হাৰাম

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
এই প্ৰবন্ধটোক হাৰেম নামৰ প্ৰবন্ধৰ সৈতে খেলি-মেলি নকৰে যেন।
ইছলামৰ ওপৰত এখন ধাৰাবাহিকৰ অংশ
ইছুল আল-ফিকহ
ফিকহ
আখম
আইনী বৃত্তি আৰু উপাধি
প্ৰ • আ • স


হাৰাম (/həˈrɑːm[unsupported input]hæˈ-[unsupported input]hɑːˈ-[unsupported input]-ˈræm/; [1][2] আৰবী: حَرَام ḥarām [ħɑˈrɑːm]) হৈছে আৰবী ভাষাৰ এটা শব্দ যাৰ অৰ্থ হৈছে ‘নিষিদ্ধ’।[3]:471 ইয়াৰ দ্বাৰা হয় পবিত্ৰ কিবা এটাক বুজোৱা হ’ব পাৰে, য’ত বিশুদ্ধতাৰ অৱস্থাত নথকা বা পবিত্ৰ জ্ঞানৰ প্ৰতি দীক্ষিত নোহোৱা লোকসকলক প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া নহয়; বা "পাপপূৰ্ণ কাম যিটো কৰাটো নিষিদ্ধ।" এই শব্দটোৱে "এফালে ৰখা" কিবা এটাকো বুজায়, এইদৰে ই হিব্ৰু ধাৰণা חרם আৰু ৰোমান আইন আৰু ধৰ্মত sacer (cf. sacred) ধাৰণাটোৰ আৰবী সমতুল্য। ইছলামিক ফিকহত হাৰামক আল্লাহৰ নিষেধাজ্ঞা কৰা যিকোনো কামক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু ই মানুহৰ কৰ্মৰ নৈতিকতাক সংজ্ঞায়িত কৰা পাঁচটা ইছলামিক আজ্ঞা (الأحكام الخمسة al-ʾAḥkām al-Ḵamsa) ৰ ভিতৰত অন্যতম।[4]

ধৰ্মীয় গ্ৰন্থ কোৰআনত হাৰাম হোৱা কাম সাধাৰণতে নিষিদ্ধ, আৰু হাৰামৰ ছুন্নাহ শ্ৰেণীটোৱেই নিষেধাজ্ঞাৰ সৰ্বোচ্চ মৰ্যাদা। যদি কিবা এটাক হাৰাম বুলি গণ্য কৰা হয়, তেন্তে ইচ্ছা যিমানেই ভাল নহওক কিয় বা উদ্দেশ্য যিমানেই সন্মানজনক নহওক কিয়, সেইটো নিষিদ্ধ হৈয়েই থাকে।[5] পাপ, ভাল, আৰু পুণ্য কামবোৰ বিচাৰৰ দিনা মিজান (জুইৰ পাল্লা)ত ৰখা হয় আৰু কৰ্তাৰ আন্তৰিকতা অনুসৰি জোখা হয়।[6][7] মূল ধৰ্মীয় গ্ৰন্থসমূহৰ (কোৰআন আৰু হাদীছ) বিদ্বান ব্যাখ্যাৰ ভিত্তিত হাৰাম কি বা নহয় সেই সম্পৰ্কে বিভিন্ন মাজহাব বা আইনী চিন্তাধাৰাৰ মতামত যথেষ্ট ভিন্ন হ’ব পাৰে।[8]

আলোকপাত[সম্পাদনা কৰক]

হাৰাম হোৱা কামৰ ফলত কোনোবা নহয় কোনোবা ধৰণে ক্ষতি হয় আৰু সেয়েহে মুছলমানে কৰিলে পাপ বুলি গণ্য কৰা হয়।[9]

মদ আৰু জুৱাৰ বিষয়ে সুধিছে। কওক, "তেওঁলোকৰ মাজত মানুহৰ বাবে বহুত ক্ষতি আৰু (তথাপিও, কিছুমান) উপকাৰ আছে। কিন্তু তেওঁলোকৰ ক্ষতি তেওঁলোকৰ উপকাৰতকৈ বেছি..."

