যোগিনী মন্দিৰ
ভাৰতৰ যোগিনী মন্দিৰসমূহ নৱম শতিকাৰ পৰা দ্বাদশ শতিকাৰ ছাদবিহীন যোগিনীসকলৰ বাবে যোগিনীসকলৰ মন্দিৰ, হিন্দু তন্ত্ৰত যোগৰ মহিলা মাষ্টৰ, ব্যাপকভাৱে সমান কৰা হয় বিশেষকৈ পাৰ্বতী দেৱীৰ সৈতে, পবিত্ৰ নাৰী শক্তিৰ অৱতাৰ। ২০ শতিকাৰ শেষলৈকে এইবোৰ বহুলাংশে অচিনাকি আৰু পণ্ডিতসকলৰ অধ্যয়ণ হৈ আছিল। কেইবাখনো মন্দিৰত ৬৪ জন যোগীনীৰ বাবে নিচ আছে, গতিকে ইয়াক চৌসথ যোগিনী মন্দিৰ বুলি কোৱা হয় (চৌসথ যোগিনী মন্দিৰ, चौसठৰ পৰা, হিন্দী ৬৪ জনৰ বাবে,[1] চৌনসথ বা চৌছাথী বুলিও লিখা হৈছে); আন কিছুমানৰ ৪২ বা ৮১টা নিচ থাকে, ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে বিভিন্ন দেৱীৰ গোট, যদিও সেইবোৰকো প্ৰায়ে চৌছাথ যোগিনী মন্দিৰ বুলি কোৱা হয়। ৬৪ জন যোগিনী থাকিলেও এইবোৰ সদায় একে নহয়। বৰ্তমানৰ মন্দিৰবোৰৰ পৰিকল্পনা হয় বৃত্তাকাৰ বা আয়তাকাৰ; ইহঁত মধ্য আৰু উত্তৰ ভাৰতত উত্তৰ প্ৰদেশ, মধ্য প্ৰদেশ, আৰু ওড়িশা ৰাজ্যত সিঁচৰতি হৈ আছে। হেৰুৱা মন্দিৰ, ইয়াৰ স্থানসমূহ জীয়াই থকা যোগিনী প্ৰতিমূৰ্তিৰ পৰা চিনাক্ত কৰা হৈছে, এতিয়াও সমগ্ৰ উপমহাদেশত অধিক ব্যাপকভাৱে বিস্তৃত হৈ আছে, উত্তৰত দিল্লী আৰু পশ্চিমে ৰাজস্থানৰ সীমান্তৰ পৰা পূবত বৃহত্তৰ বংগ আৰু তামিলনাডু দক্ষিণে।
ৰুপৰেখা[সম্পাদনা কৰক]
যোগিনী[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰায় দশম শতিকাৰ পৰা যোগিনীসকল গোটত দেখা দিয়ে, প্ৰায়ে ৬৪ গৰাকী। তেওঁলোক দেৱী হিচাপে দেখা দিয়ে, কিন্তু তন্ত্ৰৰ মানৱ নাৰী নিপুণসকলে এই দেৱতাসকলক "আৰু আনকি মূৰ্ত কৰি তুলিব পাৰে", যিসকলে মৰ্ত্যলোক হিচাপে দেখা দিব পাৰে মহিলাসকলে মানুহ আৰু ঐশ্বৰিকৰ মাজত এক অস্পষ্ট আৰু অস্পষ্ট সীমাৰ সৃষ্টি কৰে।[2] যোগিনী, ঐশ্বৰিক বা মানৱ, গোত্ৰৰ অন্তৰ্গত; শৈৱ ত, আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ ৮ গৰাকী মাতৃৰ বংশ (মাত্ৰিছ বা মাত্ৰিকা) আছে। যোগিনীসকল প্ৰায়ে থেৰিঅ'মৰ্ফিক, প্ৰাণীৰ ৰূপ থাকে, মূৰ্তিত প্ৰাণীৰ মূৰ থকা মহিলা মূৰ্তি হিচাপে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হয়। যোগিনীসকলক "প্ৰকৃত আকৃতি সলনি কৰা" মাইকী প্ৰাণীলৈ, আৰু আন মানুহক ৰূপান্তৰিত কৰাৰ ক্ষমতাৰ সৈতে জড়িত।[3] তেওঁলোক ভৈৰৱ কাল্টৰ সৈতে জড়িত , প্ৰায়ে মূৰৰ খুলি আৰু অন্যান্য তান্ত্ৰিক চিহ্ন কঢ়িয়াই লৈ ফুৰে, আৰু দাহস্থলী আৰু অন্যান্য liminal ঠাইত অনুশীলন কৰে। ইহঁত শক্তিশালী, অশুদ্ধ আৰু বিপদজনক। ইহঁতে দুয়োটা esoteric তান্ত্ৰিক জ্ঞানক সুৰক্ষা আৰু প্ৰচাৰ কৰে। ইহঁতৰ সিদ্ধি, উৰণৰ শক্তিকে ধৰি অসাধাৰণ শক্তি আছে;[4] বহু যোগিনীৰ চৰাইৰ ৰূপ থাকে বা তেওঁলোকৰ [[বাহন] হিচাপে এটা চৰাই থাকে। ] বা পশুৰ বাহন।