ৰথ যাত্ৰা
| ৰাথ যাত্ৰা | |
|---|---|
 পুৰীৰ মন্দিৰৰ তিনিজন দেৱতাৰ ৰথ যাত্ৰা | |
| অন্য নাম | ঘোষা যাত্ৰা |
| পালন কৰে | হিন্দু |
| প্ৰকাৰ | ধাৰ্মিক |
| আৰম্ভ হয় | আশাধা শুক্ল দ্বিতীয় |
| শেষ হয় | আশাধ শুক্লা দশমী |
| ২০২৩ৰ তাৰিখ | ২০ জুন |
| ২০২৪ৰ তাৰিখ | ৭ জুলাই |
| ২০২৫ৰ তাৰিখ | ২৭ জুন |
| অৱধি | ১ সপ্তাহ, ২ দিন |
| সংঘটন | বছেৰেকীয়া |
ৰাথ যাত্ৰা[a] (/ˈrʌθə ˈjɑːtrə/), বা ৰথ উৎসৱ, হৈছে ৰথত যিকোনো ৰাজহুৱা শোভাযাত্ৰা।[1][2] ভাৰত, নেপাল আৰু শ্ৰীলংকাত বছৰি উৎসৱৰ সময়ত এইবোৰ অনুষ্ঠিত কৰা হয়।[3] এই শব্দটোৱে পুৰীৰ জনপ্ৰিয় বাৰ্ষিক ৰাথযাত্ৰাকো বুজায়।[4] য'ত জগন্নাথ (বিষ্ণু অৱতাৰ), বলাভদ্ৰ (তেওঁৰ ভাতৃ), সুভদ্ৰা (তেওঁৰ ভগ্নী) আৰু সুদৰ্শন চক্ৰ (তেওঁৰ অস্ত্ৰ) দেৱতাৰ সৈতে কাঠৰ দেউল আকৃতিৰ ৰথত ৰাজহুৱা শোভাযাত্ৰা কৰা হয়।[5]
সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত হিন্দু ধৰ্মত বিষ্ণু সম্পৰ্কীয় (জগন্নাথ, ৰাম, কৃষ্ণ) পৰম্পৰাত,[6] শিৱ সম্পৰ্কীয় পৰম্পৰাত,[7] নেপালত সন্ত-দেৱীসকল,[8] জৈন ধৰ্মত তীৰ্থংকাৰৰ সৈতে ৰাথযাত্ৰা শোভাযাত্ৰা ঐতিহাসিকভাৱে প্ৰচলিত হৈ আহিছে, [9] [10] ভাৰতৰ উল্লেখযোগ্য ৰাথযাত্ৰাসমূহৰ ভিতৰত পুৰীৰ ৰথযাত্ৰা, বাংলাদেশৰ ধমৰাই ৰাথযাত্ৰা আৰু মহেশৰ ৰথযাত্ৰা আদি উল্লেখযোগ্য।লগতে ভাৰতৰ পূব ৰাজ্যসমূহত পোৱা জনজাতীয় লোকধৰ্মসমূহতো ৰথ যাত্ৰা উল্লেখনীয় । ভাৰতৰ বাহিৰৰ যেনে ছিংগাপুৰত জগন্নাথ, কৃষ্ণ, শিৱ আৰু মৰিয়াম্মানৰ সৈতে জড়িত হিন্দু সম্প্ৰদায়সমূহে ৰাথ যাত্ৰা উদযাপন কৰে।[11] ক্নুট জেকবচেনৰ মতে, ৰাথ যাত্ৰাৰ ধৰ্মীয় উৎপত্তি আৰু অৰ্থ আছে যদিও অনুষ্ঠানসমূহৰ এক প্ৰধান সামূহিক ঐতিহ্য, সামাজিক ভাগ-বতৰা আৰু আয়োজক আৰু অংশগ্ৰহণকাৰীসকলৰ বাবে সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য্য আছে।[12] পুৰীৰ জগন্নাথ ৰথযাত্ৰাক অনবদ্য শক্তিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পাশ্চাত্যৰ ইংৰাজী শব্দ juggernaut ৰ উৎপত্তি হয়।
ব্যুৎপত্তি[সম্পাদনা কৰক]
ৰথ যাত্ৰা সংস্কৃত দুটা শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে, ৰথ, যাৰ অৰ্থ ৰথ বা গাড়ী আৰু যাত্ৰা যাৰ অৰ্থ যাত্ৰা বা তীৰ্থযাত্ৰা।[13] আন ভাৰতীয় ভাষা যেনে ওডিয়াত ধ্বনিগত সমতুল্য শব্দ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যেনে জাত্ৰা।
বিৱৰণ[সম্পাদনা কৰক]