—  [কোৰআন 2:219]

"পাপ"ৰ বিপৰীত হিচাপে "লাভ" শব্দটোক উত্থাপন কৰি কোৰআনৰ ২:২১৯ আয়াতত স্পষ্ট কৰা হৈছে যে হাৰাম হৈছে সেইটোৱেই যিটো ক্ষতিকাৰক, যিয়ে লাভ কঢ়িয়াই আনে তাৰ বিপৰীতে; গতিকে পাপ হ’ল সেইটোৱেই যিয়ে আনক বা নিজকে আঘাত দিয়ে।

হাৰামৰ লগত জড়িত এটা ইছলামিক নীতি হ’ল যে যদি কিবা এটা নিষিদ্ধ বা নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হয়, তেন্তে যিকোনো বস্তুৰ ফলত হাৰামৰ কামো গণ্য কৰা হয়। একেধৰণৰ এটা নীতি হ’ল হাৰামৰ পাপ কেৱল নিষিদ্ধ কামত লিপ্ত হোৱা ব্যক্তিজনৰ মাজতে সীমাবদ্ধ নহয়, কিন্তু সেই পাপটো বস্তুগত বা নৈতিক সমৰ্থন হওক, সেই কামত ব্যক্তিজনক সহায় কৰা আন লোকৰ মাজতো বিস্তৃত হয়।[10]

বিবলীৰ পাঁচটা শ্ৰেণী আৰবী: الأحكام الخمسة বা অনুমোদিতৰ পৰা অনুমোদিত নহোৱালৈকে কাৰ্য্যৰ স্তৰসমূহ হ'ল:[4][11]

  1. আৰবী: واجب / فرض – বাধ্যতামূলক / "কৰ্তব্য।"
  2. আৰবী: مستحب – পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে, "বাঞ্ছনীয়।"
  3. আৰবী: مباح – নিৰপেক্ষ, "অনুমোদিত।"
  4. আৰবী: مكروه – অপছন্দ, "নিৰুৎসাহিত।"
  5. আৰবী: حرام – পাপী, "নিষিদ্ধ।"

হাৰামৰ দুবিধ হ’ল-

  • আৰবী: الحرام لذاته – ইয়াৰ সাৰ আৰু ই ব্যক্তিৰ ক্ষতিৰ বাবে নিষিদ্ধ
    • ব্যভিচাৰ, হত্যা, চুৰি
  • আৰবী: الحرام لغيره – মৌলিকভাৱে ক্ষতিকাৰক নহয় কিন্তু নিষিদ্ধ কিবা এটাৰ লগত জড়িত বাহ্যিক কাৰণত নিষিদ্ধ[12]
    • পাপৰ দ্বাৰা লাভ কৰা দুৰ্বল ধন। উদাহৰণস্বৰূপে প্ৰতাৰণা, চুৰি, দুৰ্নীতি, হত্যা, আৰু সুতৰ দ্বাৰা উপাৰ্জন কৰা ধন বা আন মানুহৰ ক্ষতিৰ সৈতে জড়িত যিকোনো উপায়। লগতে জুম্মাৰ নামাজ (ছালাত আল-জুমুআত)ৰ সময়ত এটা চুক্তি বা বিক্ৰী। এনে হাৰাম কামৰ পৰা মুছলমানে লাভৱান হোৱাটো ইছলামত নিষিদ্ধ। হাৰামৰ জৰিয়তে লাভ কৰা ধন-সম্পত্তিৰ দ্বাৰা উপকৃত বা জীৱন নিৰ্বাহ কৰা যিকোনো মুমিন তেওঁ পাপী।

কোৰআনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ধৰ্মীয় শব্দ হাৰাম প্ৰয়োগ কৰা হয়:

  • কাৰ্য্য, যেনে গালি-গালাজ, ব্যভিচাৰ, হত্যা, পিতৃ-মাতৃক অসন্মান কৰা
  • নীতি, যেনে ৰিবা (সুদ, সুত)
  • কিছুমান বিশেষ খাদ্য আৰু পানীয়, যেনে গাহৰিৰ মাংস আৰু মদ।
  • কিছুমান হালাল বস্তু, খাদ্য বা কৰ্ম যিবোৰ সাধাৰণতে হালাল (অনুমোদিত) কিন্তু কিছুমান চৰ্তত হাৰাম হৈ পৰে। যেনে, ৰমজানত দিনত হালাল খাদ্য আৰু পানীয় বা ইছলামিক পদ্ধতিৰে আৰু আল্লাহ (ঈশ্বৰ)ৰ নামত বধ নকৰা গৰু বা আন হালাল জন্তু।
  • কিছুমান নিষ্ক্ৰিয়, যেনে কোনো বৈধ কাৰণ নোহোৱাকৈ ছালাত পৰিত্যাগ কৰা।

