ব্ৰজাৱলী ভাষা

প্ৰচলিত মত অনুসৰি,'ব্ৰজাৱলী ভাষা অসমৰ কিছু কিছু অঞ্চলত পঞ্চদশ-ষোড়শ শতাব্দীত মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত আৰু ব্যৱহৃত এক ধৰনৰ সাহিত্যিক ভাষা বিশেষ। এই ভাষা তেওঁ বৰগীত আৰু অংকীয়া নাট ৰচনাৰ সময়ত ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এই ভাষাৰ সমৰূপ ভাষা বাংলা আৰু উৰিষ্যাত প্ৰচলিত থাকিলেও অসমত প্ৰচলিত ব্ৰজাৱলী ভাষা সেইবোৰতকৈ ভিন্ন ধৰনৰ আছিল। অন্যান্য সমৰূপ ভাষাসমূহ ব্ৰজভাষাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল হ’লেও ব্ৰজাৱলী ভাষা মৈথিলী আৰু অসমীয়া ভাষাৰ সংমিশ্ৰণত গঠিত হৈছিল। সাধাৰণভাৱে এই ভাষাৰ কথিত ৰূপত অসমীয়া শব্দৰ প্ৰচলন আছিল বাবে অসমৰ মানুহে সহজেই এই ভাষা বুজিব পাৰিছিল। অৱশ্যে, শেহতীয়াকৈ ব্ৰজাৱলী ভাষা প্ৰাচীন কামৰূপৰ লোকভাষা হিচাপেহে বৰ্ত্তি থকাৰ সম্ভাৱনাক সন্মুখলৈ আনিছে গৱেষক একাংশই।

সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাৰ মতে "মৈথিলী আৰু অবহট্ট ভাষাৰ লগত অসমীয়া ভাষা সৃষ্টি হৈছে।" মহেশ্বৰ নেওগৰ মতে "মৈথিলী ভাষাৰ ওপৰত বৈয়াকৰণিক আৰু আভিধানীক ৰূপৰ লগতে পশ্চিমা হিন্দী শব্দৰ সহায়ত অসমীয়া ব্ৰজাৱলী ভাষা ৰ সৃষ্টি হৈছিল।" সত্যেন্দ্ৰ নাৰায়ণ গোস্বামীয়ে কৈছে "বজাৱলী কৃত্ৰিম বা সংমিশ্ৰিত ভাষা। এই মিশ্ৰণত মৈথিলী অৰ্থাৎ বিদ্যাপতিৰ ভাষা যে অন্যতম উপাদান ই নিশ্চত।" মুঠতে ব্ৰজাৱলী কোনো আঞ্চলিক কথিত ভাষা নহয়। নৱ-বৈষ্ণৱ ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ উদ্দেশ্য সৃষ্টি কৰা এটা কৃত্ৰিম সাহিত্যিক ভাষা। কিন্তু মাধুৰ্যমণ্ডিত বৰুৱাৰ মতে, ব্ৰজাৱলী ভাষা প্ৰাচীন অসমৰ লোকভাষাহে। খ্ৰীষ্টিয় একাদশ-ত্ৰয়োদশ শতিকাৰ অসমৰ লোকভাষা ৰূপে ব্ৰজাৱলী নাম দিয়া ভাষা-ৰূপটো অসমত বৰ্ত্তি আছিল। বৰুৱাৰ মতে, শ্ৰীকৃষ্ণকীৰ্ত্তনত চৰ্যাপদৰ ভাষা আৰু ব্ৰজাৱলী নামেৰে স্বীকৃত প্ৰাচীন লোকভাষাটোৰ মধ্যকালৰ ভাষাৰূপ এটাহে প্ৰত্যক্ষ কৰা যায়; য'ত চৰ্যাপদ আৰু ব্ৰজাৱলী ভাষা দুয়োটাৰে উমৈহতীয়া বিশেষত্ব আছে। মাধুৰ্যমণ্ডিত বৰুৱাই চৰ্যাপদ আৰু ব্ৰজাৱলী ভাষাৰূপৰ সকলো বিশেষত্ব স্পষ্টভাৱে থকা এখন শিলালিপি ৰূপে গছতল শিলালিপিক চিনাক্ত কৰিছে। চতুৰ্দশ শতিকাৰ- ১২৮৪ শক বুলি উল্লেখ থকা ১৩৬২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ গছতল শিলালিপিত সীমা অতিক্ৰম কৰি মোগল ডবকালৈ যোৱাৰ প্ৰসঙ্গ আছে। <ref>মাধুৰ্য্য মণ্ডিত বৰুৱা, অসম বুৰঞ্জী, তৃতীয় খণ্ড, ৰেখা প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০২২, পৃষ্ঠা ৪০৭-৪০৮<ref> লিপিখনৰ পাঠ এনেধৰণৰ : সীমা এৰিয়া যৱন ডবাকত গয়ত। [শক] ১২৮৪ বেদাস্ত ৰাশি গণন। ইতি শ্ৰীৱিষ্ণুবাসধৰ শৈলকাৰ। শকত ম্লেচ্ছ ইথান উয়াসাঁ। দেখহুঁ শতাত্ৰিংশ বহৰ বঙাল বহুকাৰ্য্য[ত] ইহাত ফণ্ড। বহাখ জল। তোসভ সঞ্জাত য়াস। দিজল শ্ৰী। পঞ্চকাথ্য বাদ্য ৰোল জল-সেনাহ বৈৰীক ভাথি জলান্তশোক খদাবি।<ref>Kamarupasasanavali, Part II, Stone Inscription from Gachtal, page 146<ref> বৰুৱাৰ মতে, ভাৰতীয় আৰ্যভাষাই ব্ৰাহ্মী লিপিৰ মাজেৰে গঢ় লোৱা কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ পৰা সুঁতি নিৰ্মাণ কৰি মৈথিলী, ওড়িআ, অসমীয়া আৰু বাংলা ভাষাৰ উদ্ভৱ হৈছে। সেই অনুসৰি, কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ পৰা আধুনিক ভাষাৰূপৰ উদ্ভৱ হোৱা শাখা কেইটা হৈছে মৈথিলী, কামৰূপী, ঢাক্কি আৰু উৎকলী প্ৰাকৃত। মৈথিলী কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ ঘৰুৱা ভাষিক ৰূপ হৈ থাকিল; কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ পৰা অসমীয়া আৰু উত্তৰ বঙ্গৰ লোকভাষাৰ উদ্ভৱ ঘটিল। ঢাক্কি প্ৰাকৃত পূব বঙ্গৰ স্থানীয় ভাষিক ৰূপ ল'লে। আনহাতে, উৎকলী প্ৰাকৃতৰ পৰা ওড়িআ ভাষাৰ উদ্ভৱ হ'ল।<ref>মাধুৰ্য্য মণ্ডিত বৰুৱা, অসম বুৰঞ্জী, তৃতীয় খণ্ড, ৰেখা প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০২২, পৃষ্ঠা ৩৮০<ref>