সমললৈ যাওক

কোৰআন

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
(Quranৰ পৰা পুনঃনিৰ্দেশিত)
কোৰআন
আৰবী: ٱلْقُرْآن (আল-ক্বুৰআ-ন্)
Quran opened, resting on a stand
বাৰ্মিংহাম কোৰআন পাণ্ডুলিপিৰ পৰা দুটা পৃষ্ঠা, হেজাজী লিপিত লিখা কোৰআনৰ আটাইতকৈ পুৰণি পাণ্ডুলিপি, যিটো পবিত্ৰ নবী (ছ)ৰ জীৱনকালত লিখা হৈছিল প্ৰায় ৫৬৮–৬৪৫ খ্ৰীষ্টাব্দত।
তথ্য
ধৰ্ম ইছলাম
ভাষা ধ্ৰুপদী আৰবী
কাল ৬১০–৬৩২ খ্ৰীষ্টাব্দ
অধ্যায় ১১৪ (তালিকা)
ছূৰা চাওক
শ্লোক ৬,৩৪৮ (বিছমিল্লাহ লগত)
৬,২৩৬ (বিছমিল্লাহ বাহিৰে)
আয়াত চাওক

কোৰ্‌-আন বা কোৰান বা কোৰান শ্বৰীফ (ইংৰাজী উচ্চাৰণ: /kɒˈrɑːn/ kor-ahn; আৰবী: القرآن al-qurʾān/আল্-ক়ুৰ্-আন্) ইছলাম ধৰ্মৰ মূল ধৰ্মগ্ৰন্থ। মুছলিমসকলে কোৰআন স্ৰষ্টাৰ অবিকৃত, হুবহু বক্তব্য বুলি বিশ্বাস কৰে।[1] কোৰআনক আৰবী সাহিত্যৰ অতি উত্তম সৃষ্টি বুলি জ্ঞান কৰা হয়[2][3][4] বিশ্বৰ অন্যতম জনপ্ৰিয় গ্ৰন্থখনক লৈ বহু অন্য সাহিত্যৰো সৃষ্টি হৈছে।[5] কোৰআনৰ পাঠবোৰক 'ছূৰা' আৰু পদবোৰক 'আয়াত' বোলা হয়। কোৰআনত সৰ্বমুঠ ১১৪টা ছূৰা আছে আৰু ৬,২৩৬টা আয়াত আছে।[6]। ইছলামী ভাষ্যমতে কোৰআন অপৰিৱৰ্ত্তনীয় আৰু এই সম্পৰ্কে মুছলিমসকলে কোৰআনৰ ছূৰা আল হিজৰ (১৫ নং ছূৰা), ৯ নং আয়াতৰ কথা উল্লেখ কৰি থাকে, সেয়া হ'ল:

"নিশ্চয় আমিয়েই কোৰআন অৱতীৰ্ণ কৰিছো আৰু অৱশ্যে আমিয়েই ইয়াৰ সংৰক্ষক। "[7]
কোৰআনৰ পাণ্ডুলিপি, ব্ৰুকলিন সংগ্ৰহালয়ত।
ব্ৰিটিছ সংগ্ৰহালয়ত থকা ১১শ শতিকাৰ উত্তৰ আফ্ৰিকাৰ কোৰআন।
আলীয়ে লিখা মছহদত থকা কোৰআন।

মুছলিমসকলে বিশ্বাস কৰে যে ৬০৯ চনৰ ২২ ডিচেম্বৰত মুহাম্মাদ(ছাঃ)ৰ ৪০ বছৰ বয়স হোৱাৰে পৰা[8] তেওঁৰ মৃত্যু হোৱা ৬৩২ চনলৈকে[1][9][10] ২৩ বছৰ জুৰি সৃষ্টিকৰ্তাই দূত জিব্ৰাইলৰ(গেব্ৰিয়েল) জৰিয়তে কোৰআন তেওঁক মৌখিকভাৱে প্ৰদান কৰিছিল।[11][12] মুছলিমসকলে কোৰআনক মুহাম্মাদ (ছাঃ)ৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ অলৌকিক কাৰ্য আৰু তেওঁৰ ঐশ্বৰিকতাৰ প্ৰমাণ বুলি বিশ্বাস কৰে।[13] কোৰআনৰ বাণীসমূহ প্ৰথমে আদম (আঃ) আৰু শেষত মুহাম্মাদ(ছাঃ)ক দিয়া পৱিত্ৰ বাৰ্তা বুলি গণ্য কৰা হয়। মুছলিমসকলে কোৰআনক সৃষ্টিকৰ্তাই বিকৃতকৰণৰ পৰা ৰক্ষা কৰা একমাত্ৰ পৱিত্ৰ গ্ৰন্থ বুলি জ্ঞান কৰে।[14]

পৰম্পৰাগত কাহিনী অনুসৰি মুহাম্মাদ(ছাঃ)ৰ কেইবাজনো সংগীয়ে (ছাহাবাসকলে) অনুলিখক হিচাপে কাম কৰি বাণীসমূহ লিপিবদ্ধ কৰিছিল। মুহাম্মাদ(ছাঃ)ৰ মৃত্যুৰ পাছত তেওঁৰ সংগীসকলে ইয়াৰ অংশবিশেষ মুখস্থ কৰি লয়। এই পাঠসমূহ খলিফা উছমানে একত্ৰিত কৰি কিতাপ আকাৰত প্ৰচলন কৰে যিখন বৰ্তমানৰ কোৰআনৰ পূৰ্বসূৰী।[15]

