মুকেশ
 |
| মুকেশ | |
|---|---|
 মুকেশ, ১৯৭৫ চনত | |
| জন্ম | মুকেশ চন্দ মাথুৰ ২২ জুলাই, ১৯২৩ দিল্লী, ব্ৰিটিছ ভাৰত |
| মৃত্যু | ২৭ আগষ্ট, ১৯৭৬ (৫৩ বছৰ) ডেট্ৰয়েট, মিচিগান, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ |
| ৰাষ্ট্ৰীয়তা | ভাৰতীয় |
| অন্য নাম | সহস্ৰাব্দৰ কণ্ঠ, বিষাদৰ ৰজা (Tragedy King) |
| পেচা | গায়ক |
| সক্ৰিয় হৈ থকা সময় | ১৯৪০–১৯৭৬ |
| দাম্পত্যসঙ্গী | সাৰল ত্ৰিবেদী ৰাইচন্দ (বি. ১৯৪৬) |
| সন্তান | ৫জন (নীতিন মুকেশ আৰু অন্য ৪ জন) |
| আত্মীয়-স্বজন | নেইল নীতিন মুকেশ (নাতি) |
| বঁটা, সন্মান, পুৰস্কাৰ আদি |
|
| স্বাক্ষৰ | |
 | |
মুকেশ চন্দ মাথুৰ (মাৰাঠী: मुकेश; ২২ জুলাই, ১৯২৩ - ২৭ আগষ্ট, ১৯৭৬) এজন ভাৰতীয় হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ সঙ্গীত শিল্পী যি সংক্ষেপে মুকেশ নামেৰে পৰিচিত। হিন্দী চলচ্চিত্ৰত অসাধাৰণ অৱদানৰ বাবে তেওঁ মহম্মদ ৰফি, মান্না দে আৰু কিশোৰ কুমাৰৰ দৰে একেশ্ৰেণীৰ গায়ক হিচাপে গণ্য হয়।[1][2][3] তেওঁ শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাত অসংখ্যবাৰ মনোনয়ন পোৱাৰ লগতে ১৯৭৩ চনত মুক্তি পোৱা "ৰজনীগন্ধা" চলচ্চিত্ৰৰ "কোই বাৰ য়ুহি দেখা হ্যায়" গীতটোত কণ্ঠ দিয়াৰ বাবে পুৰস্কাৰ লাভ কৰে। তেওঁ ৰাজ কাপুৰ, মনোজ কুমাৰ, ফিৰোজ খান, সুনীল দত্ত আৰু দিলীপ কুমাৰৰ কণ্ঠ দিয়াৰ বাবেও জনপ্ৰিয় হৈছিল।[4]
প্ৰাৰম্ভিক জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]মুকেশৰ জন্ম ১৯২৩ চনৰ ২২ জুলাই তাৰিখে দিল্লীৰ এটা মাথুৰ কায়স্থ পৰিয়ালত হৈছিল।[5][6][7] তেওঁৰ পিতৃ আছিল জোৰাৱৰ চন্দ মাথুৰ, এগৰাকী অভিযন্তা, আৰু মাতৃ আছিল চন্দ্ৰাণী মাথুৰ। মুকেশ দহজন ভাই-ভনীৰ মাজত ষষ্ঠজন আছিল। তেওঁৰ ভনী সুন্দৰ প্যাৰীক সংগীত শিকাবলৈ যোৱা সংগীত শিক্ষকে মুকেশক কাষৰ কোঠাৰ পৰা শুনি থকা অৱস্থাত দেখিবলৈ পাই তেওঁকো শিকাবলৈ আৰম্ভ কৰে। মুকেশে দশম শ্ৰেণীৰ পিছতে বিদ্যালয় এৰি দিয়ে আৰু অলপ সময়ৰ বাবে সাৰ্বজনিক কামকাজ বিভাগত কাম কৰে। দিল্লীত কাম কৰি থাকোঁতে তেওঁ নিজৰ কণ্ঠ ৰেকৰ্ড কৰাৰ জৰিয়তে সংগীতৰ প্ৰতি আগ্ৰহ আৰু দক্ষতা বিকাশ ঘটায়, লগতে বাদ্যযন্ত্ৰ বজাতো অভ্যাস কৰে।[8]
সংগীত জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]মুকেশৰ কণ্ঠ প্ৰথমবাৰৰ বাবে লক্ষ্য কৰিছিল তেওঁৰ দূৰ আত্মীয় মোতিলালে, যেতিয়া মুকেশে তেওঁৰ ভনীৰ বিয়াত গান গাইছিল। মোতিলালে মুকেশক বম্বে লৈ গৈ পণ্ডিত জগন্নাথ প্ৰসাদৰ ওচৰত সংগীত শিক্ষা দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল। এই সময়ছোৱাত মুকেশক হিন্দী চলচ্চিত্ৰ নিৰ্দোষ (১৯৪১)ৰ বাবে অভিনেতা-গায়ক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হয়। নিৰ্দোষ ছবিখনত অভিনেতা-গায়ক হিচাপে তেওঁৰ প্ৰথম গান আছিল "দিল হি বুঝা হুয়া হো তো", যি নীলকণ্ঠ তিৱাৰীয়ে লিখিছিল। ১৯৪৫ চনৰ পেহলি নজৰ চলচ্চিত্ৰৰ বাবে মোতিলালৰ ওপৰত গোৱা "দিল জলতা হে তো জলনে দে" গানটো আছিল তেওঁৰ প্লেবেক গায়ক হিচাপে প্ৰথম জনপ্ৰিয় গান, যাৰ সুৰ কৰিছিল অনিল বিশ্বাসে আৰু গানৰ কলি আছিল আঃ সিতাপুৰীৰ।
