ভৈৰৱী

ত্ৰিপুৰা ভৈৰৱী
দেবী কুণ্ডলিনী
দহ মহাবিদ্যা-ৰ সদস্য
দেৱী ভৈৰৱীৰ এখন চিত্ৰ, লিথ'গ্ৰাফ ছপা, বঙ্গদেশ প্ৰায় ১৮৮০-ৰ দশকত
সম্পৰ্ক	পাৰ্বতী, মহাবিদ্যা , আদিশক্তি, শিৱশক্তি আৰু মহাকালী
নিবাস	কৈলাশ
মন্ত্ৰ	ঔঁ হাচ'ম হাচাকাৰ্ম' হাচ'ম ভাই ,ৰবি নমঃ নমঃ
সঙ্গী	ভৈৰৱ
বাহন	বেলি ফুল

ভৈৰৱী হিন্দু দেৱী মহাবিদ্যাৰ লগত যুক্ত। তেখেত ভৈৰৱৰ পত্নী।

প্ৰতীকতা

ভৈৰৱ তেওঁৰ পত্নীৰ লগত, ভৈৰৱী

ভৈৰৱী নামৰ অৰ্থ "সন্ত্ৰাস" বা "বিস্ময়কৰ"। তেখেত দহখন মহাবিদ্যাৰ পঞ্চম। তেওঁক ত্ৰিপুৰভৈৰৱী বুলিও কোৱা হয়। "ত্ৰি" অৰ্থ তিনিটা, "পুৰ" অৰ্থ দুৰ্গ, চহৰ, নগৰ ইত্যাদি। ত্ৰিপুৰা সচেতনতাৰ তিনিটা পৃথক অৱস্থা বুজায় অৰ্থাৎ সক্ৰিয়, সপোন আৰু গভীৰ টপোনী। তেখেত সকলো ত্ৰিদেব ৰূপত আৰু এবাৰ এই ত্ৰয়ী অতিক্ৰম কৰা হোৱা হ’লে ব্ৰাহ্মণ অৰ্জিত হয়। বেলেগ জনশ্ৰুতিত, এবাৰ তেওঁৰ কৃপা পালে আমি শিৱ চেতনা উপলব্ধি কৰিব পাৰো। সেয়ে তেওঁক ত্ৰিপুৰভৈৰৱী বুলি কোৱা হয়।

দেৱী মহাত্মা তেওঁৰ ধ্যান শ্লোকত তেওঁৰ ৰূপ বৰ্ণনা কৰিছে। তেখেতৰ চাৰি হাত, এক হাতত গ্ৰন্থ, এটা জপমালা, এটা অভয়া মুদ্ৰা আৰু আনটো ভাৰদ মুদ্ৰা লৈ পদুমৰ উপৰত বহি আছে। তেখেত ৰঙা পোচাক পৰিধান কৰে আৰু ডিঙিত বিচ্ছিন্ন মূৰৰ মালা পৰিধান কৰে। তেওঁৰ তিনিটা চকু আছে আৰু তেওঁৰ মূৰ এটা আধাজোনৰ জোনেৰে সজোৱা আছে। বেলেগ ৰূপত তেখেত এখন তৰোৱাল আৰু এক পিয়লা তেজ লৈ আৰু বেলেগ দুইহাত অভয় তথা ভাৰদ মুদ্ৰা দেখাই গৈ আছে। তেওঁক শিৱৰ উপৰত বহাতো চিত্ৰিত কৰা হৈছে, যিটো তান্ত্ৰিক পূজাত অধিক প্ৰধান্য পায়। ৰজা ৰাজেশ্বৰীৰ লগত সাদৃশ্যপূৰ্ণ এগৰাকী ৰাণী হিচাপেও তেওঁক চিত্ৰিত কৰা হৈছে।