কোৰআনৰ বিৱৰণত বাইবেল গ্ৰন্থসমূহৰ প্ৰধান ঘটনাবোৰৰ সৈতে মিল দেখা যায়। ইয়াত কিছুমান ঘটনা চমুৱাই কোৱা হৈছে, কিছুমান বহলাই কোৱা হৈছে আৰু আন কিছুমানত অন্য বিৱৰণ দিয়া হৈছে।[16][17][18] কোৰআনক পদপ্ৰদৰ্শক গ্ৰন্থ বোলা হৈছে। ইয়াত মাজে মাজে নিৰ্দিষ্ট ঐতিহাসিক ঘটনাৰ বিতং বিৱৰণ আছে আৰু প্ৰায়েই ঘটনাক্ৰমতকৈ তাৰ নৈতিক গুৰুত্বক প্ৰাধান্য দিয়া হৈছে।[19][20] শ্বৰিয়াৰ নিয়মসমূহ পালন কৰোঁতে হাদিছৰ লগতে কোৰআনৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[21] প্ৰাৰ্থনাৰ সময়ত কোৰআন কেৱল আৰবী ভাষাত পাঠ কৰা হয়।[22]

গোটেই কোৰআনক মনত ৰখাজনক হাফিজ বুলি কোৱা হয়। কিছুমান মুছলিমে কোৰআনৰ আয়াসবোৰ এক নিৰ্দিষ্ট শৈলীত পঢ়ে যিটোক তজ্‌ৱিদ বুলি কোৱা হয়। ৰমজান (ৰমাদ্বান) মাহত কিছু মুছলিমে তাৰাৱীহ প্ৰাৰ্থনাৰ সময়ত গোটেই কোৰআন পাঠ কৰে। কোৰআনৰ নিৰ্দিষ্ট পদৰ অৰ্থ জানিবলৈ অধিকাংশ মুছলিমে তাফছিৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।[23]

ব্যুৎপত্তি আৰু অৰ্থ

[সম্পাদনা কৰক]

qur'an শব্দটো কোৰআনতেই প্ৰায় ৭০ বাৰ,[24] বিভিন্ন অৰ্থ ধাৰণ কৰি প্ৰকাশ পাইছে। ই ক্ৰিয়াপদ (maṣdar) আৰবী ক্ৰিয়াৰ qara'a (قرأ) অৰ্থাৎ 'তেওঁ পঢ়িলে' বা 'তেওঁ পাঠ কৰিলে'। চিৰিয়াক সমতুল্য হৈছে qeryānā (ܩܪܝܢܐ), যিয়ে 'শাস্ত্ৰ পঠন' বা 'পাঠ'ক বুজায়।[25] কিছুমান পশ্চিমীয়া পণ্ডিতে এই শব্দটোক চিৰিয়াক ভাষাৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা বুলি গণ্য কৰিলেও গৰিষ্ঠসংখ্যক মুছলমান কৰ্তৃপক্ষই এই শব্দটোৰ উৎপত্তি নিজেই qara'a বুলি ধৰি লৈছে।[26] যিয়েই নহওক, মুহাম্মাদৰ জীৱনকাললৈকে ই আৰবী শব্দত পৰিণত হৈছিল।[26] শব্দটোৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থ হ'ল 'পাঠৰ কাৰ্য্য', যিটো কোৰআনৰ প্ৰাৰম্ভিক অংশত প্ৰতিফলিত হৈছে: "ইয়াক সংগ্ৰহ কৰা আৰু ইয়াক (qur'ānahu) আমাৰ বাবে পঢ়া।" [27]

আন আন আয়াতত এই শব্দটোৱে ‘[মহম্মদে] আবৃত্তি কৰা ব্যক্তিগত অংশ’ক বুজায়। ইয়াৰ লিটাৰ্জিকেল প্ৰসংগ কেইবাটাও অংশত দেখা যায়, উদাহৰণস্বৰূপে: "গতিকে যেতিয়া al-quran পাঠ কৰা হয়, তেতিয়া ইয়াক শুনা আৰু মৌন হৈ থাকক।" [28] তাওৰাত আৰু ইঞ্জিলৰ দৰে আন শাস্ত্ৰৰ সৈতে উল্লেখ কৰিলেও শব্দটোৱে সংহিতাকৃত শাস্ত্ৰৰ অৰ্থ গ্ৰহণ কৰিব পাৰে।[29]

এই শব্দটোৰ ঘনিষ্ঠ প্ৰতিশব্দও আছে যিবোৰ সমগ্ৰ কোৰআনত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। প্ৰতিটো প্ৰতিশব্দৰ নিজস্ব সুকীয়া অৰ্থ থাকে, কিন্তু ইয়াৰ ব্যৱহাৰ কিছুমান বিশেষ প্ৰসংগত qur'ān ৰ সৈতে মিলিব পাৰে। এনে শব্দৰ ভিতৰত kitāb ('কিতাপ'), আয়াত ('চিন'), আৰু ছূৰা ('শাস্ত্ৰ/অধ্যায়'); পিছৰ দুটা পদেও প্ৰকাশৰ এককক বুজায়। সাধাৰণতে এটা নিৰ্দিষ্ট প্ৰবন্ধ (al-), ৰ সৈতে বৃহৎ সংখ্যক প্ৰসংগত, শব্দটোক waḥy ('প্ৰকাশ'), বুলি কোৱা হয়, যিটোক ব্যৱধানত "নমাই" (tanzīl) পঠিওৱা হৈছে।[30][31] আন আন আনুষংগিক শব্দবোৰ হ’ল: জিকিৰ (‘স্মৰণ’), যিটো সোঁৱৰণী আৰু সতৰ্কবাণীৰ অৰ্থত কোৰআনক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়; আৰু হিকমাহ (‘প্ৰজ্ঞা’), কেতিয়াবা প্ৰকাশ বা ইয়াৰ অংশক বুজায়।[26][টোকা 1]