মুকেশ কে. এল. ছেইগলৰ ডাঙৰ অনুৰাগী আছিল, আৰু নিজৰ আৰম্ভণিৰ দিনত তেওঁ ছেইগলক অনুকৰণ কৰিছিল।[9][10] এনে বুলি কোৱা হয় যে, যেতিয়া ছেইগলে "দিল জলতা হে..." গানটো শুনিছিল, তেওঁ কৈছিল, "আশ্চৰ্য, এইটো মই গোৱা বুলি মনত পৰে নহয়।" [9]
পাছত সংগীতকাৰ নৌসাদ আলিৰ সহায়ত মুকেশে নিজস্ব গায়কী শৈলী গঢ়ি তোলে। নউসাদে তেওঁৰ ছেইগল ধৰণৰ কণ্ঠৰ পৰা আঁতৰাই তেওঁৰ নিজৰ শৈলী বিকাশ ঘটাবলৈ সহায় কৰিছিল। নউসাদে তেওঁক আন্দাজ ছবিত গান গোৱাৰ সুযোগ দিছিল। আৰম্ভণিত মুকেশ দিলীপ কুমাৰৰ প্লেবেক কণ্ঠ আছিল আৰু মহম্মদ ৰফি আছিল ৰাজ কাপুৰৰ বাবে। মুকেশে নৌসাদৰ সৈতে অনোখি আদা (১৯৪৮), মেলা (১৯৪৮), আৰু আন্দাজ (১৯৪৯)-ত বহু জনপ্ৰিয় গান গাইছিল। অন্যান্য সংগীতকাৰ যেনে অনিল বিশ্বাস, শংকৰ-জয়কিশন, আৰু সলিল চৌধুৰীে তেওঁৰ কণ্ঠত দিলীপ কুমাৰৰ বাবে বহুজনপ্ৰিয় গান ৰেকৰ্ড কৰিছিল। পিছত দিলীপ কুমাৰে মহম্মদ ৰফিক নিজৰ প্লেবেক কণ্ঠ হিচাপে বাছি লয় আৰু মুকেশ ৰাজ কাপুৰৰ প্লেবেক কণ্ঠ ৰূপে প্ৰতিষ্ঠিত হয়।
মুকেশে শংকৰ-জয়কিশনৰ সংগীতত সৰ্বাধিক ১৩৩টা গান গাইছিল, যাৰ পিছতেই কল্যাণজী-আনন্দজীৰ সংগীতত ৯৯টা গান আছিল। তেওঁ লাভ কৰা ৪টা ফিল্মফেয়াৰ বঁটাৰ ভিতৰত ৩টা শংকৰ-জয়কিশনৰ সংগীতৰ গানৰ বাবে আছিল।
১৯৭৪ চনত মুকেশে ৰজনীগন্ধা (১৯৭৪) ছবিৰ "কয়ি বাৰ য়ূহি দেখা হ্যায়" গানৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা লাভ কৰিছিল। তেওঁ অনাৰী (১৯৫৯)-ৰ "সব কুছ শিখা হামনে", পহচান (১৯৭০)-ৰ "সবসে বডা নাদান ৱহি হে", বেইমান (১৯৭২)-ৰ "জয় বলো বেইমান কী" আৰু কভী কভী (১৯৭৬)-ৰ "কভী কভী মেৰে দিল মে" গানসমূহৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰিছিল। মুকেশে প্ৰায় ১,৩০০টা গান গাইছিল। এই সংখ্যা তেওঁৰ সমসাময়িক কিছুমান গায়কৰ তুলনাত কম হ’লেও, মুকেশে পৰিমাণৰ ওপৰত গুণমানক প্ৰাধান্য দিছিল। ১৯৭০ চনৰ দশকত তেওঁৰ গোৱা গানৰ সংখ্যা কম হোৱাৰ কাৰণ আছিল তেওঁৰ শৰীৰিক অসুস্থতা, বিশেষকৈ হৃদৰোগ।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]
মুকেশে কল্যাণজী-আনন্দজীৰ সংগীতত বহু প্ৰসিদ্ধ গান গাইছিল। তেওঁ কল্যাণজী-আনন্দজীৰ সংগীতত "নেয়না হে যাদু ভৰে..." (বেন্দাৰ্দ জামানা ক্যা জানে, ১৯৫৮), "ম্যায় হুঁ মস্ত মাদাৰী..." (মাদাৰী, ১৯৫৯) পৰা "চাহে আজ মুঝে নাপছন্দ কৰো" (দাৰিন্দা, ১৯৭৭) পৰ্যন্ত বহু গান গাইছিল। ইয়াত "ছালিয়া মেৰা নাম...", "মেৰে টুটে হুয়ে দিল ছে...", "ডুম ডুম দিগা দিগা" (ছালিয়া, ১৯৫৯), "মুঝকো ইস ৰাত কি তানহাই মে..." (দিল ভি তেৰা হম ভি তেৰে, ১৯৬০), "হম ছোড় চলে