কলচী
| হিন্দু ধৰ্ম | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ওঁ • ব্ৰহ্মা • ঈশ্বৰ | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
|
ধৰ্মাচৰণ
| |||||||||||||||||||||||
 |
.jpg)
কলশ বা কলহ বা কলচী, পূৰ্ণ-কলশ, পূৰ্ণ-কুম্ভ, পূৰ্ণ-ঘট ঘট বা কুম্ভ বুলিও কোৱা হয় (সাঁচ:Mlang-sa) ডাঙৰ ভিত্তি আৰু সৰু মুখৰ সৈতে এটা ধাতুr (পিতল, তাম, ৰূপ বা সোণ) পাত্ৰ। হিন্দু, জৈন আৰু বৌদ্ধ পৰম্পৰাত ইয়াক দেৱতাক বা সন্মানীয় অতিথিৰ বাবে আনুষ্ঠানিক প্ৰসাদ হিচাপে আৰু মন্দিৰ আৰু অট্টালিকা সজোৱাৰ বাবে শুভ প্ৰতীক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[2]
কেতিয়াবা "কলশ" বুলিলে পানীৰে ভৰাই তাৰ ওপৰত আমপাতৰ ঠানি আৰু এটা নাৰিকল লগোৱা পাত্ৰকো বুজোৱা হয়। ইয়াক প্ৰায়ে হিন্দু অনুষ্ঠানত ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু হিন্দু প্ৰতীকবাদত চিত্ৰিত কৰা হয় ৷ সমগ্ৰ ব্যৱস্থাটোক পূৰ্ণ-কলশ (पूर्णकलश), পূৰ্ণ-কুম্ভ (पूर्णकुम्भ), বা পূৰ্ণ-ঘট (पूर्णघट) বোলা হয়। এই নামবোৰৰ প্ৰতিটোৰ আক্ষৰিক অৰ্থ "পূৰ্ণ বা সম্পূৰ্ণ পাত্ৰ" যেতিয়া পাত্ৰটোক কলশ বুলি কোৱা হয়।
কেতিয়াবা কলচীত পানীৰ সলনি মুদ্ৰা, শস্য, ৰত্ন, সোণ, বা এইবোৰ বস্তুৰ সংমিশ্ৰণেৰে ভৰি থাকে। ৫, ৭, বা ১১ টা আমৰ পাতৰ গুৰিটো এনেদৰে স্থাপন কৰা হয় যাতে পাতৰ মূৰবোৰে কলচীৰ পানী স্পৰ্শ কৰে। নাৰিকল এটা কেতিয়াবা ৰঙা কাপোৰ আৰু ৰঙা সূতাৰে মেৰিয়াই লোৱা হয়; নাৰিকলৰ ওপৰ অংশ (খোলাকৈ ৰখা হয়। ধাতুৰ পাত্ৰটোৰ চাৰিওফালে এটা পবিত্ৰ সূতা বান্ধি থোৱা থাকে। ইয়াক আকাশৰ ফালে মুখ কৰি ৰখা হয়।
জৈন ধৰ্মত কলহক এক শুভ বস্তু হিচাপে গণ্য কৰা হয় ৷ ভাৰতীয় শিল্প আৰু স্থাপত্যত কলহক আনুষ্ঠানিক বস্তু হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় ৷ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১ম শতিকা আৰু খ্ৰীষ্টপূৰ্ব প্ৰথম শতিকাৰ সময়ছোৱাত স্তম্ভৰ ভিত্তি আৰু ৰাজধানী সজাই তোলাত কলহ মোটিফ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। [3][4] শিলত চিত্ৰিত কৰাৰ আগতে টেৰাকোটা কলহক অট্টালিকাৰ ছাদৰ ওপৰত ৰখা সজ্জাগত বৈশিষ্ট্য হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল আৰু এতিয়া ইয়াক মন্দিৰ কলচী নামৰ মন্দিৰৰ চালত বেছিকৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[5]
হিন্দু ধৰ্মত[সম্পাদনা কৰক]
পূৰ্ণ-কলশক বেদত প্ৰচুৰতাৰ প্ৰতীক আৰু "জীৱনৰ উৎস" বুলি গণ্য কৰা হয় ৷ পূৰ্ণ- কুম্ভ প্ৰধানকৈ বৈদিক মটিফ হিচাপে ঋগবেদৰ সময়ৰ পৰা জনাজাত। ইয়াক সোম-কলশ, চন্দ্ৰ-কলশ, ইন্দ্ৰ-কুম্ভ, পূৰ্ণাঘট, পূৰ্ণ-বীৰকমস্য, ভদ্ৰ ঘট বা মংগল ঘট বুলিও কোৱা হয়। ইয়াক বেদত পূৰ্ণো-স্য কলশ বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে। [6]