কোৰআনে নিজকে ‘বিবেচনা’ (al-furqān), ‘মাতৃ কিতাপ’ (umm al-kitāb), ‘গাইড’ (huda), ‘প্ৰজ্ঞা’ (hikmah), ‘স্মৃতি’ (dhikr), আৰু ‘অৱহী’ (tanzīl; ‘নমাই পঠিওৱা কিবা এটা’, যিয়ে কোনো বস্তুৰ উচ্চ ঠাইৰ পৰা নিম্ন ঠাইলৈ নামি অহাৰ ইংগিত দিয়ে) বুলি বৰ্ণনা কৰিছে।[32] আন এটা শব্দ হৈছে al-kitāb (‘কিতাপ’), যদিও আৰবী ভাষাত ইয়াক অন্যান্য শাস্ত্ৰ যেনে তাওৰাত আৰু ইঞ্জিলৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়। mus'haf (‘লিখিত কাম’) শব্দটো প্ৰায়ে বিশেষ কোৰআনৰ পাণ্ডুলিপিক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় যদিও কোৰআনত পূৰ্বে প্ৰকাশিত কিতাপ চিনাক্তকৰণৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[26]

ভৱিষ্যদ্বাণীমূলক যুগ

[সম্পাদনা কৰক]

ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰি ৬১০ খ্ৰীষ্টাব্দত যেতিয়া তেওঁৰ এটা বিচ্ছিন্ন আশ্ৰয়ৰ সময়ত পাহাৰলৈ গৈছিল তেতিয়া মুহাম্মদে ক্ষমতাৰ ৰাতি[33] হিৰা গুহাত তেওঁৰ প্ৰথম ওহী প্ৰকাশ পাইছিল। ইয়াৰ পিছত ২৩ বছৰৰ ভিতৰত তেওঁ সম্পূৰ্ণ প্ৰকাশ পাইছিল। ইয়াৰ পিছত ২৩ বছৰৰ ভিতৰত তেওঁ প্ৰকাশ পাইছিল। হাদিছ (মুহাম্মাদক আৰোপিত পৰম্পৰা)[টোকা 2][34] আৰু মুছলমান ইতিহাস অনুসৰি মুহাম্মাদ আৰু তেওঁৰ অনুগামীসকলে মদিনালৈ প্ৰব্ৰজন কৰি এটা স্বতন্ত্ৰ মুছলমান সম্প্ৰদায় গঠন কৰাৰ পিছত তেওঁৰ বহু সংগীক কোৰআন পাঠ কৰিবলৈ আৰু আইন শিকিবলৈ আৰু শিকাবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল, যিবোৰ দৈনিক অৱতীৰ্ণ হৈছিল। বদৰৰ যুদ্ধত বন্দী হৈ থকা কুৰাইশ্ব কিছুমানে সেই সময়ৰ সৰল লিখনী কিছুমান মুছলমানক শিকাই দিয়াৰ পিছত পুনৰ স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল। এইদৰে মুছলমানৰ এটা দল ক্ৰমান্বয়ে সাক্ষৰ হৈ উঠিল। প্ৰথমতে কোৱাৰ দৰে কোৰআনখন ফলি, হাড় আৰু খেজুৰৰ ডালৰ বহল, সমতল মূৰত লিপিবদ্ধ কৰা হৈছিল। বেছিভাগ ছূৰা (সাধাৰণতে ছূৰাহ বুলিও উচ্চাৰণ কৰা হয়) আদিম মুছলমানসকলৰ মাজত ব্যৱহৃত আছিল কাৰণ ছূন্নী আৰু ছিয়া উভয় উৎসৰ পৰা ইয়াৰ উল্লেখ অসংখ্য উক্তিত আছে, য'ত মুহাম্মাদে কোৰআনক ইছলামৰ আহ্বান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা, নামাজ কৰা আৰু আবৃত্তিৰ ধৰণৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হৈছে। কিন্তু ৬৩২ চনত মুহাম্মাদৰ ৬১–৬২ বছৰ বয়সত মৃত্যুৰ সময়ত কোৰআনৰ অস্তিত্ব কিতাপৰ ৰূপত নাছিল।[35][36][37][38][39][40] পণ্ডিতসকলৰ মাজত একমত আছে যে মুহাম্মাদে নিজেই ওহী লিখা নাছিল।[41]

পৰম্পৰাগতভাৱে মুহাম্মাদৰ প্ৰথম প্ৰকাশ বুলি বিশ্বাস কৰা ছুৰা আল-আলাকে পিছলৈ কোৰআনৰ নিয়মৰ বৰ্তমানৰ লিখন শৈলীত ৯৬ নম্বৰ স্থান লাভ কৰে।