হ্যায় মেহফিল কো..." (জী চাহতা হে), "চল মেৰে দিল লেহৰাকে চল..." (ইশাৰা), "ধীৰে সে চলো..." (জোহাৰ মেহমুদ ইন গোয়া), "ম্যায় তো এক খ্বাব হুঁ...", "চাঁদ ছি মেহবুবা হো..." (হিমালয় কি গোদ মে, ১৯৬৫), "ৱক্ত কৰতা জো ৱফা..." (দিল নে পুকাৰা), "দিৱানো সে য়ে মত পুচ্ছো..." (উপকাৰ), "খুশ ৰহো হৰ খুশি হে..." (সুহাগ ৰাত), "হমসফৰ অব য়ে সহৰ কট যায়েগা..." (জুৱাৰী), "চাঁদিৰ দিৱাৰ..." আৰু "লে চল লে চল মেৰে জিৱন সাথী..." (বিশ্বাস, ১৯৬৯), "কই জব তুম্হাৰা হৃদয় তোড় দে..." (পূৰ্ব ঔৰ পশ্চিম), "দৰ্পন কো দেখা়..." (উপাসনা), "জো তুমকো হো পছন্দ..." (সফৰ), "মুঝে নেহী পুছনি তুমসে বীতী বাতেঁ..." (অঞ্জান ৰাহেঁ, ১৯৭০) আদি উল্লেখযোগ্য।
তেওঁৰ কণ্ঠত গোৱা সকলো গানৰ ভিতৰত "কহিঁ দূৰ জব দিন ঢল যায়" (আনন্দ, ১৯৭১),[11] "এক প্যাৰ কা নগ্মা হে" (শোৰ, ১৯৭২), "ম্যেয়নে তেৰে লিয়ে হি সাত ৰং কে" (আনন্দ, ১৯৭১), "সব কুছ শিখা হামনে" (অনাৰী, ১৯৫৯), "জীনা এহাঁ মাৰনা এহাঁ" আৰু "কেহতা হে জোকাৰ" (মেৰা নাম জোকাৰ, ১৯৭১) গানসমূহ বিশেষকৈ জনপ্ৰিয়।[12]
তেওঁ ১১০টা গান ৰাজ কাপুৰৰ বাবে, ৪৭টা গান মনোজ কুমাৰৰ বাবে আৰু ২০টা গান দিলীপ কুমাৰৰ বাবে গাইছিল।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]
অভিনেতা আৰু প্ৰযোজক হিচাপে
[সম্পাদনা কৰক]মুকেশে তেওঁৰ অভিনয় জীৱন আৰম্ভ কৰে ১৯৪১ চনত, ‘‘নিৰ্দোষ’’ নামৰ ছবিখনত অভিনেতা-গায়ক হিচাপে। এই চলচ্চিত্ৰত তেওঁৰ বিপৰীতে নলিনী জয়ৱন্ত আছিল। তেওঁৰ দ্বিতীয় চলচ্চিত্ৰ আছিল ‘‘আদাব অৰ্জ’’ (১৯৪৩)। মুকেশে ৰাজ কাপুৰৰ ১৯৫৩ চনৰ ‘‘আহ’’ নামৰ ছবিখনত অতিথি চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে। ১৯৫৩ চনত ‘‘মাশুকা’’ ছবিখনত ছুৰাইয়াৰ বিপৰীতে মুখ্য চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে। ‘‘অনুৰাগ’’ (১৯৫৬) নামৰ ছবিখনত উষা কিৰণ আৰু মৃদুলা ৰাণীৰ বিপৰীতে অভিনয় কৰাৰ লগতে তেওঁ এই ছবিখন সহ-প্ৰযোজক আৰু সুৰকাৰো আছিল। মুকেশে ‘‘মলহাৰ’’ (১৯৫১) নামৰ এখন চলচ্চিত্ৰো প্ৰযোজনা কৰিছিল, য’ত অৰ্জুন আৰু শাম্মি কেন্দ্ৰীয় চৰিত্ৰত আছিল।[13][14][15]
প্ৰশংসা
[সম্পাদনা কৰক]মুকেশ ভাৰতৰ প্ৰসিদ্ধ স্পিন বলাৰ ভগৱত চন্দ্ৰশেখৰৰ অতি প্ৰিয় গায়ক আছিল। কেতিয়াবা খেলৰ সময়ত যদি মুকেশৰ গানৰ ধ্বনি কাণত পৰিছিল, তেতিয়া চন্দ্ৰশেখৰে হাত জোকাৰি প্ৰতিক্ৰিয়া দিয়া মুহূৰ্তত সমগ্ৰ ৰঙালৈ উল্লাস বিয়পি পৰিছিল। সুনীল গাভাস্কাৰে লিখিছিল যে তেওঁ কেতিয়াবা চন্দ্ৰশেখৰক উৎসাহিত কৰিবলৈ নিজেও মুকেশৰ গান গুণগুণাইছিল। চন্দ্ৰশেখৰৰ এই সংগীত প্ৰেমে দলৰ অন্য সদস্য কিৰমাণী, গুণ্ডাপ্পা বিশ্বনাথ আৰু কিছুমান সাংবাদিককো প্ৰভাৱিত কৰিছিল।[16]
২০১৬ চনত গুগলে মুকেশৰ ৯৩সংখ্যক জন্মদিন উপলক্ষে তেওঁক সন্মান জনাই ডুডল প্ৰকাশ কৰিছিল।[17][18]