কলচীত জীৱনৰ অমৃত থলা বুলি বিশ্বাস কৰা হয় আৰু সেয়েহে ইয়াক প্ৰচুৰতা, প্ৰজ্ঞা আৰু অমৰত্বৰ প্ৰতীক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। হিন্দু প্ৰতীকবাদত কলচীক প্ৰায়ে এটা বৈশিষ্ট্য হিচাপে চোৱা যায়। হিন্দু দেৱতাৰ হাতত যেনে সৃষ্টিকৰ্তা দেৱতা ব্ৰহ্মা, ধ্বংসকাৰী দেৱতা শিৱক গুৰু হিচাপে, আৰু সমৃদ্ধিৰ দেৱী লক্ষ্মীৰ হাতত কলচী দেখা যায়।[7]
পূৰ্ণ-কলচীক বিঘ্নহৰ্তা গণেশ বা তেওঁৰ মাতৃ গৌৰী বা লক্ষ্মীক মূৰ্ত কৰি তোলা মংগলৰ প্ৰতীক বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। পূৰ্ণ-কলশক বিবাহ আৰু প্ৰসৱৰ সৈতে জড়িত সকলো হিন্দু উৎসৱত, মাতৃ দেৱী বা দেৱী হিচাপে পূজা কৰা হয়। এই প্ৰসংগত ধাতুৰ পাত্ৰ বা কলশে উৰ্বৰতাৰ পাত্ৰক, পৃথিৱী আৰু গৰ্ভক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে যি জীৱনক লালন-পালন আৰু পুষ্টি প্ৰদান কৰে। প্ৰেমৰ দেৱতা কামদেৱৰ লগত জড়িত আমৰ পাতবোৰ উৰ্বৰতাৰ আনন্দৰ দিশটোৰ প্ৰতীক। নগদ ধন আৰু নাৰিকল্টোৱে সমৃদ্ধি আৰু ক্ষমতাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। পাত্ৰত থকা পানীয়ে প্ৰকৃতিৰ জীৱনদায়ক ক্ষমতাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।[8]
কেতিয়াবা, পূৰ্ণ-কলশৰ নাৰিকলৰ ওপৰত দেৱীৰ ৰূপ বা পিতলৰ মুখ এখন সংলগ্ন কৰা হয়। এই ৰূপত পূৰ্ণ-কলশে দেৱীক জল, খনিজ পদাৰ্থ, গছ-গছনিৰে ধৰিত্ৰী মাতৃৰ প্ৰকাশ হিচাপে প্ৰতীকিত কৰে। ঘৰুৱা কাম-কাজতো বিষ্ণুৰ বাবে এই কলশ পূজা পদ্ধতি আহিছে।[9]
গৃহপ্ৰবেশ, শিশু নামকৰণ, হোম-যজ্ঞ, বাস্তু দোষ শুধৰণি, দৈনিক পূজা আদি হিন্দু অনুষ্ঠানতো পূৰ্ণ-কলশ পূজা কৰা হয়।
পূৰ্ণ-কলশৰ অন্যান্য ব্যাখ্যা পঞ্চ মৌল বা চক্ৰৰ সৈতে জড়িত ৷ ধাতুৰ পাত্ৰৰ বহল আধাৰে পৃথিৱী মৌলটোক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, বিস্তাৰিত কেন্দ্ৰই - জল (পানী), পাত্ৰৰ ডিঙি - অগ্নি (জুই), মুখৰ খোলা - বায়ু, আৰু নাৰিকল আৰু আমৰ পাতে আকাশক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। চক্ৰৰ প্ৰসংগত নাৰিকলৰ শিৰৰ ওপৰেৰে সহস্ৰাৰ চক্ৰ আৰু মূলাধাৰ চক্ৰৰ প্ৰতীক।[10]
সকলো গুৰুত্বপূৰ্ণ অনুষ্ঠানতে যথাযথ আচাৰ-ব্যৱহাৰৰ সৈতে এটা কলচী স্থাপন কৰা হয়। আদৰণিৰ চিন স্বৰূপে প্ৰৱেশদ্বাৰৰ ওচৰতো ইয়াক ৰখা হয়।
জৈন ধৰ্মত[সম্পাদনা কৰক]
কলশ ঊনবিংশ তীৰ্থংকৰ মল্লিনাথৰ প্ৰতীক ৷ ইয়াৰ উপৰিও জৈন ধৰ্মৰ স্বেতাম্বৰ আৰু দিগম্বৰ দুয়োটা পন্থাৰ অষ্টমংগল তালিকাত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে ৷ কলশৰ চাৰিওফালে দুটা চকুৰ চিত্ৰণ কৰা হৈছে, যি সঠিক বিশ্বাস আৰু সঠিক জ্ঞানৰ প্ৰতীক। ধৰ্মীয় আৰু সামাজিক অনুষ্ঠানত ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। মন্দিৰত কিছুমান বিশেষ প্ৰতিমূৰ্তি পূজা কৰি থকাৰ সময়ত ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। নতুন ঘৰত প্ৰৱেশ কৰিলে মন্ত্ৰ পাঠ কৰি মূৰত কলশ কঢ়িয়াই নিয়াৰ প্ৰথা প্ৰচলিত। এই অনুষ্ঠানটো নতুন ঘৰখনলৈ কৃপা আৰু সুখক আদৰিবলৈ কৰা হয়।[11][12]