ছহীহ আল-বুখাৰীয়ে মহম্মদক বৰ্ণনা কৰিছে যে তেওঁ ওহীবোৰক এনেদৰে বৰ্ণনা কৰিছে যে, "কেতিয়াবা ই ঘণ্টা বজাৰ দৰে (অৱিতিত) হয়" আৰু আইছাই ৰিপ'ৰ্ট কৰিছে, "মই এটা অতি ঠাণ্ডা দিনত নবীক ঈশ্বৰীয়ভাৱে অনুপ্ৰাণিত হোৱা দেখিলোঁ আৰু লক্ষ্য কৰিলোঁ যে তেওঁৰ কপালৰ পৰা ঘাম তললৈ নামি আহিছে (যেনেকৈ প্ৰেৰণা শেষ হৈছিল)।" [টোকা 3] কোৰআনৰ মতে মুহাম্মাদৰ প্ৰথম অৱতীৰ্ণৰ লগত এটা দৰ্শন আছিল। প্ৰকাশৰ এজেণ্টক "শক্তিশালী"[43] বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে, যিজনে "সৰ্বোচ্চ দিগন্তত থকাৰ সময়ত দেখাত স্পষ্ট হৈ পৰিছিল। তাৰ পিছত তেওঁ ওচৰ চাপি আহিছিল আৰু তললৈ নামি আহিছিল যেতিয়ালৈকে তেওঁ (দূৰৈত) দুটা ধনুৰ দৈৰ্ঘ্য বা তাতোকৈ ওচৰত নাছিল।" [39][44] ইছলামিক অধ্যয়নৰ পণ্ডিত ৱেলচে ইছলাম বিশ্বকোষত উল্লেখ কৰিছে যে তেওঁৰ মতে এই মুহূৰ্তবোৰত মুহাম্মাদৰ অৱস্থাৰ চিত্ৰাংকিত বৰ্ণনাক প্ৰকৃত বুলি গণ্য কৰা হ’ব পাৰে, কাৰণ এই প্ৰকাশৰ পিছত তেওঁ গুৰুতৰভাৱে বিচলিত হৈছিল। ৱেলচৰ মতে এই আক্ৰমণবোৰক তেওঁৰ চৌপাশৰ লোকে মুহাম্মাদৰ প্ৰেৰণাসমূহৰ অতিমানৱীয় উৎপত্তিৰ পতিয়ন যোগ্য প্ৰমাণ হিচাপে ল’লেহেঁতেন। কিন্তু মুহাম্মাদৰ সমালোচকসকলে তেওঁক ভূত-প্ৰেতগ্ৰস্ত মানুহ, ভৱিষ্যদ্বাণীকাৰী বা যাদুকৰ বুলি অভিযোগ কৰিছিল কাৰণ তেওঁৰ অভিজ্ঞতা প্ৰাচীন আৰবত সুপৰিচিত এনে ব্যক্তিসকলে দাবী কৰা অভিজ্ঞতাৰ সৈতে মিল আছিল। ৱেলচে অতিৰিক্তভাৱে কৈছে যে এই অভিজ্ঞতাসমূহ মুহাম্মাদৰ প্ৰাৰম্ভিক নবীত্বৰ দাবীৰ আগতে বা পিছত ঘটিছিল নেকি সেয়া অনিশ্চিত হৈ আছে।[45]

কোৰআনত মুহাম্মাদক "উম্মি",[46] বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, যাক পৰম্পৰাগতভাৱে 'নিৰক্ষৰ' বুলি ব্যাখ্যা কৰা হয়, কিন্তু ইয়াৰ অৰ্থ যথেষ্ট জটিল। আল-তাবাৰী (মৃত্যু ৯২৩)ৰ দৰে মধ্যযুগীয় ধাৰাভাষ্যকাৰসকলে এই শব্দটোৱে দুটা অৰ্থ প্ৰৰোচিত কৰে বুলি কৈছিল: প্ৰথম, সাধাৰণতে পঢ়িব বা লিখিব নোৱাৰা; দ্বিতীয়তে, আগৰ কিতাপ বা শাস্ত্ৰৰ অনভিজ্ঞতা বা অজ্ঞানতা (কিন্তু তেওঁলোকে প্ৰথম অৰ্থক অগ্ৰাধিকাৰ দিছিল)। মুহাম্মাদৰ নিৰক্ষৰতাক তেওঁৰ নবীত্বৰ প্ৰকৃততাৰ চিন হিচাপে লোৱা হৈছিল। উদাহৰণস্বৰূপে, ফখৰ আল-দিন আল-ৰাজীৰ মতে যদি মুহাম্মাদে লিখা-পঢ়াত আয়ত্ত কৰিলেহেঁতেন তেন্তে সম্ভৱতঃ তেওঁ পূৰ্বপুৰুষৰ কিতাপ অধ্যয়ন কৰা বুলি সন্দেহ কৰা হ’লহেঁতেন। ডব্লিউ মণ্টগোমেৰী ৱাটৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে উম্মিৰ দ্বিতীয় অৰ্থটো পছন্দ কৰে—তেওঁলোকে ইয়াক পূৰ্বৰ পবিত্ৰ গ্ৰন্থসমূহৰ সৈতে অচিনাকি হোৱাৰ ইংগিত দিয়ে।[39][47]

কোৰআনৰ চূড়ান্ত আয়াত ১০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ইছলামিক ধু আল-হিজ্জা মাহৰ ১৮ তাৰিখে অৱতীৰ্ণ হৈছিল, যিটো তাৰিখ মোটামুটিভাৱে ৬৩২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী বা মাৰ্চৰ সৈতে মিল খায়।

ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰি কোৰআন মহম্মদৰ ওচৰত সাতটা ভিন্ন ahruf (আহৰুফ)ত অৱতীৰ্ণ হৈছিল (অৰ্থাৎ আখৰ; অৱশ্যে ইয়াৰ অৰ্থ উপভাষা, ৰূপ, শৈলী বা ধৰণ হ’ব পাৰে)।[48] বেছিভাগ ইছলামিক পণ্ডিতে এই কথাত একমত যে এই বিভিন্ন আহৰুফবোৰ সাতটা ভিন্ন আৰবী উপভাষাত অৱতীৰ্ণ হোৱা একেটা কোৰআন আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা কোৰআনৰ অৰ্থ সলনি নহয়, যাৰ উদ্দেশ্য আছিল বিভিন্ন আৰব জনগোষ্ঠীৰ মাজত কোৰআন পাঠ আৰু মুখস্থ কৰাৰ বাবে সহজ কৰি তোলা।[49][50][51][52] ছূন্নী মুছলমানসকলে সাতটা আহৰুফ বিশ্বাস কৰিলেও কিছুমান ছিয়ায়ে সাতটা কোৰআনৰ ভিন্নতাৰ ধাৰণাক নাকচ কৰে।[53] এটা সাধাৰণ ভুল ধাৰণা হ’ল যে সাত আহৰুফ আৰু কিৰাআত একে।