ৰথ যাত্ৰা হৈছে জনসাধাৰণৰ সৈতে ৰথত যাত্ৰা। ই সাধাৰণতে দেৱতা বা দেৱতাৰ দৰে সাজ-পোছাক পিন্ধা লোক বা কেৱল ধৰ্মীয় সন্ত আৰু ৰাজনৈতিক নেতাৰ শোভাযাত্ৰা (যাত্ৰা)ক বুজায়।[14] ভাৰতৰ মধ্যযুগীয় গ্ৰন্থ পুৰাণত সূৰ্য্য (সূৰ্য্য দেৱতা), দেৱী (মাতৃ দেৱী) আৰু বিষ্ণুৰ ৰথযাত্ৰাৰ কথা উল্লেখ আছে। এই ৰথ যাত্ৰাত অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ সহকাৰে উদযাপন কৰা হয় য’ত ব্যক্তি বা দেৱতাসকলে কোনো মন্দিৰৰ পৰা ওলাই আহি ৰাজহুৱাভাৱে তেওঁলোকৰ সৈতে ক্ষেত্ৰ (অঞ্চল, ৰাস্তা)ৰ মাজেৰে আন এটা মন্দিৰলৈ বা নদী বা সাগৰলৈ যাত্ৰা কৰে। কেতিয়াবা উৎসৱৰ সময়ত মন্দিৰৰ চেক্ৰ'চেংকটামলৈ ঘূৰি অহাও অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।[15]
স্থানসমূহ[সম্পাদনা কৰক]
| হিন্দু ধৰ্ম | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ওঁ • ব্ৰহ্মা • ঈশ্বৰ | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
|
ধৰ্মাচৰণ
| |||||||||||||||||||||||
 |
জগন্নাথ ৰাথ যাত্ৰা, পুৰী[সম্পাদনা কৰক]
জগন্নাথ ৰথ যাত্ৰাৰ সময়ত সাধাৰণতে পুৰীৰ মন্দিৰৰ তিনিওজন দেৱতাক পূজা কৰা হয় যদিও আছাধ মাহত (উড়িশাৰ বাৰিষা ঋতু, সাধাৰণতে জুন বা জুলাই মাহত পৰে) এবাৰ বাহিৰলৈ উলিয়াই অনা হয়। দণ্ডাত (পুৰিৰ মূল ৰাস্তা)[16] বিশাল ৰথ শ্ৰী গুণ্ডিচা মন্দিৰলৈ যাত্ৰা কৰি জনসাধাৰণে দৰ্শন (পবিত্ৰ দৃশ্য) পাব পাৰে। এই উৎসৱ ৰথ যাত্ৰা অৰ্থাৎ ৰথৰ যাত্ৰা নামেৰে জনাজাত। ৰথাবোৰ হৈছে বিশাল চকাযুক্ত কাঠৰ গঠন, যিবোৰ প্ৰতি বছৰে নতুনকৈ নিৰ্মাণ কৰা হয় আৰু ভক্তসকলে টানি আনে। জগন্নাথৰ বাবে ৰথৰ উচ্চতা প্ৰায় ৪৫ ফুট আৰু বৰ্গফুট ৩৫ ফুট।[17] পুৰীৰ শিল্পী আৰু চিত্ৰশিল্পীসকলে ৰথ সজাই চকাত ফুলৰ পাহি আৰু অন্যান্য ডিজাইন, কাঠত খোদিত ৰথী আৰু ঘোঁৰা আৰু সিংহাসনৰ পিছফালে থকা বেৰত ওলোটা পদুমবোৰ আঁকে।[18] ৰথ যাত্ৰাক ‘শ্ৰী গুণ্ডিচা যাত্ৰা’ বুলিও অভিহিত কৰা হয়।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় জগন্নাথ ৰাথা যাত্ৰা[সম্পাদনা কৰক]
১৯৬৮ চনৰ পৰা হৰে কৃষ্ণ আন্দোলনৰ জৰিয়তে বিশ্বৰ প্ৰায়বোৰ ডাঙৰ চহৰতে ৰথযাত্ৰা উৎসৱ এক সাধাৰণ দৃশ্য হৈ পৰিছে। স্থানীয় অধ্যায়সমূহে বছৰি বিশ্বৰ এশখনতকৈও অধিক চহৰত এই উৎসৱৰ বিষয়ে প্ৰকাশ কৰে।[19]
তথ্যসূত্ৰ[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names. ABC-CLIO. p. 135. ISBN 978-1-61069-211-3.
