰ্টি
19		জৰ্জ ফাৰ্নাণ্ডেছ	৬ জুলাই ১৯৭৭	১৫ জুলাই ১৯৭৭
20		কসু ব্ৰহ্মানন্দ ৰেড্ডী	৩০ জুলাই ১৯৭৯	২৭ নৱেম্বৰ ১৯৭৯	চৰণ সিং	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
(16)		টি এ পাই	২৭ নৱেম্বৰ ১৯৭৯	১৯৮০ চনৰ ১৪ জানুৱাৰী
21		এন ডি তিৱাৰী	৮ আগষ্ট ১৯৮১	৩ আগষ্ট ১৯৮৪	ইন্দিৰা গান্ধী	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
22		ইন্দিৰা গান্ধী	৩ আগষ্ট ১৯৮৪	১৯৮৪ চনৰ ১৪ আগষ্ট
23		ভি পি সিং	১৯৮৪ চনৰ ১৪ আগষ্ট	৭ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৪
24		কোটলা বিজয়া ভাস্কৰা ৰেড্ডী	৭ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৪	৩১ ডিচেম্বৰ ১৯৮৪
25		ৰাজীৱ গান্ধী	৩১ ডিচেম্বৰ ১৯৮৪	১৯৮৫ চনৰ ১৪ জানুৱাৰী	ৰাজীৱ গান্ধী
26		বীৰেন্দ্ৰ পাটিল	১৯৮৫ চনৰ ১৪ জানুৱাৰী	২৫ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৫
(20)		এন ডি তিৱাৰী	২৫ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৫	১৯৮৬ চনৰ ২২ অক্টোবৰ
27		জালাগম ভেংগলা ৰাও	১৯৮৬ চনৰ ২২ অক্টোবৰ	২ ডিচেম্বৰ ১৯৮৯
28		অজিত সিং	৫ ডিচেম্বৰ ১৯৮৯	১০ নৱেম্বৰ ১৯৯০	ভি পি সিং	জনতা দল
29		চন্দ্ৰ শেখৰ	২১ নৱেম্বৰ ১৯৯০	২১ জুন ১৯৯১	চন্দ্ৰ শেখৰ	সমাজবাদী জনতা পাৰ্টি (ৰাষ্ট্ৰীয়)
30		কে কৰুণাকৰন	১১ জুন ১৯৯৫	১৬ মে’ ১৯৯৬	পি ভি নৰসিংহ ৰাও	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
31		সুৰেশ প্ৰভু	১৬ মে’ ১৯৯৬	১ জুন ১৯৯৬	অটল বিহাৰী বাজপেয়ী	শিৱসেনা
32		মুৰাসোলি মৰাণ	১ জুন ১৯৯৬	১৯ মাৰ্চ ১৯৯৮	এইচ ডি দেৱে গৌড়া	দ্ৰাবিদা মুনেত্ৰ কাঝাগম
33		ছিকন্দৰ বাখত	১৯ মাৰ্চ ১৯৯৮	১৯৯৯ চনৰ ১৩ অক্টোবৰ	অটল বিহাৰী বাজপেয়ী	ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি

ভূতপূৰ্ব মন্ত্ৰীসকল : বাণিজ্য

#	প্ৰতিকৃতি	নাম	কাৰ্যকাল		প্ৰধানমন্ত্ৰী	দল
1		চি এইচ ভাভা	১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্ট	৬ এপ্ৰিল ১৯৪৮ চন	জৱাহৰলাল নেহৰু	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
2		ক্ষীতিশ চন্দ্ৰ নেওগী	৬ এপ্ৰিল ১৯৪৮ চন	১৯ এপ্ৰিল ১৯৫০ চন
3		জৱাহৰলাল নেহৰু	১৯ এপ্ৰিল ১৯৫০ চন	১৯৫০ চনৰ ২৯ মে’
4		শ্ৰী প্ৰকাশ	১৯৫০ চনৰ ২৯ মে’	১৯৫০ চনৰ ২৬ ডিচেম্বৰ
5		হৰেকৃষ্ণ মহাতাব	১৯৫০ চনৰ ২৬ ডিচেম্বৰ	১৯৫২ চনৰ ১৩ মে’
6		টি টি কৃষ্ণমচাৰী	১৯৫২ চনৰ ১৩ মে’	১৯৫৬ চনৰ ৩০ আগষ্ট
7		স্বৰন সিং	১৯৫৬ চনৰ ৩০ আগষ্ট	১৪ নৱেম্বৰ ১৯৫৬
8		মোৰাৰজী দেশাই	১৪ নৱেম্বৰ ১৯৫৬	২৮ মাৰ্চ ১৯৫৮
9		লাল বাহাদুৰ শাস্ত্ৰী	২৮ মাৰ্চ ১৯৫৮	৫ এপ্ৰিল ১৯৬১
10		কে চেংগালাৰায় ৰেড্ডী	৫ এপ্ৰিল ১৯৬১	১৯ জুলাই ১৯৬৩
11		মনুভাই শ্বাহ	১৯ জুলাই ১৯৬৩	১৯৬৭ চনৰ ১৩ মাৰ্চ	জৱাহৰলাল নেহৰু
12		দীনেশ সিং	১৯৬৭ চনৰ ১৩ মাৰ্চ	১৯৬৯ চনৰ ১৪ ফেব্ৰুৱাৰী	ইন্দিৰা গান্ধী
13		বালি ৰাম ভগত	১৯৬৯ চনৰ ১৪ ফেব্ৰুৱাৰী	২৭ জুন ১৯৭০
14		ললিত নাৰায়ণ মিশ্ৰ	২৭ জুন ১৯৭০	৫ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭৩
15		ডি পি চট্টোপাধ্যায়	৫ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭৩	২৪ মাৰ্চ ১৯৭৭
16		মোহন ধৰিয়া	২৬ মাৰ্চ ১৯৭৭	২৮ জুলাই ১৯৭৯	মোৰাৰজী দেশাই	ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি
17		চৰণ সিং	২৮ জুলাই ১৯৭৯	৩০ জুলাই ১৯৭৯	চৰণ সিং	জনতা পাৰ্টি (Secular)
18		হিতেন্দ্ৰ দেশাই	৩০ জুলাই ১৯৭৯	১৯৮০ চনৰ ১৪ জানুৱাৰী
19		প্ৰণৱ মুখাৰ্জী	১৯৮০ চনৰ ১৪ জানুৱাৰী	১৯৮২ চনৰ ১৫ জানুৱাৰী	ইন্দিৰা গান্ধী	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
20		শিৱৰাজ পেটেল	১৯৮২ চনৰ ১৫ জানুৱাৰী	১৯৮৩ চনৰ ২৯ জানুৱাৰী
21		ভি পি সিং	১৯৮৩ চনৰ ২৯ জানুৱাৰী	৭ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৪
(19)		প্ৰণৱ মুখাৰ্জী	৭ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৪	৩১ ডিচেম্বৰ ১৯৮৪	ইন্দিৰা গান্ধীৰাজীৱ গান্ধী
22		ৰাজীৱ গান্ধী	৭ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৪	১৯৮৫ চনৰ ১৪ জানুৱাৰী	ৰাজীৱ গান্ধী
(21)		ভি পি সিং	১৯৮৫ চনৰ ১৪ জানুৱাৰী	২৫ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৮৫
23		অৰ্জুন সিং	১৫ নৱেম্বৰ ১৯৮৫	২০ জানুৱাৰী ১৯৮৬
24		পি শিৱ শংকৰ	২০ জানুৱাৰী ১৯৮৬	২৫ জুলাই ১৯৮৭
25		এন ডি তিৱাৰী	২৫ জুলাই ১৯৮৭	২৫ জুন ১৯৮৮
(12)		দীনেশ সিং	২৫ জুন ১৯৮৮	২ ডিচেম্বৰ ১৯৮৯
(21)		ভি পি সিং	২ ডিচেম্বৰ ১৯৮৯	৬ ডিচেম্বৰ ১৯৮৯	ভি পি সিং	জনতা দল
26		অৰুণ নেহৰু	৬ ডিচেম্বৰ ১৯৮৯	১০ নৱেম্বৰ ১৯৯০
27		চন্দ্ৰ শেখৰ	১০ নৱেম্বৰ ১৯৯০	২১ নৱেম্বৰ ১৯৯০	চন্দ্ৰ শেখৰ	সমাজবাদী জনতা পাৰ্টি (ৰাষ্ট্ৰীয়)
28		সুব্ৰমণ্য স্বামী	১০ নৱেম্বৰ ১৯৯০২১ জুন ১৯৯১	২১ জুন ১৯৯১		জনতা দল
29		পি চিদাম্বৰম	২১ জুন ১৯৯১	৯ জুলাই ১৯৯২	পি ভি নৰসিংহ ৰাও	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
30		পি ভি নৰসিংহ ৰাও	৯ জুলাই ১৯৯২	১৯৯৩ চনৰ ১৮ জানুৱাৰী
(19)		প্ৰণৱ মুখাৰ্জী	১৯৯৩ চনৰ ১৮ জানুৱাৰী	১০ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৯৫
29		পি চিদাম্বৰমপি চিদাম্বৰম	১০ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৯৫	৩ এপ্ৰিল ১৯৯৬
(30)		পি ভি নৰসিংহ ৰাওপি ভি নৰসিংহ ৰাও	৩ এপ্ৰিল ১৯৯৬	১৬ মে’ ১৯৯৬
31		অটল বিহাৰী বাজপেয়ী	১৬ মে’ ১৯৯৬	১ জুন ১৯৯৬	অটল বিহাৰী বাজপেয়ী	ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি
32		দেৱেন্দ্ৰ প্ৰসাদ যাদৱ	১ জুন ১৯৯৬	২৯ জুন ১৯৯৬	তুমি গৌড়া	জনতা দল
33		বুদবুদ বুল্লী ৰমাইয়া	২৯ জুন ১৯৯৬	১৯ মাৰ্চ ১৯৯৮	দেৱে গৌড়া আই কে গুজৰাল	তেলেগু দেশম পাৰ্টি
34		ৰামকৃষ্ণ হেগদে	১৯ মাৰ্চ ১৯৯৮	১৯৯৯ চনৰ ১৩ অক্টোবৰ	অটল বিহাৰী বাজপেয়ী	লোক শক্তি