কোৰআনত উল্লিখিত মহিলাসকল

[সম্পাদনা কৰক]

কোৰআনৰ ছূৰাসমূহৰ তালিকা

[সম্পাদনা কৰক]

কোৰআনত সৰ্বমোট ১১৪টা ছূৰা আছে। কোৰআনৰ ছূৰাৰ অৱস্থানক্ৰম ইছলামৰ তৃতীয় খলিফা ওচমান (ৰাঃ)ৰ নেতৃত্বত নিম্নৰূপ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়। ছূৰা সমূহৰ নামৰ কাষত বন্ধনীৰ মাজত অসমীয়া অৰ্থ দিয়া হৈছে।

ছূৰাৰ ক্ৰমিক নং অসমীয়া উচ্চাৰণ নাম (আৰবী) অসমীয়াত নামৰ অৰ্থ আয়াতৰ সংখ্যা অৱতীৰ্ণৰ স্থান অৱতীৰ্ণৰ অনুক্ৰম
আল ফাতিহা الفاتحة সূচনা মক্কা ০০৫
আল বাকাৰা البقرة চেউৰী ২৮৬ মদীনা ০৮৭
আল ইমৰাণ آل  عمران ইমৰাণৰ পৰিয়াল ২০০ মদীনা ০৮৯
আন নিচা النّساء নাৰী ১৭৬ মদীনা ০৯২
আল মায়িদাহ المآئدة খাদ্য পৰিৱেশিত টেবুল ১২০ মদীনা ১১২
আল আন'আম الانعام গৃহপালিত পশু ১৬৫ মক্কা ০৫৫
আল আৰাফ الأعراف ওখ স্থানসমূহ ২০৬ মক্কা ০৩৯
আল আনফাল الأنفال যুদ্ধত- লব্ধ সম্পদ ৭৫ মদীনা ০৮৮
আত তাওবাহ التوبة অনুশোচনা ১২৯ মদীনা ১১৩
১০ ইউনুছ يونس নবী ইউনুছ ১০৯ মক্কা ০৫১
১১ হুদ هود নবী হুদ ১২৩ মক্কা ০৫২
১২ ইউছুফ يوسف নবী ইউছুফ ১১১ মক্কা ০৫৩
১৩ আৰ ৰদ الرّعد বজ্ৰপাত ৪৩ মদীনা ০৯৬
১৪ ইব্ৰাহিম إبراهيم নবী ইব্ৰাহিম ৫২ মদীনা ০৭২
১৫ আল হিজৰ الحجر শিলাময় পাহাৰ ৯৯ মক্কা ০৫৪
১৬ আন নাহল النّحل মৌমাখি ১২৮ মক্কা ০৭০
১৭ বনী ইছৰাঈল/আল ইছৰা الإسرا ইজৰাইলৰ বংশধৰ ১১১ মক্কা ০৫০
১৮ আল কাহফ الكهف গুহা ১১০ মক্কা ০৬৯
১৯ মাৰইয়াম مريم মাৰইয়াম (নবী ঈছা/যীশুৰ মা) ৯৮ মক্কা ০৪৪
২০ ত্বা হা طه ত্বা-হা ১৩৫ মক্কা ০৪৫
২১ আল আম্বিয়া الأنبياء নবীসকল ১১২ মদীনা ০৭৩
২২ আল হাজ্জ الحجّ হজ্জ ৭৮ মদীনা ১০৩
২৩ আল মুমিনুন المؤمنون মুমিনসকল ১১৮ মদীনা ০৭৪
২৪ আন নুৰ النّور জ্যোতি ৬৪ মদীনা ১০২
২৫ আল ফুৰকান الفرقان সত্য মিথ্যাৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণকাৰী গ্ৰন্থ ৭৭ মক্কা ০৪২
২৬ আশ্ব শ্বুআৰা الشّعراء কবিসকল ২২৭ মক্কা ০৪৭
২৭ আন নামল النّمل পৰুৱা ৯৩ মক্কা ০৪৮
২৮ আল কাছাছ القصص কাহিনী ৮৮ মক্কা ০৪৯
২৯ আল আনকাবুত العنكبوت মকৰা ৬৯ মদীনা ০৮৫
৩০ আৰ ৰুম الرّوم ৰোমান জাতি ৬০ মদীনা ০৮৪
৩১ লুকমান لقمان এজন জ্ঞানী ব্যক্তি ৩৪ মক্কা ০৫৭
৩২ আছ সাজদাহ السّجدة ছিজদাহ ৩০ মদীনা ০৭৫
