দেউৰী ভাষা
| দেউৰী | |
|---|---|
| চুতীয়া, দেউৰী-চুতীয়া | |
| দেউৰী | |
| থলুৱা অঞ্চল | ভাৰত |
| অঞ্চল | অসম, অৰুণাচল প্ৰদেশ |
| জাতীয়তা | দেউৰী |
স্থানীয় ভাষিক |
[1] |
ভাষা পৰিয়াল |
|
| লিখন প্ৰণালী | অসমীয়া লিপি |
| ভাষা সংকেত | |
| ISO 639-3 | der |
| গ্লোটোলগ | deor1238[2] |
দেউৰী ভাষা[3] হৈছে উত্তৰ পূব ভাৰতৰ অসম আৰু অৰুণাচল প্ৰদেশৰ অধিবাসী দেউৰী জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলৰ দ্বাৰা ব্যৱহৃত চীনা-তিব্বতীয় ভাষা পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত এটা মান-তিব্বতীয় ভাষা।[4] দেউৰী জনগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্ভুক্ত তিনিটা প্ৰধান বংশৰ ভিতৰত কেৱল দিবঙীয়া (Dibongya) নামৰ ঠালটোয়েহে দেউৰী ভাষা বৰ্তাই ৰাখিছে। অন্য দুটা ঠাল ক্ৰমে টেঙাপনীয়া (Tengaponia) আৰু বৰগঞা (Borgoyan)-ই অসমীয়া ভাষা গ্ৰহণ কৰিছে। ইয়াৰ বিপৰীতে দিবঙীয়াসকলৰ মাজত দেউৰী ভাষাৰ প্ৰভাৱ সৰ্বাত্মক। অতীজতে উজনি আৰু উত্তৰ অসমত দেউৰী ভাষাই মূল ভাষা আছিল।[5] ভাৰতৰ ভাষাগত সমীক্ষা (১৮৯৮-১৯২৮)-ৰ তথ্য অনুসৰি, দেউৰী ভাষা (চুতীয়া ভাষা হিচাপে চিহ্নিত) হৈছে বড়ো-কছাৰী ভাষাগোষ্ঠীৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিকভাৱে সৰ্বপ্ৰাচীন ৰূপ। ডিমাছা ভাষাৰ সৈতে দেউৰী ভাষাৰ এক নিকট সম্পৰ্ক আছে, কিন্তু বৈয়াকৰণিক পদ্ধতিৰ ফালৰ পৰা দেউৰী ভাষা নিশ্চিতভাৱে অধিক আদিকালীন।[6]
পি. আৰ. টি. গৰ্ডন (১৯০৩)-ৰ মত অনুসৰি, দেউৰী-চুতীয়া ভাষাৰ অসমৰ মৰাণ ভাষাৰ সৈতে সাদৃশ্য আছে। বহুক্ষেত্ৰত এইভাৱেও কোৱা হয়, মৰাণ ভাষাটো প্ৰকৃতপক্ষে দেউৰী আৰু অসমীয়া ভাষাৰ মাজত সাঁকো হিচাপে কাম কৰা এক অনূদিত ভাষাহে।
.png)
দেউৰী ভাষা অৰুণাচল প্ৰদেশৰ লোহিত জিলা আৰু অসমৰ লখিমপুৰ জিলা, ধেমাজি জিলা, তিনিচুকীয়া জিলা, যোৰহাট জিলা আৰু মাজুলী জিলাৰ দেউৰী অধিবাসীসকলে ব্যৱহাৰ কৰে। প্ৰাচীন কালত দেউৰী ভাষাই উজনি আৰু উত্তৰ অসমৰ মৌলিক ভাষা আছিল।
দেউৰী অসমৰ প্ৰভাৱশালী ভাষাসমূহৰ অন্যতম আৰু উজনি অসমত অসমীয়া ভাষাৰ বিকাশত ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
দেউৰী-চুতীয়া ভাষাৰ লগতে আন আন কছাৰী ভাষাত "দি" ("Di/Dji") শব্দৰ অৰ্থ হৈছে পানী। উল্লেখ্য যে, উজনি অসম আৰু উত্তৰ অসমৰ বেছিসংখ্যক মুখ্য নৈৰ নামৰ আদ্যাক্ষৰ "দি"। দিবাং, দিচাং, দিখৌ, ডিক্ৰং, ডিকৰাই, দিহিং, দিগাৰু, ডিফলু, ডিমৌ, দিচৈৰ দৰে নৈৰ নামসমূহৰ পৰা এই কথা অনুমান কৰা হয় যে, এই গোষ্ঠীৰ অন্তৰ্ভুক্ত লোকসকল এই সমগ্ৰ অঞ্চলত প্ৰভাৱশালী আৰু কৰ্তৃত্বপূৰ্ণ আছিল। ইতিহাসৰ তথ্য অনুসৰি চুতীয়া জনগোষ্ঠীৰ ৰাজনৈতিক শক্তি আৰু সভ্যতাৰ প্ৰাচীনতম পীঠ আছিল শদিয়া৷[7] অৱশ্যে, দেউৰী ভাষা অন্তৰ্ভুক্ত হৈ থকা চীনা-তিব্বতীয় ভাষাগোষ্ঠীৰ শাল শাখাৰ আন কেইবাটাও ভাষাতো পানী বুজাবলৈ "দি" শব্দ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গতিকে, দেউৰীসকলেই এই অঞ্চলৰ সৰ্বপ্ৰথম অধিবাসী হিচাপে প্ৰতীয়মান কৰিবলৈ এয়া অকাট্য সাক্ষ্য নহয়।[8]
দেউৰী ভাষা আৰু অসমীয়া ভাষাত সদৃশ কেইটামান শব্দ হৈছে:
| দেউৰী শব্দ | অসমীয়া শব্দ | ইংৰাজী অৰ্থ |
|---|---|---|
| খাং | খং | Anger |
| আৰ্চিং | আৰ্চি | Mirror |
| আওঁজা | আওঁজা | Rest |
| আটিৰু | আটি | Highland |