সংস্কৃতি[সম্পাদনা কৰক]

ভাষিকভাৱে হাৰাম শব্দটোৰ মূল (প্ৰাচীন হিব্ৰু herem, অৰ্থাৎ ‘ঈশ্বৰৰ প্ৰতি নিষ্ঠাবান’, ‘অশ্লীল ব্যৱহাৰৰ বাবে নিষিদ্ধ’) শব্দটোৰ মূল ব্যৱহাৰ কৰি আইনী প্ৰভাৱ থকা আন বহুতো শব্দ গঠন কৰা হয়, যেনে হাৰিম (এটা হাৰেম)। আৰু ইহৰাম (বিশুদ্ধতাৰ অৱস্থা)। ইয়াৰ উপৰিও একেটা শব্দ (হাৰাম) কোৰআনত কাবা আৰু মক্কা, মদিনা, জেৰুজালেম আদি অঞ্চলৰ পবিত্ৰ স্বৰূপ বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।[13] পবিত্ৰ আৰু অলংঘনীয় এই শ্ৰেণীত পত্নী আৰু বিশ্ববিদ্যালয় চৌহদসমূহো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।[14] সেইবাবেই ح-ر-م মূলৰ আইনী ব্যৱহাৰ সাধাৰণতে ধাৰণা কৰা ধৰণে নিষেধাজ্ঞাৰ বিপৰীতে অশ্লীল আৰু পবিত্ৰৰ মাজৰ সীমাৰ ধাৰণা এটাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কৰা হয়।

কথিত ভাষাত হাৰাম শব্দটোৱে বিভিন্ন অৰ্থ গ্ৰহণ কৰে আৰু হালালৰ সৈতে দ্বৈততা হিচাপে অধিক ঘনিষ্ঠভাৱে কাম কৰে, যিয়ে অনুমোদিতক বুজায়। আৰবী ভাষী দেশসমূহত "হাৰাম" কোৱাৰ অৰ্থ হ'ব পাৰে 'কি লজ্জাজনক' বা 'কি দুখ' (এই অৰ্থ আধুনিক হিব্ৰু স্লেংগেও গ্ৰহণ কৰিছে আৰু ইটালীৰ পেকাটো ব্যৱহাৰৰ সৈতে একে)। এই শব্দটো আনুষ্ঠানিকভাৱে অনুচিত আচৰণ কৰা অচিনাকি মানুহক শাস্তি দিয়াৰ পদ্ধতি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, বা বন্ধুৰ মাজত জোকাই থকাৰ প্ৰকাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। আন শিশু বা জীৱ-জন্তুৰ ক্ষতি কৰাটো হাৰাম বুলি কোৱাৰ লগতে শিশুক কেনে আচৰণ কৰিব লাগে সেই বিষয়েও এই শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

হালাল আৰু হাৰামৰ বাইনাৰী ধাৰণাসমূহ কেইবাটাও সাংস্কৃতিক বাক্যাংশত ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ ইবনে (ল’ৰা) আল-হালাল আৰু বিন্ত (ছোৱালী) আল-হালাল। এই বাক্যাংশবোৰ প্ৰায়ে বিবাহত উপযুক্ত পত্নীক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, আৰু ইবনে আল-হাৰাম বা বিন্ত আল-হাৰামৰ বিপৰীতে থিয় দিয়ে, যিবোৰক অপমান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এই ক্ষেত্ৰত হাৰাম শব্দটোৰ কঠোৰ অৰ্থ ‘অবৈধ’ৰ পৰিৱৰ্তে অশুভ বা অশ্লীল অৰ্থত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

টকাৰ ক্ষেত্ৰতো হালাল আৰু হাৰাম ব্যৱহাৰ কৰা হয় (মাল)। মাল আল-হাৰাম মানে বেয়াকৈ পোৱা ধন, আৰু এনে উপায়েৰে জীৱিকা নিৰ্বাহ কৰাসকলৰ ওপৰত ধ্বংস কঢ়িয়াই আনে।[15]