বৰ্তমানৰ মন্ত্ৰীসকল: বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ

#	প্ৰতিকৃতি	নাম	কাৰ্যকাল		প্ৰধানমন্ত্ৰী	দল
১		মুৰাসোলি মৰাণ	১৯৯৯ চনৰ ১৩ অক্টোবৰ	৯ নৱেম্বৰ ২০০২	অটল বিহাৰী বাজপেয়ী	দ্ৰাবিদা মুনেত্ৰ কাঝাগম
২		অৰুণ শৌৰী	৯ নৱেম্বৰ ২০০২	২৯ জানুৱাৰী ২০০৩		ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি
৩		অৰুণ জেটলী	২৯ জানুৱাৰী ২০০৩	২২ মে’ ২০০৪
৪		কমল নাথ	২২ মে’ ২০০৪	২২ মে’ ২০০৯	মনমোহন সিং	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ
৫		আনন্দ শৰ্মা	২২ মে’ ২০০৯	২৬ মে’ ২০১৪
৬		নিৰ্মলা সীতাৰমণ	২৬ মে’ ২০১৪	৩ ছেপ্টেম্বৰ ২০১৭	নৰেন্দ্ৰ মোডী	ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি
৭		সুৰেশ প্ৰভু	৩ ছেপ্টেম্বৰ ২০১৭	৩০ মে’ ২০১৯
৮		পীয়ুষ গোৱেল	৩০ মে’ ২০১৯	বৰ্তমান

বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ৰ ৰাজ্যিক মন্ত্ৰীসকল

নাম	প্ৰতিকৃতি	কাৰ্যকাল	প্ৰধান মন্ত্ৰী	পাৰ্টি
চি. আৰ. চৌধুৰী		৩ ছেপ্টেম্বৰ ২০১৭	নৰেন্দ্ৰ মোদী	ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি
হৰদীপ সিং পুৰী		৩০ মে ২০১৯
সোম প্ৰকাশ		৩০ মে ২০১৯
অণুপ্ৰিয়া পেটেল		৭ জুলাই ২০২১		অপনা দল

বাণিজ্য বিভাগ

বিভাগটোক বহুপাক্ষিক আৰু দ্বিপাক্ষিক বাণিজ্যিক সম্পৰ্ক, ৰাজ্যিক বাণিজ্য, ৰপ্তানি প্ৰচাৰ ব্যৱস্থা, আৰু কিছুমান ৰপ্তানি মুখী উদ্যোগ আৰু সামগ্ৰীৰ বিকাশ আৰু নিয়ন্ত্ৰণ সম্পৰ্কীয় বৈদেশিক বাণিজ্য নীতি আৰু দায়িত্ব প্ৰস্তুত আৰু ৰূপায়ণ কৰাৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছে।