| পুলুঙা | পুলুঙা | Straight |
| লাকিয়া | লেখিয়া | Similar |
| জোং | জোং | Spear |
| মিজিমা | মিহি | Smooth |
| অঁ | অঁ | Yes |
| নুমই | নুমলী | Little girl |
| নৰানি | নৰা | Straw |
| দোং | দোং | Irrigation Channel |
| ডেকাগু | ডেকা | Young man |
| কলাহাচ | কলাখাৰ | Alkaline prepared from banana stem |
| খৰিচা | খৰিচা | Bamboo Shoot |
| বিচু | বিহু | Folk Festival of Assam |
| এনালি | Troubles | |
| টাংগোন | টাঙোন | Beating Stick |
| বৌতৰ | বতৰ | Weather |
| হাঁফলু | হাঁফলু | Out Hill |
| জখলা | জখলা | Ladder |
| হোজা | হোজা | Simple |
| জীয়ৰী | জীয়ৰী | Girl |
| উয়ুং | উঁই | Termite |
| ডোখৰ | ডোখৰ | Piece of cut off |
| মেনা | মেনা | Crooked |
| হেবাং | হেবাং | Silly |
| বোন্দা | বোন্দা | Male cat |
| চাং | চাং | Platform |
| সেও | সেও | Habit |
| মেলি | মেলি | Open |
| লফা | লফা | A type of green-leafy vegatable |
| খাউফি | উফি | Dandruff |
| আপা | আপা | Boys |
| মেদালি | মাদলি | A type of Assamese Jewellery |
| জাকৈ | জাকৈ | Fishing tool |
| খালৈ | খালৈ | Basket |
| দাঁতি | দাঁতি | Border |
| দলং | দলং | Bridge |
| কেটেঙা | কেটেঙা | Thin/Feeble |
| চুটুগা | চুটি | Short |
| হিচৰি | হুঁচৰি | Bihu Carol/Husori |
| ঢেকী | ঢেঁকী | Grinding tool |
| হাটা | হেটা | Spatula |
| হাজিয়া | হাজিৰা | Labor |
| আগু | আঁঠু | Knee |
| কা | কাই | Brother |
| জিকু | জেকা | Wet |
| গিলা | ঘিলা | Knee cap |
| এৰী | এৰী | Eri silk |
| গাৰু | গাৰু | Pillow |
| গুমৰুৱা | গুবৰুৱা | Beetle |
| হাঁচু | হাঁচি | Sneeze |
| হামি | হামি | Yawn |
| সুগৰা | সুগৰী, সোগোৰা | A Deer species |
| কেৰা | কেৰা | Displaced eye |
| কেতুৰী | কেতুৰী | A kind of turmeric |
| কেকোঁৰা | কেকোঁৰা | Crooked |
| ককিৰি | কেকোঁৰা | Crab |
| মাগুৰ | মাগুৰ | Cat fish |
| চগুণ | শগুণ | Vulture |
| সৰু | সৰু | Small |
| টেমী | টেমী | Container |
| চুণ | চুণ | Lime |
| বৰলা | বৰলা | Widower |
| বেচনী | বিচনী | Handfan |
| জেং | জেং | Bush |
| পেই | পেহী | Aunty |
| জাবৰ | জাবৰ | Waste |
| কুচীয়া | কুচীয়া | Eel |
| কেৰ্কেটুৱা | কেৰ্কেটুৱা | Squirrel |
| ফচলা | পচলা | Banana stem |
| ঘৰালি | গৰাল | Cage |
| গচক | গচক | Step |
| উশাহ | উশাহ | Breath |
| ঢেকীয়া | ঢেকীয়া | Fern |
| আমটু | আমঠু | Heart |
| গুৱা | গুৱা | Areca nut |
| হিলৈ | হিলৈ | Gun |
| চুৰুকা | চুৰুকা | Clean |
| সেৰেকা | সেৰেকা | Tasteless |
| কুদুনা | খুন্দনা | Grind |
| টাকোন | টোকোন | Stick |
| জ'বুৰা | Vegetable curry | |
| খাৰলি | খাৰলি | Mustard paste |
| লিকটা | লিকটা | Sticky |
| শাও | শাও | Curse |
| উমনি | উমনি | Incubate |
| উবিৰিবা | উবুৰি হোৱা | Lying chest down |
| চেৰেং-চেৰেং | চেৰেং-চেৰেং | Excessive heat of sun |
| ৰ'বজু | ৰ'ব/ৰ'বা | Wait |
অধিক তথ্যৰ বাবে পঢ়ক
[সম্পাদনা কৰক]- Acharyya, Prarthana & Shakuntala Mahanta. 2019. Language vitality assessment of Deori: An endangered language. Language Documentation & Conservation 13: 514-544.