হাৰাম কি সেই বিষয়ে এই সাংস্কৃতিক ব্যাখ্যাসমূহে স্থানীয় পৰ্যায়ত ব্যৱহৃত আইনী সংজ্ঞাৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত আৰু প্ৰভাৱিত হয়। অৰ্থাৎ হাৰামৰ জনপ্ৰিয় ধাৰণাসমূহ আংশিকভাৱে আনুষ্ঠানিক ইছলামিক ন্যায়বিজ্ঞানৰ ওপৰত আৰু আংশিকভাৱে আঞ্চলিক সংস্কৃতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ় লৈ উঠিছে আৰু জনপ্ৰিয় ধাৰণাসমূহে পাছলৈ আইনী ব্যৱস্থাই হাৰামৰ কাৰ্য্যক কেনেকৈ সংজ্ঞায়িত কৰে আৰু শাস্তি দিয়ে তাক সলনি কৰে।[16]

নিষিদ্ধ শ্ৰেণীৰ কাৰ্য্য[সম্পাদনা কৰক]

খাদ্য আৰু মাদক দ্ৰব্য[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰধান প্ৰবন্ধ: ইছলামিক খাদ্য আইন

কোৰআন আৰু আদিম মুছলমানসকলৰ প্ৰতিবেদনত নিষিদ্ধ মাংসৰ ভিতৰত গাহৰিৰ মাংস, মাংসভোজী (সিংহ, বাঘ, পহু, কুকুৰ, মেকুৰী আদি), অ-ৰুমিনেণ্ট (গাধ আৰু ঘোঁৰা), আন কোনো দেৱতাৰ নামত বধ কৰা জীৱ-জন্তু আদি অন্তৰ্ভুক্ত, আল্লাহৰ নামত নহয় অসুস্থতা, আঘাত, স্তম্ভিত কৰা, বিষক্ৰিয়া বা বধৰ বাবে মৃত্যু হোৱা জীৱ-জন্তু। তৃণভোজী বা কুকুৰা চোবাই খোৱা প্ৰাণী যেনে গৰু, হৰিণ, ভেড়া, ছাগলী, এণ্টিলোপ আদি কিছুমান প্ৰাণীৰ উদাহৰণ যিবোৰ হালাল আৰু বিচমিল্লাহ আৰু আল্লাহ আকবৰ শব্দ আবৃত্তি কৰি থাকোঁতে ইহঁতক জ্ঞানসম্পন্ন সত্তাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰি বেদনাহীনভাৱে বধ কৰিলেহে। যদি জন্তুটোৰ লগত বেয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বা বধ কৰাৰ সময়ত অত্যাচাৰ কৰা হয়, তেন্তে মাংস হাৰাম হয়।[17]

বিবাহ আৰু পৰিয়ালৰ নিয়ম[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰধান প্ৰবন্ধ: ইছলামিক পৰিয়ালৰ ন্যায়বিজ্ঞান

ইছলামে জিনা (ধৰ্ষণ) নিষিদ্ধ কৰাত অতি কঠোৰ, সেয়া ব্যভিচাৰ হওক বা দুজন অবিবাহিত ব্যক্তিৰ যৌন সম্পৰ্ক হওক।

বিবাহৰ প্ৰস্তাৱৰ ক্ষেত্ৰত মুছলমান পুৰুষে বিবাহ বিচ্ছেদ হোৱা বা বিধৱা মহিলাক তেওঁৰ ইদ্দাত (যি অপেক্ষাৰ সময়ছোৱাত পুনৰ বিবাহ কৰিবলৈ দিয়া নহয়) প্ৰেমৰ প্ৰস্তাৱ দিয়াটো হাৰাম বুলি গণ্য কৰা হয়।[18] পুৰুষজনে বিয়াৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰিবলৈ সক্ষম হয়, কিন্তু প্ৰকৃত প্ৰস্তাৱ কাৰ্যকৰী কৰিব নোৱাৰে। মুছলমান পুৰুষে আন পুৰুষৰ লগত বিবাহপাশত আবদ্ধ হোৱা মহিলাক প্ৰেমৰ প্ৰস্তাৱ দিয়াটোও নিষেধ।[19]