৩৩ আল আহজাব الْأحزاب জোট ৭৩ মদীনা ০৯০
৩৪ ছাবা سبا ৰাণী ছাবা ৫৪ মক্কা ০৫৮
৩৫ ফাতিৰ فاطر আদি স্ৰষ্টা ৪৫ মক্কা ০৪৩
৩৬ ইয়াছিন يس ইয়াছিন ৮৩ মক্কা ০৪১
৩৭ আছ ছাফ্‌ফাত الصّافات শাৰীবদ্ধভাবে থিয় দিয়া ১৮২ মক্কা ০৫৬
৩৮ ছা'দ ص আৰবী বৰ্ণ ৮৮ মক্কা ০৩৮
৩৯ আজ-ঝুমাৰ الزّمر দলবদ্ধ জনতা ৭৫ মক্কা ০৫৯
৪০ আল মুমিন/গাফিৰ غافر বিশ্বাসী ৮৫ মক্কা ০৬০
৪১ ফুচ্ছিলাত/হা-মীম ছেজদাহ فصّلت সুস্পষ্ট বিৱৰণ ৫৪ মক্কা ০৬১
৪২ আশ্ব শ্বুৰা الشّورى পৰামৰ্শ ৫৩ মক্কা ০৬২
৪৩ আজ-ঝুখৰুফ الزّخرف সোণৰ আ-অলংকাৰ ৮৯ মক্কা ০৬৩
৪৪ আদ দুখান الدّخان ধোঁৱা ৫৯ মক্কা ০৬৪
৪৫ আল জাছিয়াহ الجاثية আঁঠু লোৱা ৩৭ মক্কা ০৬৫
৪৬ আল আহক্বাফ الأحقاف বালিৰ পাহাৰ ৩৫ মক্কা ০৬৬
৪৭ মুহাম্মাদ محمّد নবী মুহাম্মাদ ৩৮ মদীনা ০৯৫
৪৮ আল ফাতাহ الفتح বিজয় (মক্কা বিজয়) ২৯ মদীনা ১১১
৪৯ আল হুজুৰাত الحجرات বাসগৃহসমূহ ১৮ মদীনা ১০৬
৫০ ক্বাফ ق আৰবী বৰ্ণ ক্বাফ ৪৫ মক্কা ০৩৪
৫১ আজ জাৰিয়াত الذّاريات বিক্ষেপকাৰী বতাহ ৬০ মক্কা ০৬৭
৫২ আত তুৰ الطّور পাহাৰ ৪৯ মদীনা ০৭৬
৫৩ আন নাজম النّجْم তৰা ৬২ মক্কা ০২৩
৫৪ আল কামাৰ القمر চন্দ্ৰ ৫৫ মক্কা ০৩৭
৫৫ ৰহমান الرّحْمن পৰম কৰুণাময় ৭৮ মদীনা ০৯৭
৫৬ আল ওয়াকিয়াহ الواقعة নিশ্চিত ঘটনা ৯৬ মক্কা ০৪৬
৫৭ আল হাদীদ الحديد লোহা ২৯ মদীনা ০৯৪
৫৮ আল মুজাদালাহ المجادلة অনুযোগকাৰিণী ২২ মদীনা ১০৫
৫৯ আল হাশ্বৰ الحشْر সমাবেশ ২৪ মদীনা ১০১
৬০ আল মুমতাহিনাহ الممتحنة নাৰী, যাক পৰীক্ষা কৰা হ'ব ১৩ মদীনা ০৯১
৬১ আছ ছাফ الصّفّ শাৰীবদ্ধ সৈন্যদল ১৪ মদীনা ১০৯
৬২ আল জুমুআ الجمعة সম্মেলন/শুক্ৰবাৰ ১১ মদীনা ১১০
৬৩ আল মুনাফিকুন المنافقون কপট বিশ্বাসীসকল/ভণ্ডলোক ১১ মদীনা ১০৪
৬৪ আত তাঘাবুন التّغابن মোহ অপসাৰণ ১৮ মদীনা ১০৮
৬৫ আত তালাক الطّلاق তালাক ১২ মদীনা ০৯৯
৬৬ আত তাহৰীম التّحريم নিষিদ্ধকৰণ ১২ মদীনা ১০৭
৬৭ আল মুল্ক الملك সাৰ্বভৌম কৰ্তৃত্ব ৩০ মক্কা ০৭৭
৬৮ আল কালাম القلم কলম ৫২ মক্কা ০০২
৬৯ আল হাক্কাহ الحآقّة নিশ্চিত সত্য ৫২ মক্কা ০৭৮
৭০ আল মাআৰিজ المعارج উন্নয়নৰ আৰোহণ ৪৪ মক্কা ০৭৯
৭১ নুহ نوح নবী নুহ ২৮ মক্কা ০৭১
৭২ আল জ্বিন الجنّ জ্বিন সম্প্ৰদায় ২৮ মক্কা ০৪০
৭৩ আল মুজাম্মিল المزّمّل বস্ত্ৰাচ্ছাদনকাৰী ২০ মক্কা ০০৩