- Acharyya, Prarthana & Shakuntala Mahanta. (2018). Production and perception of lexical tone in Deori. Sixth International Symposium on Tonal Aspects of Languages (TAL), June 18–20, 2018, Berlin, Germany. 93–97. doi:10.21437/TAL.2018-19 Archived 2021-08-02 at the Wayback Machine.
- Goswami, Upendranath. (1994). An introduction to the Deori language. Guwahati: Anundoram Borooah Institute of Language, Art, and Culture.
- Jacquesson, François. (2005). Le Deuri: Langue Tibéto-Birmane d’Assam. Leuven: Peeters Publishers.
- Mahanta, Shakuntala, Indranil Dutta, & Prarthana Acharyya. (2017). Lexical tone in Deori: loss, contrast, and word-based alignment. In Honeybone, Patrick, Julian Bradfield, Josef Fruehwald, Pavel Losad, Benjamin Ress Molin- eaux, & Michael Ramsammy (eds.), Papers in Historical Phonology 2. 51–87. doi:10.2218/pihph.2.2017.1906.
- Nath, Arup Kumar. (2010). A lexico semantic study of Tiwa and Deori: Two endangered languages of the Tibeto Burman Family. New Delhi: Jawaharlal Nehru University (Doctoral dissertation). http://hdl.handle.net/10603/31796.
- Saikia, Sangeeta. (2012). A socio-linguistic survey of Deori speech community. Gauhati: Gauhati University (Doctoral dissertation).
- Saikia, Sangeeta. (2013). Deuri Asomar Bhasha. In Devy, Ganesh Narayandas (ed.), Peoples Linguistic Survey of India 5(2). 3-15. India: Orient Blackswan Private Limited.
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2011". Office of the Registrar General & Census Commissioner, Indiawww.censusindia.gov.in. http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language_MTs.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 7 July 2018.
- ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds (2017). "Deori". Glottolog 3.0. প্ৰকাশক Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. http://glottolog.org/resource/languoid/id/deor1238.
- ↑ [1]
- ↑ Acharyya, Prarthana; Mahanta, Shakuntala (2019-09-01). "Language vitality assessment of Deori: An endangered language" (en-US ভাষাত). Language Documentation & Conservation খণ্ড 13: 514–544. ISSN 1934-5275. http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/handle/10125/24853.
- ↑ Brown, William Barclays (2015). An Outline grammar of the Deori Chutiya language spoken in Upper Assam. প্ৰকাশক Shillong.
- ↑ Grierson, George, Linguistic Survey of India(Volume 3-2), p. 118.
- ↑ Endle 1911.
- ↑ Coupe, Alexander R.; Kratochvíl, František (2020), "Asia before English" (en ভাষাত), The Handbook of Asian Englishes (John Wiley & Sons, Ltd): pp. 13–48, doi:10.1002/9781118791882.ch2, ISBN 978-1-118-79188-2, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781118791882.ch2, আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-01-12