মুছলমান মহিলাই অমুছলমান পুৰুষক বিয়া কৰালে হাৰাম বুলি গণ্য কৰা হয়।[18] ইয়াৰ কাৰণ হ’ল মানুহজনেই ঘৰৰ মুৰব্বী, পৰিয়াল পোহপাল দিয়াজন, আৰু পুৰুষজনক পত্নীৰ বাবে দায়বদ্ধ বুলি গণ্য কৰা হয়। মুছলমানসকলে নাৰীক ইছলাম পালন নকৰা লোকৰ হাতত দি মুছলমান মহিলাৰ ওপৰত দায়বদ্ধ কৰি ৰখাত বিশ্বাস নকৰে কাৰণ তেওঁলোকে ধৰ্মৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰ ৰক্ষাৰ কথা চিন্তা নকৰে।[20][21]

উত্তৰাধিকাৰ[সম্পাদনা কৰক]

পিতৃয়ে নিজৰ সন্তানক উত্তৰাধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত কৰাটো হাৰাম বুলি গণ্য কৰা হয়। পিতৃয়ে তেওঁৰ অনুকূল নহোৱা পত্নীৰ নাৰী বা সন্তানক উত্তৰাধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত কৰাটোও হাৰাম। ইয়াৰ উপৰিও এজন আত্মীয়ই কৌশলেৰে আন এজন আত্মীয়ক উত্তৰাধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত কৰাটো হাৰাম।[22]

ব্যৱসায়িক নৈতিকতা[সম্পাদনা কৰক]

ৰিবা, মূলধনৰ ওপৰত অতিৰিক্ত যিকোনো যোগ কৰা, যেনে সুদ আৰু সুত, ইছলামত সকলো ধৰণে নিষিদ্ধ। সুত ইছলামিক জাকাতৰ স্তম্ভৰ বিৰুদ্ধে যায়, যাৰ ফলত ধনী মানুহৰ পৰা দুখীয়ালৈ ধন-সম্পত্তি প্ৰবাহিত হয়। ৰিবা নিষিদ্ধ কাৰণ ই ধনী মানুহৰ হাতত ধন ৰাখে আৰু দুখীয়াৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখে। ৰিবাই মানুহক স্বাৰ্থপৰ আৰু লোভী কৰি তোলে বুলিও বিশ্বাস কৰা হয়।[23][24]

যিবোৰ ব্যৱসায়িক আৰু বাণিজ্যিক পদ্ধতিৰ ফলত সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ মুক্ত আৰু ন্যায্য বিনিময় নহয়, সেইবোৰক হাৰাম বুলি গণ্য কৰা হয়, যেনে উৎকোচ, চুৰি, জুৱা। গতিকে ব্যৱসায়ত সকলো ধৰণৰ প্ৰতাৰণা আৰু অসৎ কাম ইছলামত নিষিদ্ধ।[23][25]

বহুতো ইছলামিক আইনবিদ আৰু ধৰ্মীয় সংস্থা, য’ত আছে পাৰ্মানেণ্ট কমিটি ফৰ স্কোলাৰলি ৰিচাৰ্চ এণ্ড ইফটাকে[26] ধৰি বহু ইছলামিক ফুকন আৰু ধৰ্মীয় সংস্থাই এম এল এম ব্যৱসায়ক হাৰাম বুলি গণ্য কৰিছে, যাৰ আঁৰৰ কাৰণসমূহ হ’ল- এই প্ৰক্ৰিয়াত তলত দিয়াবোৰ সম্পৰ্কিত – শ্ৰম অবিহনে বিনিময় আৰু বিনিময় অবিহনে শ্ৰম।[27][28]

সাজ-পোছাক আৰু অলংকাৰ[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰধান প্ৰবন্ধ: ইছলামিক সাজ-পোছাক

ইছলামত সোণৰ অলংকাৰ আৰু ৰেচমৰ কাপোৰ দুয়োটা পুৰুষৰ বাবে পিন্ধা নিষিদ্ধ কিন্তু মহিলাৰ বাবে জায়েয যেতিয়ালৈকে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ পুৰুষৰ (স্বামীৰ বাহিৰে) যৌন আকৰ্ষণৰ বাবে নহয়। এই অলংকাৰসমূহৰ নিষেধাজ্ঞা বিলাসী জীৱনশৈলী পৰিহাৰ কৰাৰ বহল ইছলামিক নীতিৰ অংশ।[29]