৭৪ আল মুদ্দাচ্ছিৰ المدّشّر পোচাক পৰিহিত ৫৬ মক্কা ০০৪
৭৫ আল কিয়ামাহ القيامة পুনৰুত্থান ৪০ মক্কা ০৩১
৭৬ আদ দাহৰ/আল ইনছান الدَّهْرِ মানুহ ৩১ মদীনা ০৯৮
৭৭ আল মুৰছালাত المرسلت প্ৰেৰিত পুৰুষসকল ৫০ মক্কা ০৩৩
৭৮ আন নাবা النّبا মহাসংবাদ ৪০ মক্কা ০৮০
৭৯ আন নাজিয়াত النّزعت প্ৰচেষ্টাকাৰী ৪৬ মক্কা ০৮১
৮০ আবাছা عبس তেখেত ভ্ৰুকুটি কৰিলে ৪২ মক্কা ০২৪
৮১ আত তাকৱীৰ التّكوير অন্ধকাৰাচ্ছন্ন ২৯ মক্কা ০০৭
৮২ আল ইনফিতাৰ الانفطار বিদীৰ্ণ কৰা ১৯ মক্কা ০৮২
৮৩ আত মুতাফফিফীন المطفّفين প্ৰতাৰণা কৰা ৩৬ মক্কা ০৮৬
৮৪ আল ইন‌শ্বিকাক الانشقاق খণ্ড-বিখণ্ড কৰা ২৫ মক্কা ০৮৩
৮৫ আল বুৰূজ البروج নক্ষত্ৰপুঞ্জ ২২ মক্কা ০২৭
৮৬ আত তাৰিক الطّارق ৰাতিৰ আগন্তুক ১৭ মক্কা ০৩৬
৮৭ আল আ'লা الأعلى সৰ্বোন্নত ১৯ মক্কা ০০৮
৮৮ আল গাশ্বিয়াহ الغاشية বিহ্বলকৰ ঘটনা ২৬ মক্কা ০৬৮
৮৯ আল ফজৰ الفجر ৰাতিপুৱা ৩০ মক্কা ০১০
৯০ আল বালাদ البلد নগৰ ২০ মক্কা ০৩৫
৯১ আশ্ব শ্বামছ الشّمس সূৰ্য্য ১৫ মক্কা ০২৬
৯২ আল লাইল الليل ৰাত্ৰি ২১ মক্কা ০০৯
৯৩ আদ দুহা الضحى পূৰ্বাহ্ণৰ সূৰ্য্যকিৰণ ১১ মক্কা ০১১
৯৪ আল ইনশ্বিৰাহ الشرح বক্ষ প্ৰশস্তকৰণ মক্কা ০১২
৯৫ ত্বীন التين ডুমুৰ মক্কা ০২৮
৯৬ আলাক العلق ৰক্তপিণ্ড ১৯ মক্কা ০০১
৯৭ কদৰ القدر মহিমান্বিত মক্কা ০২৫
৯৮ বাইয়্যিনাহ البينة সুস্পষ্ট প্ৰমাণ মদীনা ১০০
৯৯ ঝিনঝাল الزلزلة ভূমিকম্প মদীনা ০৯৩
১০০ আল আদিয়াত العاديات অভিযানকাৰী ১১ মক্কা ০১৪
১০১ আল কাৰিয়াহ القارعة মহাসংকট ১১ মক্কা ০৩০
১০২ তাকাছুৰ التكاثر প্ৰাচুৰ্যৰ প্ৰতিযোগিতা মক্কা ০১৬
১০৩ আল আছৰ العصر সময় মক্কা ০১৩
১০৪ আল হুমাঝাহ الهمزة পৰনিন্দাকাৰী মক্কা ০৩২
১০৫ আল ফীল الفيل হাতী মক্কা ০১৯
১০৬ আল কুৰাইশ্ব قريش কুৰাইশ্ব গোত্ৰ মক্কা ০২৯
১০৭ আল মাঊন الماعون সাহায্য-সহায়তা মক্কা ০১৭
১০৮ আল কাউছাৰ الكوثر প্ৰাচুৰ্য মক্কা ০১৫
১০৯ আল কাফিৰূন الكافرون অবিশ্বাসী গোষ্ঠী মক্কা ০১৮
১১০ আল নাছৰ النصر স্বৰ্গীয় সাহায্য মদীনা ১১৪
১১১ লাহাব/আল মাছাদ المسد জ্বলন্ত অঙ্গাৰ মক্কা ০০৬
১১২ আল ইখলাছ الإخلاص একত্ব মক্কা ০২২
১১৩ আল ফালাক الفلق ঊষা কাল মক্কা ০২০
১১৪ আন নাছ الناس মানৱজাতি মক্কা ০২১