বৌদ্ধ ধৰ্মত[সম্পাদনা কৰক]
পূৰ্ণকুম্ভই বৌদ্ধ ধৰ্মত “পূৰ্ণ পাত্ৰ” বা "শুভ প্ৰচুৰতা"ক বুজায়। ইয়াক প্ৰাৰ্থনাৰ বেদীত বুদ্ধ আৰু বোধিসত্ত্বৰ বাবে ফুলৰ প্ৰসাদ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, লগতে প্ৰজ্ঞাৰ ধনকো প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হয়। পূৰ্ণকুম্ভই স্বাস্থ্য, দীৰ্ঘায়ু, ধন, সমৃদ্ধি, প্ৰজ্ঞাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু ই বুদ্ধৰ ধৰ্ম শিক্ষাৰ অসীম গুণৰ প্ৰতীক।[13] এই বৌদ্ধ ফুলৰ প্ৰসাদ পৰম্পৰাৰ পৰাই ইকেবানা বামৰ জাপানী শিল্পৰ উন্মেষ ঘটিছিল।ref>"History of Ikebana | IKENOBO ORIGIN OF IKEBANA". www.ikenobo.jp. https://www.ikenobo.jp/english/about/history.html. "With the introduction of Buddhism to Japan in the 6th century, the custom of offering flowers on the Buddhist altar became common. As indicated by the use of the Chinese character meaning “flower” is the names of sutras such as the “Kegon-kyo (Avatamsaka Sutra)” and “Hokke-kyo (Lotus Sutra),” from the beginning flowers have been deeply related to Buddhism. Lotus is widely found in India where Buddhism originated, and it is a representative flower for Buddhist offerings. In Japan, however, other suitable flowers for each season were selected for this purpose. Among various ways of Buddhist offering, placing Mitsugusoku, a set of three ceremonial objects - flower vase, incense burner and candle holder – became popular in the Kamarura and Nanbokucho periods."</ref>
হেৰাল্ড্ৰীত[সম্পাদনা কৰক]
অমৰাৱতী প্ৰত্নতাত্ত্বিক স্থানৰ পৰা পূৰ্ণ কুম্ভ বা পূৰ্ণঘটক নামৰ কলশৰ এটা ৰূপ ভাৰতৰ অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ ৰাজ্যৰ চৰকাৰী ৰাজ্যিক প্ৰতীকৰ অংশ।[14][15]
তথ্য সংগ্ৰহ[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ Cologne Digital Sanskrit Dictionaries: Monier-Williams Sanskrit-English Dictionary Padmotpalakumudvat (पद्मोत्पलकुमुद्वत्):— [=padmotpala-kumud-vat] [from padma] mfn. furnished with the lotus flowers called Padma, Utpala and Kumuda, [Bhāgavata-purāṇa]
- ↑ Aryan, K. C. (1981) (en ভাষাত). Basis of Decorative Element in Indian Art. Rekha Prakashan. পৃষ্ঠা. 93. ISBN 978-81-900002-8-4.