পুৰুষ আৰু মহিলা উভয়ৰে বাবে শৰীৰটো সঠিকভাৱে ঢাকিব নোৱাৰা কাপোৰ (যিটো কাপোৰৰ নিৰ্দেশনাত উল্লেখ কৰা হৈছে, ঔৰত/আৱাৰাহ শব্দ) আৰু স্বচ্ছ কাপোৰ পিন্ধাটো হাৰাম বুলি গণ্য কৰা হয়। ইয়াৰ উপৰিও ইছলামে অতিৰিক্ত সৌন্দৰ্য্যবৰ্ধন কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছে য’ত মানুহৰ শাৰীৰিক চেহেৰাৰ পৰিৱৰ্তন জড়িত হৈ থাকে। কিছুমান চুন্নী সম্প্ৰদায়ত হাৰাম বুলি গণ্য কৰা শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন যেনে টেটু, দাঁত চুটি হোৱা, প্ৰসাধন অস্ত্ৰোপচাৰ ইত্যাদি।[30]

কিছুমান ইছলামিক পন্থাই ঘৰত বিলাসী জীৱনশৈলীৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ ঘৰত সোণ-ৰূপৰ বাচন-বৰ্তন আৰু বিশুদ্ধ ৰেচমৰ বিস্তাৰ ব্যৱহাৰ কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰে।[31] ঘৰত মূৰ্তিও নিষিদ্ধ, আৰু কিছুমান মুছলমানে মূৰ্তি নিৰ্মাণত অংশগ্ৰহণ কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছে কাৰণ তেওঁলোকে ভাবে যে ইয়াৰ দ্বাৰা তাওইদক নস্যাৎ কৰা হয়।[32]

শ্বীৰ্ক[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰধান প্ৰবন্ধ: শ্বীৰ্ক

শ্বীৰ্ক নামেৰে জনাজাত ঈশ্বৰৰ বাহিৰে আন কাৰোবাক বা আন কোনো বস্তু পূজা কৰাটো এজন মুছলমানৰ বাবে আটাইতকৈ ডাঙৰ পাপ।

লগতে চাওক[সম্পাদনা কৰক]

তথ্যসমূহ[সম্পাদনা কৰক]