মসৃণ কাম-কাজৰ বাবে বিভাগটোক আঠটা বিভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে :-

• প্ৰশাসনিক আৰু সাধাৰণ বিভাগ
• বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয় ভাৰত
• বিত্ত বিভাগ
• অৰ্থনৈতিক বিভাগ
• বাণিজ্য নীতি বিভাগ
• বৈদেশিক বাণিজ্য টেৰিটৰিয়েল বিভাগ
• ৰাজ্যিক বাণিজ্য আৰু আন্তঃগাঁথনি বিভাগ
• যোগান বিভাগ
• বাগিচা বিভাগ

বিভাগৰ প্ৰশাসনিক নিয়ন্ত্ৰণত থকা বিষয়সমূহ হ'ল:-

• আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য
• বৈদেশিক বাণিজ্য
• ৰাজ্যিক ব্যৱসায়
• ভাৰতীয় বাণিজ্য সেৱাৰ ব্যৱস্থাপনা
• বিশেষ অৰ্থনৈতিক মণ্ডল

উদ্যোগ আৰু অভ্যন্তৰীণ বাণিজ্যৰ প্ৰসাৰ বিভাগ

এই বিভাগটো ১৯৯৫ চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল, আৰু ২০০০ চনত ঔদ্যোগিক উন্নয়ন বিভাগ ইয়াৰ সৈতে একত্ৰিত কৰা হৈছিল। ৰাষ্ট্ৰীয় অগ্ৰাধিকাৰ আৰু আৰ্থ-সামাজিক উদ্দেশ্যৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ঔদ্যোগিক খণ্ডৰ বিকাশৰ বাবে প্ৰচাৰমূলক আৰু উন্নয়নমূলক পদক্ষেপ প্ৰস্তুত আৰু ৰূপায়ণৰ বাবে এই বিভাগদায়বদ্ধ। যদিও ব্যক্তিগত প্ৰশাসনিক মন্ত্ৰালয়ে তেওঁলোকক আৱণ্টন কৰা নিৰ্দিষ্ট উদ্যোগবোৰৰ উৎপাদন, বিতৰণ, বিকাশ আৰু পৰিকল্পনাৰ দিশবোৰ চোৱাচিতা কৰে, উদ্যোগ আৰু অভ্যন্তৰীণ বাণিজ্যৰ প্ৰচাৰ বিভাগ সামগ্ৰিক ঔদ্যোগিক নীতিৰ বাবে দায়বদ্ধ। ই দেশলৈ এফডিআই প্ৰবাহৰ সুবিধা আৰু বৃদ্ধিৰ বাবেও দায়বদ্ধ। ডব্লিউপিআই (পাইকাৰী মূল্য সূচক) গণনা কৰাটোও ইয়াৰ দায়িত্ব।

উদ্যোগ আৰু অভ্যন্তৰীণ বাণিজ্যৰ প্ৰচাৰ বিভাগ পেটেণ্ট, ডিজাইন, ট্ৰেডমাৰ্ক, কপিৰাইট আৰু সামগ্ৰীৰ ভৌগোলিক ইংগিত সম্পৰ্কীয় বৌদ্ধিক সম্পত্তিঅধিকাৰৰ বাবেও দায়বদ্ধ আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰচাৰ আৰু সুৰক্ষা সম্পৰ্কীয় পদক্ষেপৰ তত্ত্বাৱধান কৰে।

শেহতীয়াকৈ বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ৰ দ্বাৰা ৰাষ্ট্ৰীয় ষ্টাৰ্টআপ বঁটা আৰম্ভ কৰা হৈছে মাননীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে ঘোষণা কৰা প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰীয় ষ্টাৰ্টআপ দিৱসৰ প্ৰাকমুহূৰ্তত 46টা ষ্টাৰ্টআপক স্বীকৃতি দিছে। উদচালো (udChalo), ৰতন টাটা সমৰ্থিত ৰেপোছ (Repos) আৰু অন্যান্য উল্লেখযোগ্য ষ্টাৰ্টআপ বিজয়ীসকলৰ ভিতৰত আছে।

বাহ্যিক সংযোগসমূহ

• বাণিজ্য বিভাগ
• শিল্প আৰু অভ্যন্তৰীণ বাণিজ্যৰ প্ৰসাৰৰ বিভাগ Archived 2021-07-30 at the Wayback Machine