২০২৪ চনত ভাৰতীয় ডাক বিভাগে তেওঁৰ ১০০সংখ্যক জন্মবাৰ্ষিকীত মুকেশক উচ্ছিত কৰিবলৈ এখন স্মাৰক ডাকটিকট প্ৰকাশ কৰে।[19][20]
ব্যক্তিগত জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]মুকেশে ৰাজচন্দ্ৰ ত্ৰিবেদীৰ ধনী কন্যা সৰল ত্ৰিবেদীৰ সৈতে বিবাহ কৰে।[8][21][22] ঘৰত থাকিবলৈ কোনো উপযুক্ত ঠাই নথকা, অনিয়মিত উপাৰ্জন, আৰু তেতিয়াৰ ভাৰতত চলচ্চিত্ৰৰ গায়কক 'অনৈতিক' পেচা হিচাপে বিবেচনা কৰা হৈছিল, এই সকলো কাৰণতে সৰলৰ পিতাৰ সন্মতি লাভ কৰা নাছিল। ফলস্বৰূপে, মুকেশ আৰু সৰলে পলাই গৈ বিবাহ কৰাত বাধ্য হয়। তেওঁলোকে ১৯৪৬ চনৰ ২২ জুলাই, মুকেশৰ ২৩তম জন্মদিনত কান্দিভলীৰ এখন মন্দিৰত বিবাহ কৰে, য'ত অভিনেতা মোতিলালৰ সহায় আৰু আৰ. ডি. মাথুৰৰ বাসভৱনৰ পৰা এই বিবাহ সম্পন্ন হয়। সেই সময়ত বহুতেই অশুভ ভবিষ্যৎবাণী কৰিছিল, বিবাহ বিচ্ছেদৰ কথা ক'লে, কিন্তু দুখ-দুৰ্দিন পাৰ হৈ দুয়োয়ে ১৯৭৬ চনৰ ২২ জুলাই তাৰিখে তেওঁলোকৰ ৩০সংখ্যক বিবাহ বাৰ্ষিকী উদযাপন কৰে, যাৰ চাৰিদিন পাছতে মুকেশ আমেৰিকালৈ যাত্ৰা কৰিছিল। এই দম্পতীত পাঞ্চটা সন্তান আছিল – ৰীতা, গায়ক নিতিন, নলিনী (মৃত্যু: ১৯৭৮), মোহনিশ আৰু নম্ৰতা (আম্ৰিতা)। অভিনেতা নীল নিতিন মুকেশ মুকেশৰ নাতি (নিতিনৰ পুত্ৰ)।[8]
মৃত্যু
[সম্পাদনা কৰক]মুকেশৰ মৃত্যু হয় ১৯৭৬ চনৰ ২৭ আগষ্ট তাৰিখে ডেট্ৰইট, মিচিগান, আমেৰিকাত হৃদৰোগত আক্ৰান্ত হৈ। তেওঁ তাত এটা সংগীত অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ গৈছিল।[23] সেই পুৱাই তেওঁ শোৱাৰ পৰা উঠি গা ধুবলৈ গৈছিল, আৰু ওলাই আহি বুকুৰ বিষৰ কথা কৈছিল। তেওঁক তৎক্ষণাত চিকিৎসালয় লৈ যোৱা হৈছিল, কিন্তু তেওঁক মৃত ঘোষণা কৰা হয়। অনুষ্ঠানৰ বাকী অংশটো লতা মংগেশকাৰ আৰু তেওঁৰ পুত্ৰ নিতিন মুকেশে সম্পন্ন কৰে।[24][উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন] তেওঁৰ মৃতদেহ লতা মংগেশকাৰে ভাৰতলৈ অনাইছিল, য'ত চলচ্চিত্ৰ জগতৰ বহুজন অভিনেতা, কলাকাৰ আৰু অনুৰাগীৰ উপস্থিতিত এক বিশাল শৱদাহ অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হয়।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন] তেওঁৰ মৃত্যুৰ খবৰ পাই অভিনেতা ৰাজ কাপুৰে কন্দি উঠিছিল আৰু কৈছিল, "মোৰ মাত হেৰাল" – যিটো কথা মুকেশৰ কণ্ঠৰ সৈতে ৰাজ কাপুৰৰ চলচ্চিত্ৰৰ অতি জনপ্ৰিয় গানসমূহৰ গভীৰ সংযোগৰ সাক্ষ্য বহন কৰে।[25]
মুকেশৰ মৃত্যুৰ পাছত, তেওঁৰ যিসকল গীত তেতিয়ালৈকে মুক্তি পোৱা নাছিল, সেইবোৰ ১৯৭৭ চনত ধৰ্ম বীৰ, অমৰ আকবৰ এন্থনী, খেল খেলাড়ি কা, দাৰিন্দা আৰু চান্দী সোণা আদি চলচ্চিত্ৰত মুক্তি দিয়া হয়। ১৯৭৮ চনতো মুকেশৰ গীত থকা আহুতি, পৰমাত্মা, তুমহাৰী কসম আৰু সত্যম শিৱম সুন্দৰম আদি ছবিৰ মুক্তিৰে তেওঁৰ কণ্ঠ বজাই ৰখা হয়। সত্যম শিৱম সুন্দৰম ছবিত মুকেশে তেওঁৰ অন্তিম চলচ্চিত্ৰ সংগীত ‘‘চঞ্চল শীতল নিৰ্মল কোমল’’ শশী কাপুৰৰ বাবে গাইছিল। ১৯৮০ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি, মুকেশৰ কণ্ঠত বহু চলচ্চিত্ৰ মুক্তি পায়, যেনে: শয়তান মুজাৰিম, প্ৰেমিকা, পাথৰ সে টকৰ (১৯৮০), সাঁঝ কি বেলা, মৈলা আঁচল (১৯৮১), আৰোহী (১৯৮২), চোৰ মণ্ডলী (১৯৮৩), নিৰ্লজ্জ (১৯৮৫), লাভ এণ্ড গড (১৯৮৬), শুভ চিন্তক (১৯৮৯), আৰু তেওঁৰ শেষ জনা গীতযুক্ত চলচ্চিত্ৰ চান্দ গ্ৰহণ (১৯৯৭)।[26]