  1. ↑ Wells, John C. (2008). Longman Pronunciation Dictionary (3rd সম্পাদনা). Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0. 
  2. ↑ "haram adjective - Definition, pictures, pronunciation and usage notes". Oxford Advanced Learner's Dictionary. Oxford University Press. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/haram। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 April 2019. 
  3. ↑ Mohammad Taqi al-Modarresi (26 March 2016) (en ভাষাত). The Laws of Islam. Enlight Press. ISBN 978-0994240989. Archived from the original on 2 August 2019. https://web.archive.org/web/20190802163247/http://almodarresi.com/en/books/pdf/TheLawsofIslam.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 22 December 2017. 
  4. ↑ 4.0 4.1 Adamec, Ludwig (2009). Historical Dictionary of Islam, 2nd Edition. প্ৰকাশক Lanham: Scarecrow Press, Inc. পৃষ্ঠা. 102. ISBN 9780810861619. https://archive.org/details/historicaldictio00adam_560. 
  5. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 26. 
  6. ↑ American-Arab Message – p. 92, Muhammad Karoub – 2006
  7. ↑ The Holy City: Jerusalem in the theology of the Old Testament – p. 20, Leslie J. Hoppe – 2000
  8. ↑ The Palgrave Handbook of Spirituality and Business – p. 142, Professor Luk Bouckaert, Professor Laszlo Zsolnai – 2011
  9. ↑ Faruki, Kemal (March 1966). "Al-Ahkam Al-Khaimah: The Five Values". Islamic Studies খণ্ড 5: 43. 
  10. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 22. 
  11. ↑ Gibb, H. A. R., ed (1960). The Encyclopaedia of Islam. প্ৰকাশক Leiden, The Netherlands: E. J. Brill. পৃষ্ঠা. 257. 
  12. ↑ Mahbubi Ali, Mohammad; Lokmanulhakim Hussain (9 February 2013). "A Framework of Income Purification for Islamic Financial Institutions". Proceeding of Sharia Economics Conference: 109. 
  13. ↑ McAuliffe, Jane Dammen (2001). "Forbidden". Encyclopaedia of the Qurʾān খণ্ড 2: 224–225. 
  14. ↑ Al Jallad, Nader (2008). "The concepts of al-haram in the Arab-Muslim culture: a translational and lexicographical study". Language Design খণ্ড 10: 80. http://elies.rediris.es/Language_Design/LD10/LD_10_02_Nader_Pazeado.pdf. 
  15. ↑ Al Jallad, Nader (2008). "The concepts of al-halal and al-haram in the Arab-Muslim culture: a translational and lexicographical study". Language Design খণ্ড 10: 81–84. 
  16. ↑ Nanji, Azim A, ed (1996). The Muslim Almanac: A Reference Work on the History, Faith, Culture, and Peoples of Islam. প্ৰকাশক Detroit: Gale Research Inc.. পৃষ্ঠা. 273. 
  17. ↑ Şentürk, Lütfi. "Diyanet İşleri Başkanlığı İslam İlmihali: İslam'da hayvan hakları ve hayvanlara eziyetin cezası" (tr ভাষাত). www.yeniakit.com.tr. https://www.yeniakit.com.tr/haber/islamda-hayvan-haklari-ve-hayvanlara-eziyetin-cezasi-125882.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-10-29. 
  18. ↑ 18.0 18.1 "UK interfaith unions rise". https://www.aljazeera.com/features/2012/12/31/halal-interfaith-unions-rise-among-uk-women. 
  19. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 171. 
  20. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 179. 
  21. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 180. 
  22. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 226. 
  23. ↑ 23.0 23.1 Samiullah, Muhammad (Summer 1982). "Prohibition of Riba (Interest) & Insurance in the Light of Islam". Islamic Studies. 2 খণ্ড 21: 53. 
  24. ↑ Samiullah, Muhammad (Summer 1982). "Prohibition of Riba (Interest) & Insurance in the Light of Islam". Islamic Studies. 2 খণ্ড 21: 54. 
  25. ↑ Samiullah, Muhammad (Summer 1982). "Prohibition of Riba (Interest) & Insurance in the Light of Islam". Islamic Studies. 2 খণ্ড 21: 58. 
  26. ↑ "فتوى اللجنة الدائمة بشأن التسويق الشبكي – إسلام ويب – مركز الفتوى" (ar ভাষাত). www.islamweb.net. http://fatwa.islamweb.net/fatwa/index.php?page=showfatwa&Option=FatwaId&Id=203089। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 July 2020. 
  27. ↑ Abdul-Rahman, Muhammad Saed (2004) (en ভাষাত). Islam: Questions and Answers – Jurisprudence and Islamic Rulings: Transactions – Part 7. MSA Publication Limited. ISBN 978-1-86179-461-1. https://books.google.com/books?id=6PcRwB0Kx6IC&q=It+involves+riba+of+two+types,+riba+al-fadl+(involving+exchange+of+goods+of+the+same+type+but+of+different+quantity)+and+riba+al-nasi’ah+(involving+deferred+payment+of+a+larger+amount+than+would+be+paid+if+it+were+paid+immediately).+The+participant+pays+a+small+amount+of+money+in+order+to+gain+a+lot+of+money,+in+other+words+he+pays+cash+for+cash+of+a+different+amount+and+with+deferred+payment.+This+is+the+kind+of+riba+that+is+forbidden+according+to+the+texts+and+to+scholarly+consensus.&pg=PA39। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 June 2020. 
  28. ↑ Manjur Elahi, Muhammad; Tajul Islam, Muhammad; Muhammad Zakaria, Abu Bakr (18 May 2011). "The provisions of network marketing in Islamic jurisprudence – Bengali – Muhammad Manjur Elahi" (bn ভাষাত). IslamHouse.com. https://islamhouse.com/bn/articles/344613। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 June 2020. 
  29. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 82. 
  30. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 85. 
  31. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 96. 
  32. ↑ Al-Qardawi, Yusuf (1999). The Lawful and the Prohibited in Islam. American Trust Publications. পৃষ্ঠা. 99. 

বাহ্যিক সংযোগসমূহ[সম্পাদনা কৰক]

"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=হাৰাম&oldid=400385"ৰ পৰা অনা হৈছে