- ↑ Aryan, K. C. (1981) (en ভাষাত). Basis of Decorative Element in Indian Art. Rekha Prakashan. পৃষ্ঠা. 93. ISBN 978-81-900002-8-4.
- ↑ Students' Britannica India by Dale Hoiberg, p. 183 Published 2000, Popular Prakashan, আই.এচ.বি.এন. 0-85229-760-2
- ↑ Uesugi, Akinori; Oya, Hiroshi; Peter, Jenee (2020). "Roof Tiles in Ancient South Asia: Its Developments and Significance". Center for Cultural Resource Studies, Kanazawa University, Kakuma-machi, Kanazawa, Ishikawa.
- ↑ The Abode of Mahashiva: Cults and Symbology in Jaunsar-Bawar in the Mid Himalayas by Madhu Jain. Contributor O. C. Handa. Published 1995, Indus Publishing. 199 pages আই.এচ.বি.এন. 81-7387-030-6 p. 171 "Drona Parva, 11, 29"
- ↑ The Book of Hindu Imagery: Gods, Manifestations and Their Meaning by Eva Rudy Jansen
- ↑ The Goddess in India: The Five Faces of the Eternal Feminine by Devdutt Pattanaik p.54 Published 2000, Inner Traditions / Bear & Company, 176 pages, আই.এচ.বি.এন. 0-89281-807-7
- ↑ Flipside of Hindu Symbolism (Sociological and Scientific Linkages in Hinduism) by M. K. V. Narayan p.137 Published 2007, Fultus Corporation, 200 pages, আই.এচ.বি.এন. 1-59682-117-5
- ↑ India: Known Things, Unknown Secrets by R. Venugopalan pp.130-132 Published 2004 B. Jain Publishers 290 pages আই.এচ.বি.এন. 81-8056-373-1
- ↑ Aryan, K. C. (1981) (en ভাষাত). Basis of Decorative Element in Indian Art. Rekha Prakashan. পৃষ্ঠা. 93. ISBN 978-81-900002-8-4.
- ↑ Jainism: A Pictorial Guide to the Religion of Non-violence by Kurt Titze and Klaus Bruhn p.234 Published 1998, Motilal Banarsidass Publ., 267 pages, আই.এচ.বি.এন. 81-208-1534-3
- ↑ Hyytiäinen, Tiina (2008). "The Eight Auspicious Symbols". In Saloniemi, Marjo-Riitta. Tibet: A Culture in Transition. Vapriikki. পৃষ্ঠা. 196. ISBN 978-951-609-377-5.
- ↑ "Coat of Arms- Emblem of Government of Andhra Pradesh". Government of Andhra Pradesh. 2018-11-14. https://gad.ap.gov.in/about/general/14112018gad_p2-4.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-06-16.[সংযোগবিহীন উৎস]
- ↑ "About General Administration Department (Links for emblem and other state symbols)". Government of Andhra Pradesh. https://gad.ap.gov.in/about/general। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-06-16.[সংযোগবিহীন উৎস]