পুৰস্কাৰ
[সম্পাদনা কৰক]
ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ পুৰস্কাৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ১৯৭৪ – ৰাজনিগন্ধা চলচ্চিত্ৰৰ "কাই বাৰ ইউঁহি দেখা হে" গীতৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ পুৰস্কাৰ
ফিল্মফেয়াৰ পুৰস্কাৰ
[সম্পাদনা কৰক]বিজয়ী
[সম্পাদনা কৰক]| বছৰ | গীত | চলচ্চিত্ৰ | সংগীত পৰিচালক | গীতিকাৰ |
|---|---|---|---|---|
| ১৯৫৯ | "সব কিছু শিখা হুমনে" | আনাৰী | শংকৰ জয়কিশন | শৈলেন্দ্ৰ |
| ১৯৭০ | "সবচে বড় নাদান" | পহচান | শংকৰ জয়কিশন | বাৰ্মা মালিক |
| ১৯৭২ | "জয় বলো বেইমান কি" | বেইমান | শংকৰ জয়কিশন | বাৰ্মা মালিক |
| ১৯৭৬ | "কভি কভি মেৰে দিল মে" | কভি কভি | খাইয়াম | সাহিৰ লুধিয়ানভী |
মনোনীত
[সম্পাদনা কৰক]| বছৰ | গীত | চলচ্চিত্ৰ | সংগীত পৰিচালক | গীতিকাৰ |
|---|---|---|---|---|
| ১৯৬২ | "হোঠোঁ পে সাচ্চাই ৰেহতি হে" | যিস দেশ মে গঙ্গা বহতি হে | শংকৰ জয়কিশন | শৈলেন্দ্ৰ |
| ১৯৬৫ | "দোস্ত দোস্ত না ৰহা" | সঙ্গম | শংকৰ জয়কিশন | শৈলেন্দ্ৰ |
| ১৯৬৮ | "সাৱন কা মাহিনা" | মিলন | লক্ষ্মীকান্ত-প্যাৰেলাল | আনন্দ বক্সী |
| ১৯৭১ | "বস ইয়েহি অপৰাধ" | পহচান | শংকৰ জয়কিশন | নীৰজ |
| ১৯৭২ | "জানে কহাঁ গয়ে ৱো দিন" | মেৰা নাম জোকাৰ | শংকৰ জয়কিশন | হাস্ৰত জয়পুৰী |
| ১৯৭২ | "কহিঁ দূৰ জব দিন ঢল যায়ে" | আনন্দ | সলিল চৌধুৰী | যোগেশ |
| ১৯৭৩ | "এক পেয়াৰ কা নগ্মা হে" | শোৰ | লক্ষ্মীকান্ত-প্যাৰেলাল | সন্তোষ আনন্দ |
| ১৯৭৫ | "ম্যাঁ না ভুলুঙা" | ৰোটি কাপড়া অউৰ মকান | লক্ষ্মীকান্ত-প্যাৰেলাল | সন্তোষ আনন্দ |
| ১৯৭৭ | "এক দিন বিক যায়েগা" | ধৰ্ম কৰ্ম | আৰ. ডি. বৰ্মন | মজৰুহ সুলতানপুৰী |
| ১৯৭৭ | "ম্যাঁ পল দো পল কা সহায়ৰ হুঁ" | কভি কভি | খাইয়াম | সাহিৰ লুধিয়ানভী |
| ১৯৭৮ | "সুহানি চান্দনি ৰাতেঁ" | মুক্তি | আৰ. ডি. বৰ্মন | আনন্দ বক্সী |
| ১৯৭৮ | "চঞ্চল শীতল নিৰ্মল কোমল" | সত্যম শিৱম সুন্দৰম | লক্ষ্মীকান্ত-পিয়াৰেলাল | আনন্দ বক্সী |
বেংগল ফিল্ম জাৰ্নেলিষ্টছ’ এছ’চিয়েচন পুৰস্কাৰ
[সম্পাদনা কৰক]বিজয়ী
- ১৯৬৭ – তিসৰি কসম চলচ্চিত্ৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পী[27]
- ১৯৬৮ – মিলন চলচ্চিত্ৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পী[28]
- ১৯৭০ – সৰস্বতীচন্দ্ৰ চলচ্চিত্ৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পী[29]
চলচ্চিত্ৰত অংশগ্ৰহণ