- ↑ Christophe Jaffrelot (1999). The Hindu Nationalist Movement and Indian Politics: 1925 to the 1990s. Penguin Books. pp. 416–421. ISBN 978-0-14-024602-5.
- ↑ Michaels; Cornelia Vogelsanger; Annette Wilke (1996). Wild Goddesses in India and Nepal: Proceedings of an International Symposium, Berne and Zurich, November 1994. P. Lang. pp. 270–285. ISBN 978-3-906756-04-2.
- ↑ Peter J. Claus; Sarah Diamond; Margaret Ann Mills (2003). South Asian Folklore: An Encyclopedia : Afghanistan, Bangladesh, India, Nepal, Pakistan, Sri Lanka. Taylor & Francis. pp. 515–. ISBN 978-0-415-93919-5.
- ↑ Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names. ABC-CLIO. p. 135. ISBN 978-1-61069-211-3.
- ↑ Bruce M. Sullivan (2001). The A to Z of Hinduism. Rowman & Littlefield. pp. 100, 166, 209. ISBN 978-0-8108-4070-6.
- ↑ Pratapaditya Pal; Stephen P. Huyler; John E. Cort; et al. (2016). Puja and Piety: Hindu, Jain, and Buddhist Art from the Indian Subcontinent. University of California Press. pp. 72–74 with Figures 23–25. ISBN 978-0-520-28847-8.
- ↑ J.P. Losty (2004). David M. Waterhouse (ed.). The Origins of Himalayan Studies: Brian Houghton Hodgson in Nepal and Darjeeling, 1820-1858. Routledge. pp. 93–94 with Figure 5.11. ISBN 978-0-415-31215-8.
- ↑ Virendra Kumar Sharma (2002). History of Jainism: With Special Reference to Mathurā. DK. p. 162. ISBN 978-81-246-0195-2.
- ↑ Ajit K. Singh (1982). Tribal Festivals of Bihar: A Functional Analysis. Concept. pp. 30–33.
- ↑ Vineeta Sinha (2008). Knut A. Jacobsen (ed.). South Asian Religions on Display: Religious Processions in South Asia and in the Diaspora. Routledge. pp. 159–174. ISBN 978-1-134-07459-4.
- ↑ Knut A. Jacobsen (2008). Knut A. Jacobsen (ed.). South Asian Religions on Display: Religious Processions in South Asia and in the Diaspora. Routledge. pp. 8–11, 200–201. ISBN 978-1-134-07459-4.
- ↑ Nori J. Muster (2013). Betrayal of the Spirit. University of Illinois Press. p. 38. ISBN 978-0-252-09499-6.
- ↑ Michaels; Cornelia Vogelsanger; Annette Wilke (1996). Wild Goddesses in India and Nepal: Proceedings of an International Symposium, Berne and Zurich, November 1994. P. Lang. pp. 270–285. ISBN 978-3-906756-04-2.
- ↑ Michaels; Cornelia Vogelsanger; Annette Wilke (1996). Wild Goddesses in India and Nepal: Proceedings of an International Symposium, Berne and Zurich, November 1994. P. Lang. pp. 270–285. ISBN 978-3-906756-04-2.
- ↑ "Hopes of Puri Rath Yatra I like Dying Fast". Odisha Television. Archived from the original on 10 May 2020. Retrieved 22 May 2020.
- ↑ Starza 1993, p. 16.
- ↑ Das 1982, p. 40.
- ↑ "Festival of India". Archived from the original on 25 February 2009. Retrieved 23 December 2012.