ভৈৰৱী যন্ত্ৰ

ত্ৰিপুৰভৈৰৱ মুলধৰ চক্ৰত অৱস্থান কৰিছে। তেওঁৰ মন্ত্ৰটোত তিনিটা বৰ্ণ আছে আৰু এইবোৰ সকলো মুলধৰ চক্ৰৰ কেন্দ্ৰস্থলত এখন ওলোটা ত্ৰিভুজ সৃষ্টি কৰে। তেখেত কামৰূপ আকাৰত মুলধৰ চক্ৰৰ স্ৰষ্ঠা, ইয়াত তিনিটা বিন্দু গঠিত যিটোৰ এখন ওলোটা ত্ৰিভুজ গঠন কৰে, যাৰ পৰা সকলো ত্ৰিদ জন্ম গ্ৰহণ কৰে, যিটো শেষ লৈকে এই মহাবিশ্বৰ সৃষ্টিত পৰিচালিত হয়। মুলধৰ চক্ৰৰ অন্তঃস্থৰ ত্ৰিভুজটো কামৰূপ নামেৰে পৰিচিত। ত্ৰিভুজৰ তিনিটা বিন্দুত তিনিটা বিজাক্ষৰৰ (পৱিত্ৰ আখৰ) আৰু তিনিটা বিজাক্ষৰ ত্ৰিভুজৰ ওচৰেদি এটাই আনটোৰ লগত যুক্ত আৰু এই উভয় পক্ষৰ ইচ্ছা শক্তি, জ্ঞান শক্তি আৰু ক্ৰিয়া শক্তি বা ঐশিক ইচ্ছা, ঐশিক জ্ঞান আৰু ঐশিক ক্ৰিয়াৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে । ত্ৰিপুৰা সুন্দৰী আৰু ত্ৰিপুৰা ভৈৰৱীৰ নিবিড়ভাবে জড়িত কিন্তু বেলেগ। ত্ৰিপুৰা ভৈৰৱীক সুপ্ত শক্তি হিচাপেও চিহ্নিত কৰা হয় য’ত ত্ৰিপুৰাৰ সুন্দৰ এই সুপ্ত শক্তিক বাস্তৱত ৰূপদান কৰি আৰু এই শক্তিটোক উচ্চতৰ চক্ৰৰ সহস্ৰৰ চক্ৰৰ ফালে লৈ যায়।

ব্যুৎপত্তি

ভৈৰৱী মহাবিশ্বত সংঘটিত পৰিৱৰ্তনসমূহ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। মহাবিদ্যাসকলে বিশ্বত আদিপৰিশক্তিৰ ভূমিকাক উপস্থাপন কৰে, ত্ৰিপুৰা সুন্দৰী সৃষ্টিৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, ভুৱনেশ্বৰী সৃষ্টি মহাবিশ্বৰ স্থায়িত্বৰ প্ৰতীক আৰু কমল সমৃদ্ধি তথা বিবৰ্তনৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। অন্যান্য মহাবিদ্যাত মহাবিশ্বৰ সময়কালত ঘটা বিভিন্ন প্ৰক্ৰিয়া প্ৰদৰ্শিত হয়। সৃষ্টি আৰু ধ্বংসৰ এই অবিচ্ছিন্ন চক্ৰত, ভৈৰৱীৰ জ্ঞান আৰু সভ্যতাৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, তেখেত মানৱজাতিৰ দ্বাৰা মহাবিশ্বৰ পৰিবৰ্তনসমূহ, মানুহৰ অগ্ৰগতি আৰু বিস্তৃত অধ্যয়নৰ প্ৰতীক।

আখ্যানসমূহ

ভৈৰৱী তন্ত্ৰৰ কুণ্ডলিনীতো এগৰাকী মহিলা পাৰদৰ্শী হৈ উপাধি প্ৰাপ্ত হৈছে। এটা যোগিনী তন্ত্ৰৰ ছাত্ৰ বা অভিলাষী। এগৰাকী ভৈৰৱী হ’ল তেখেত যিয়ে সফল হৈছে। গতিকে যিয়ে ভৈৰৱীৰ ৰাজ্য অৰ্জন কৰিছে, তেখেত মৃত্যুৰ ভয়ৰ বাহিৰত আৰু অধিক ভয়ঙ্কৰ মঙলকো তেওঁ শাসন কৰে।

ভৈৰৱী পুৰাণ তথা তন্ত্ৰ অনুসৰি ভৈৰৱৰ পত্নী।

তেওঁক শুভঙ্কৰী নামেও মাতা হয়, যাৰ অৰ্থ হ’ল যে তেখেত তেওঁৰ ভক্তসকলক যিসকল তেওঁৰ সন্তান, তেওঁলকক শুভকৰ্মৰ কৰ্তা, যিবোৰৰ অৰ্থ তেখেত এগৰাকী ভাল মা। যিসকল অযৌক্তিক তথা নিষ্ঠুৰ তেওঁলকৰ প্ৰতি সহিংসতা, শাস্তি আৰু ৰক্তপাতৰ পক্ষত তেখেত কৈছিল, যিটোৰ অৰ্থ এই যে তেখেত তেওঁলকৰ পৰা সকলো সহিংসতাৰ জনক। তেওঁক হিংসাত্মক আৰু ভয়ানক হিচাপে দেখা যায় বুলি বোধ কৰা হয় কিন্তু তেখেত তেওঁৰ সন্তানসকলৰ ওচৰত সৌম্য আই (মাক)।

তথ্য উৎস্য

• Kinsley, David (1988). Hindu Goddesses: Vision of the Divine Feminine in the Hindu Religious Traditions. University of California Press. আই.এচ.বি.এন. 0-520-06339-2.
• Maity, P. K (1962), Historical Studies in the Cult of the Goddess Manasa, প্ৰকাশক Calcutta 
• R. D. Trivedi: Iconography of Parvati (Delhi, 1981)