[সম্পাদনা কৰক]অভিনেতা হিচাপে:
| চলচ্চিত্ৰ | বছৰ |
|---|---|
| নিৰ্দোষ | ১৯৪১ |
| আদাব আৰ্জ | ১৯৪৩ |
| আহ | ১৯৫৩ |
| মাশুকা | |
| অনুৰাগ | ১৯৫৬ |
গায়ক হিচাপে:
| চলচ্চিত্ৰ | বছৰ |
|---|---|
| নিৰ্দোষ | ১৯৪১ |
| পেহলি নজৰ | ১৯৪৫ |
| মেলা | ১৯৪৮ |
| আগ | ১৯৪৮ |
| সুহাগ ৰাত | ১৯৪৮ |
| বিদ্যা | ১৯৪৮ |
| অনোখি আদা | ১৯৪৮ |
| আন্দাজ | ১৯৪৯ |
| বৰসাত | ১৯৪৯ |
| আৱাৰা | ১৯৫১ |
| শীশম | ১৯৫২ |
| আহ | ১৯৫৩ |
| শ্ৰী ৪২০ | ১৯৫৫ |
| অনুৰাগ | ১৯৫৬ |
| পৰ্বাৰিশ | ১৯৫৮ |
| ফিৰ সুবাহ হোয়ী | ১৯৫৮ |
| ইহুদি | ১৯৫৮ |
| আনাৰি | ১৯৫৯ |
| যিস দেশ মে গঙ্গা বহতী হে | ১৯৬১ |
| ছালিয়া | ১৯৬০ |
| বোম্বাই কা বাবু | ১৯৬০ |
| হুম হিন্দুস্তানি | ১৯৬০ |
| বাঞ্জাৰিন | ১৯৬০ |
| মেৰা ঘৰ মেৰে বাচ্চে | ১৯৬০ |
| ফুল বনেঙে অংগাৰে | ১৯৬৩ |
| আশিক | ১৯৬২ |
| ৰাজনীগন্ধা | ১৯৭৪ |
| এক দিল ছাও আফসানে | ১৯৬৩ |
| দিল হি তো হে | ১৯৬৩ |
| আকেলি মত যায়ো | ১৯৬৩ |
| পৰাস্মণি | ১৯৬৩ |
| জী চাহতা হে | ১৯৬৪ |
| সঙ্গম | ১৯৬৪ |
| ইশাৰা | ১৯৬৪ |
| ছোটি ছোটি বাতেঁ | ১৯৬৫ |
| হিমালয় কি গদ মেঁ | ১৯৬৫ |
| লাল বংলা | ১৯৬৬ |
| তিসৰী কসম | ১৯৬৬ |
| বুন্দ জো বন গয়ী মোতি | ১৯৬৭ |
| গুনাহোঁ কা দেৱতা | ১৯৬৭ |
| ৰাত অউৰ দিন | ১৯৬৭ |
| সাৰস্বতীচন্দ্ৰ | ১৯৬৮ |
| সম্পৰ্ক | ১৯৬৯ |
| বিশ্বাস | ১৯৬৯ |
| হোলি আই ৰে | ১৯৭০ |
| মেৰী নাম জোকাৰ | ১৯৭০ |
| কাটী পটাং | ১৯৭১ |
| আনন্দ | ১৯৭১ |
| এক বাৰ মুছকুৰা দো | ১৯৭২ |
| শোৰ | ১৯৭২ |
| ৰুটি কাপৰা ঔৰ মাকান | ১৯৭৪ |
| ধৰম কৰম | ১৯৭৫ |
| সন্ন্যাসী | ১৯৭৫ |
| দো জাসুস | ১৯৭৫ |
| ধৰ্মাত্মা | ১৯৭৫ |
| দস নম্বাৰী | ১৯৭৬ |
| ছোটি সি বাত | ১৯৭৬ |
| কভি কভি | ১৯৭৬ |
| দৰিন্দা | ১৯৭৭ |
| ধৰম বীৰ | ১৯৭৭ |
| আমৰ, অকল বৰ এন্থনি | ১৯৭৭ |
| সত্যম শিৱম সুন্দৰম | ১৯৭৮ |
| মেৰে হুমসফৰ | ১৯৭০ |
| দিওয়ানা | ১৯৬৭ |
| অনোখি ৰাত | ১৯৬৮ |
| আৰাউণ্ড দ্য ৱৰ্ল্ড | ১৯৬৭ |
| বান্দিনী | ১৯৬৩ |
| দেৱৰ | ১৯৬৬ |
| দিল ভি তেৰা হুম ভি তেৰে | ১৯৬০ |
| দুনিয়া না মানে | ১৯৫৯ |
| এক ৰাত | ১৯৪২ |
| ফৰ্জ | ১৯৬৭ |
| মিলন | ১৯৬৭ |
| ৰাণী ৰূপমতী | ১৯৫৭ |
| সাথী | ১৯৬৮ |
| সাবাক | ১৯৫০ |
| সাৰংগা | ১৯৬১ |
| সাসুৰাল | ১৯৬১ |
| উপকাৰ | ১৯৬৭ |
| বিশ্বাস | ১৯৬৯ |
| ইহুদি | ১৯৫৮ |
| বে-ইমান | ১৯৭২ |
| পেহচান | ১৯৭০ |
| অন্নদাতা | ১৯৭২ |
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Gopal, Sangita; Sujata Moorti (2008). Global Bollywood: Travels of Hindi Song and Dance. University of Minnesota Press. পৃষ্ঠা. 94. ISBN 0-8166-4579-5.
- ↑ Encyclopedia of Indian Cinema by Ashish Rajadhyaksha and Paul Willemen. Oxford University Press, 1994, page 169.