[5] পিছৰ তান্ত্ৰিক বৌদ্ধ ধৰ্মত dakini, উৰিব পৰা নাৰী আত্মাক প্ৰায়ে যোগিনিৰ সমাৰ্থক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[6] পণ্ডিতে শ্বেমান হেটলী লিখিছে যে আৰ্কিটাইপাল যোগিনী হৈছে "স্বায়ত্তশাসিত আকাশ-যাত্ৰী (খেচাৰী)", আৰু এই শক্তিটোৱেই হৈছে "ৰ বাবে চূড়ান্ত প্ৰাপ্তি। সিদ্ধি-বিচাৰী অনুশীলনকাৰী".[7] ৭০০ আৰু ১২০০ চনৰ ভিতৰত যোগীসকলৰ এটা শৈৱ পূজা মোটামুটিভাৱে ফুলি উঠে। ইয়াৰ নথিভুক্ত ব্ৰহ্ময়মলতন্ত্ৰ শাস্ত্ৰত।[8] অযোগীসকলে "দৃষ্টিভংগী, লেনদেনমূলক মুখামুখি"ত যোগীসকলৰ পৰামৰ্শ লয়। [8] এই কাল্টৰ ফলত দশম শতিকাৰ পৰা হয়তো ত্ৰয়োদশ শতিকালৈকে, ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ ওপৰেৰে শিলৰ মন্দিৰ নিৰ্মাণ কৰা হয়।[9]
পুনৰ আৱিষ্কাৰ[সম্পাদনা কৰক]
ভাৰতৰ ৬৪ জন যোগীনী (চৌছাঠি জোগান)ৰ প্ৰধান প্ৰচলিত মন্দিৰসমূহ ওড়িশা আৰু মধ্যপ্ৰদেশত আছে। আলেকজেণ্ডাৰ কানিংহাম ১৯ শতিকাত ভাৰতৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক জৰীপৰ বাবে সেইবোৰ ভ্ৰমণ কৰি বৰ্ণনা কৰিছিল, আৰু তেতিয়া সেইবোৰ বহুলাংশে পাহৰি গৈছিল। ১৯৮৬ চনত বিদ্যা দেহেজিয়া-এ লিপিবদ্ধ কৰিছিল যে মন্দিৰসমূহ "দূৰৱৰ্তী আৰু প্ৰৱেশত কঠিন", এশ বছৰ ধৰি প্ৰায়েই অন্বেষণ কৰা হোৱা নাছিল, আৰু dacoits, ডকাইতৰ দলে সঘনাই ভ্ৰমণ কৰিছিল, যিয়ে মন্দিৰসমূহক স্থান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল কৰ্তৃপক্ষৰ অজ্ঞাত আশ্ৰয়স্থল। সুসংৰক্ষিত হিৰাপুৰৰ চৌসাথী যোগিনী মন্দিৰ ভুৱনেশ্বৰ মন্দিৰ স্থানৰ ওচৰত থকাৰ পিছতো ১৯৫৩ চনতহে পুনৰ আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছিল, যিটো দেহেজিয়াই " যথেষ্ট আচৰিত"।[10]
বৈশিষ্ট্য[সম্পাদনা কৰক]
যোগিনী মন্দিৰসমূহ সাধাৰণতে বৃত্তাকাৰ ঘেৰাও, আৰু ইহঁত হাইপেথ্ৰেল, আকাশলৈ মুকলি, বেছিভাগ ভাৰতীয় মন্দিৰৰ দৰে নহয়। বৃত্তাকাৰ বেৰখনৰ ভিতৰত নিচ আছে, বেছিভাগ সময়তে ৬৪টা, য’ত মহিলা মূৰ্তি, যোগিনীৰ মূৰ্তি আছে। ইহঁতৰ শৰীৰক সুন্দৰ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে যদিও ইহঁতৰ মূৰটো প্ৰায়ে জীৱ-জন্তুৰ।[12] যোগিনী মন্দিৰসমূহ সাধাৰণতে মন্দিৰৰ মূল গোটৰ কিছু বাহিৰত, আৰু স্থানৰ সৰ্বোচ্চ স্থানত থিয় হৈ আছিল। [13]
তথ্যসূত্ৰ[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ "chausath". EngHindi.com. http://www.enghindi.com/english-word-for-chausath.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 27 October 2020.
- ↑ Hatley 2007, পৃষ্ঠা. 12-13.
- ↑ Hatley 2007, পৃষ্ঠা. 13-14.
- ↑ Hatley 2007, পৃষ্ঠা. 16-17.
- ↑ Hatley 2007, পৃষ্ঠা. 14.
- ↑ Hatley 2007, পৃষ্ঠা. 59.
- ↑ Hatley ২০০৭, পৃষ্ঠা. ১৭.
- ↑ 8.0 8.1 Hatley 2007, পৃষ্ঠা. iv.
- ↑ Hatley 2007, পৃষ্ঠা. ২১.
- ↑ দেহেজিয়া ১৯৮৬, পৃষ্ঠা. ix.
- ↑ Hatley 2007, পৃষ্ঠা. 17.
- ↑ Dehejia 1986, পৃষ্ঠা. ix.
- ↑ দেহেজিয়া ১৯৮৬, পৃষ্ঠা. ১৪৫.