- ↑ "Mukesh's 93rd Birthday" (en ভাষাত). www.google.com. https://doodles.google/doodle/mukeshs-93rd-birthday/। আহৰণ কৰা হৈছে: 27 January 2018.
- ↑ Rohit Vats (27 August 2014). "Mukesh: Remembering the singer with the midas touch". Hindustan Times. https://www.hindustantimes.com/bollywood/mukesh-remembering-the-singer-with-the-midas-touch/story-kTGymf56kD6so2K4tL0dDO.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 9 May 2018.
- ↑ Abdul Jamil Khan (2006). Urdu/Hindi: An Artificial Divide: African Heritage, Mesopotamian Roots, Indian Culture & Britiah Colonialism. Algora Publishing. পৃষ্ঠা. 316–. ISBN 978-0-87586-438-9. https://books.google.com/books?id=nH1HBxdA1UIC&pg=PA316.
- ↑ "Exclusive : Neil Nitin Mukesh & Nitin Mukesh In Conversation With Karan Thapar". YouTube. 23 October 2016. https://www.youtube.com/watch?v=sIsBeVv1qDE&t=884.
- ↑ Karki, Tripti (22 July 2017). "Mukesh birthday special: 5 soulful songs of the Man with the Golden Voice". India TV News. https://www.indiatvnews.com/entertainment/bollywood-mukesh-birthday-special-soulful-songs-man-with-the-golden-voice-latest-breaking-news-today-392644.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 Chobey, Ankita (22 July 2016). "8 Life Facts about Bollywood's Golden Voice Mukesh on his Bi". Mumbai Mirror. https://mumbaimirror.indiatimes.com/entertainment/music/8-life-facts-about-bollywoods-golden-voice-mukesh-on-his-birth-anniversary/articleshow/53338576.cms.
- ↑ 9.0 9.1 Vats, Rohit (27 August 2014). "Mukesh: Remembering the singer with the midas touch". Hindustan Times. http://www.hindustantimes.com/bollywood/mukesh-remembering-the-singer-with-the-midas-touch/story-kTGymf56kD6so2K4tL0dDO.html.
- ↑ "Famous Indians – Mukesh". iloveindia.com. Archived from the original on 1 July 2020. https://web.archive.org/web/20200701182416/http://www.iloveindia.com/indian-heroes/mukesh.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 17 March 2016.
- ↑ Kahin Door Jab Din Dhal Jaaye – Mukesh – Anand 1970 HD ইউটিউবত
- ↑ Ganguly, Souvik (22 July 2016). "Mukesh Ki Kahaani-Story of the most unsung singing legend of Hindi Cinema". Movie Madaari. Archived from the original on 2 October 2016. https://web.archive.org/web/20161002011919/http://www.moviemadaari.in/2016/07/mukesh-ki-kahaani-unsung-singing-legend-hindi-cinema/। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 May 2025.
- ↑ মুকেশ, IMDb
- ↑ মুকেশৰ চলচ্চিত্ৰসমূহ, singermukesh.com
- ↑ অতীতৰ পৰা – মলহাৰ (১৯৫১), The Hindu (২৯ মাৰ্চ ২০১২)। ৬ নবেম্বৰ ২০১৮ তাৰিখে সংগৃহীত।
- ↑ সুৰেশ মেনন (৬ নৱেম্বৰ ২০১৭). "চান্দ্ৰাৰ সৈতে কফি". The Cricket Monthly. ESPN Cricinfo. http://www.thecricketmonthly.com/story/1125092/coffee-with-chandra। আহৰণ কৰা হৈছে: ৭ নৱেম্বৰ ২০১৭.
- ↑ আৰ., মীনাক্ষী (২২ জুলাই ২০১৬). "গুগলে মুকেশৰ ৯৩তম জন্মদিন উদযাপন কৰিলে". The Hindu. https://www.thehindu.com/entertainment/google-celebrates-mukesh-mathur-93rd-birth-anniversary/article61794035.ece.
- ↑ সেইন, মানীষ (২২ জুলাই ২০১৬). "গুগল ডুডলে মুকেশৰ জন্মদিন উদযাপন". India Today. https://www.indiatoday.in/technology/news/story/google-doodle-celebrates-mukeshs-93rd-birthday-330657-2016-07-22। আহৰণ কৰা হৈছে: ৩০ জানুৱাৰী ২০২৫.
- ↑ "প্ৰখ্যাত গায়ক মুকেশৰ ১০০সংখ্যক জন্মদিনত চৰকাৰৰ স্মাৰক ডাকটিকট". The Telegraph. ২৫ জুলাই ২০২৪. https://www.telegraphindia.com/entertainment/government-issues-commemorative-stamp-in-honour-of-legendary-singer-mukesh-on-his-100th-birth-anniversary/cid/2036125.
- ↑ "১০০সংখ্যক জন্মদিনত মুকেশক সন্মান জনাই চৰকাৰৰ স্মাৰক ডাকটিকট". The Week. ২৪ জুলাই ২০২৪. https://www.theweek.in/wire-updates/entertainment/2024/07/24/del92-singer-mukesh-stamp--rpt.html.
- ↑ "নিতিন মুকেশে তেওঁৰ পিতৃ মুকেশৰ জীয়াই থকা গীতিময় যাত্ৰাৰ কথা স্মৰণ কৰে!" (en ভাষাত). Filmfare. ২০ জুন ২০১৮. https://www.filmfare.com/features/nitin-mukesh-looks-back-at-his-late-father-mukeshs-illustrious-journey-28972-1.html.
- ↑ "মুকেশক স্মৰণ – সোণালী কণ্ঠৰ মানুহজন" (en ভাষাত). Mid Day. ২২ জুলাই ২০১৬. https://www.mid-day.com/articles/remembering-mukesh-the-man-with-the-golden-voice/15558173.
- ↑ "'আৱাৰা হুঁ' গীতৰ গায়ক মুকেশ চন্দ মথুৰক স্মৰণ, তেওঁৰ জীৱনৰ কিছুমান তথ্য". India Today. ২৭ আগষ্ট ২০১৬. https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/mukesh-chand-mathur-337486-2016-08-27। আহৰণ কৰা হৈছে: ৩০ জানুৱাৰী ২০২৫.
- ↑ Iyer, Meena (১৬ জুলাই ২০২৩). "কিয় মুকেশ এতিয়াও জনপ্ৰিয়?". Hindustan Times. https://www.hindustantimes.com/cities/mumbai-news/mukeshs-legacy-lives-on-world-concerts-to-celebrate-birth-centenary-of-iconic-bollywood-singer-101689448188069.html.
- ↑ Chhibber, Maneesh (২৭ আগষ্ট ২০১৮). "মুকেশ: এটা অনভ্যাসযুক্ত কণ্ঠ যি আপোনাৰ জীৱন বুজাবলৈ বাধ্য কৰিছিল". ThePrint. https://theprint.in/feature/mukesh-the-untrained-voice-that-made-you-wonder-if-your-life-was-well-lived/105786/.
- ↑ "মুকেশক স্মৰণ" (en ভাষাত). DAWN.COM. ২৭ আগষ্ট ২০১৫. https://www.dawn.com/news/1203023.
- ↑ ৩০তম বাৰ্ষিক BFJA পুৰস্কাৰ. bfjaawards.com
- ↑ ৩১তম বাৰ্ষিক BFJA পুৰস্কাৰ. bfjaawards.com
- ↑ ৩৩তম বাৰ্ষিক BFJA পুৰস্কাৰ. bfjaawards.com
বাহ্যিক সংযোগ
[সম্পাদনা কৰক]- গায়কমুকেশ.কম - শিল্পী মুকেশক উছৰ্গা কৰা এটি ৱেব ছাইট Archived 2006-12-05 at the Wayback Machine
- পঙ্কজ দুভেদী - মুকেশ সম্পৰ্কে Archived 2014-12-27 at the Wayback Machine
- মুকেশ সম্পৰ্কে ইণ্টাৰনেট মুভি ডাটাবেছত থকা তথ্য।
- Legends - মুকেশ
- অন-লাইনত মুকেশৰ গান Archived 2014-02-19 at the Wayback Machine
| ||||||||||||||