লগতে চাওক

[সম্পাদনা কৰক]

বাহ্যিক সংযোগ

[সম্পাদনা কৰক]

তথ্য সংগ্ৰহ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. 1.0 1.1 Nasr, Seyyed Hossein (2007). "Qurʾān". Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 2007-11-04. 
  2. Chejne, A. (1969) The Arabic Language: Its Role in History, University of Minnesota Press, Minneapolis.
  3. Nelson, K. (1985) The Art of Reciting the Quran, University of Texas Press, Austin
  4. Speicher, K. (1997) in: Edzard, L., and Szyska, C. (eds.) Encounters of Words and Texts: Intercultural Studies in Honor of Stefan Wild. Georg Olms, Hildesheim, pp. 43–66.
  5. McAuliffe, Jane Dammen (2001). "Preface". Encyclopaedia of the Qurʾān. 1. Leiden: Brill. p. x. ISBN 978-90-04-11465-4. 
  6. What Everyone Should Know About the Qur'an Ahmed Al-Laithy
  7. কোৰআনঃ ১৫/৯; প্ৰকাশকঃ Islam House
    • Chronology of Prophetic Events, Fazlur Rehman Shaikh (2001) p. 50 Ta-Ha Publishers Ltd.
    • Quran 17:105
  8. Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths, Mary Pat Fisher, 1997, page 338, I.B. Tauris Publishers.
  9. (quran:17/106)
  10. Lambert, Gray (2013). The Leaders Are Coming!. WestBow Press. পৃষ্ঠা. 287. ISBN 9781449760137. http://books.google.com/books?id=sV0mAgAAQBAJ&pg=PA287&dq=%22Muslims+believe+that+the+Quran+was+verbally+revealed%22&hl=en&sa=X&ei=e8lCVMimDZS2yASeuYHgDg&ved=0CB0Q6AEwAA#v=onepage&q=%22Muslims%20believe%20that%20the%20Quran%20was%20verbally%20revealed%22&f=false. 
  11. Roy H. Williams; Michael R. Drew (2012). Pendulum: How Past Generations Shape Our Present and Predict Our Future. Vanguard Press. পৃষ্ঠা. 143. ISBN 9781593157067. http://books.google.com/books?id=mygRHh6p40kC&pg=PA143&dq=%22Muslims+believe+that+the+Quran+was+verbally+revealed%22&hl=en&sa=X&ei=e8lCVMimDZS2yASeuYHgDg&ved=0CCMQ6AEwAQ#v=onepage&q=%22Muslims%20believe%20that%20the%20Quran%20was%20verbally%20revealed%22&f=false. [সংযোগবিহীন উৎস]
  12. Peters, F.E. (2003). The Words and Will of God. Princeton University Press. পৃষ্ঠা. 12–13. ISBN 0-691-11461-7. 
  13. Understanding the Qurán - Page xii, Ahmad Hussein Sakr - 2000
  14. Donner, Fred, "The historical context" in McAuliffe, J. D. (ed.), The Cambridge Companion to the Qur'ān (Cambridge University Press, 2006), p. 31–33.
  15. Nigosian, S.A. (2004). Islam : its history, teaching and practices ([New ed.]. সম্পাদনা). Indiana Univ. Press. পৃষ্ঠা. 65–80. ISBN 0-253-21627-3. 
  16. Wheeler, Brannon M. (2002). Prophets in the Quran: an introduction to the Quran and Muslim exegesis. Continuum. পৃষ্ঠা. 15. ISBN 978-0-8264-4956-6. 
  17. Quran 3:84
  18. Nasr (2003), p. 42[Full citation needed]
  19. (quran:2/67)
  20. Handbook of Islamic Marketing, Page 38, G. Rice - 2011
  21. Literacy and Development: Ethnographic Perspectives - Page 193, Brian V Street - 2001
  22. Apocalypse And/or Metamorphosis - Page 81, Norman Oliver Brown - 1991
  23. Wheeler, Brannon M. (2002). Prophets in the Quran: An Introduction to the Quran and Muslim Exegesis. A&C Black. পৃষ্ঠা. 2. ISBN 978-0-8264-4957-3. https://books.google.com/books?id=qIDZIep-GIQC. 
  24. "The Comprehensive Aramaic Lexicon". Hebrew Union College – Jewish Institute of Religion. http://cal.huc.edu/searchroots.php?pos=N&lemma=qryn। আহৰণ কৰা হৈছে: 31 August 2013. 
  25. 26.0 26.1 26.2 26.3 Nasr 2007
  26. সাঁচ:Qref
  27. সাঁচ:Qref
  28. See "Ķur'an, al-", Encyclopedia of Islam Online and সাঁচ:Qref
  29. সাঁচ:Qref cf.
  30. সাঁচ:Qref cf.
  31. Jaffer, Abbas; Jaffer, Masuma (2009). Quranic Sciences. ICAS press. পৃষ্ঠা. 11–15. ISBN 978-1-904063-30-8. 
  32. সাঁচ:Qref
  33. Sandıkcı, Özlem; Rice, Gillian (2011). Handbook of Islamic Marketing. Edward Elgar. পৃষ্ঠা. 38. ISBN 978-1-84980-013-6. 
  34. উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: অবৈধ <ref> টেগ; Britannica3 নামৰ refৰ বাবে কোনো পাঠ্য প্ৰদান কৰা হোৱা নাই
  35. Fisher, Mary Pat (1997). Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths (Rev. সম্পাদনা). প্ৰকাশক London: I. B. Tauris Publishers. পৃষ্ঠা. 338. 
  36. সাঁচ:Qref
  37. Tabatabae 1988, পৃষ্ঠা 98
  38. 39.0 39.1 39.2 Richard Bell (Revised and Enlarged by W. Montgomery Watt) (1970). Bell's introduction to the Qur'an. Univ. Press. পৃষ্ঠা. 31–51. ISBN 978-0-85224-171-4. 
  39. P.M. Holt, Ann K.S. Lambton and Bernard Lewis (1970). The Cambridge history of Islam (Reprint. সম্পাদনা). Cambridge Univ. Press. পৃষ্ঠা. 32. ISBN 978-0-521-29135-4. 
  40. Denffer, Ahmad von (1985). Ulum al-Qur'an: an introduction to the sciences of the Qur an (Repr. সম্পাদনা). Islamic Foundation. পৃষ্ঠা. 37. ISBN 978-0-86037-132-8. 
  41. "Translation of Sahih Bukhari, Book 1". University of Southern CaliforniaCenter for Muslim-Jewish Engagement. http://www.cmje.org/religious-texts/hadith/bukhari/001-sbt.php. 
  42. সাঁচ:Qref
  43. সাঁচ:Qref
  44. Buhl, Fr. (2012). "Muhammad". In Houtsma, M. Th.; Arnold, T. W.; Basset, R.; Hartmann, R. Encyclopedia of Islam (1 ed.). ISBN 978-90-04-08265-6. doi:10.1163/2214-871X_ei1_SIM_4746.  Unknown parameter |orig-date= ignored (help)
  45. সাঁচ:Qref
  46. Günther, Sebastian (2002). "Muhammad, the Illiterate Prophet: An Islamic Creed in the Quran and Quranic Exegesis". Journal of Quranic Studies খণ্ড 4 (1): 1–26. doi:10.3366/jqs.2002.4.1.1. ISSN 1465-3591. 
  47. "The Origins of the Variant Readings of the Qur'an" (en ভাষাত). Yaqeen Institute for Islamic Research. https://yaqeeninstitute.org/read/paper/the-origins-of-the-variant-readings-of-the-quran। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-08-15. 
  48. Philips, Abu Ameenah Bilal (2006). Tafseer Soorah Al -Hujurat (New Revised Edition 2 সম্পাদনা). International Islamic Publishing House. পৃষ্ঠা. 50–54. ISBN 9960-9677-0-0. 
  49. "Qira't and the 7 Ahruf: All You Need To Know" (en-US ভাষাত). Arabian Tongue. 2023-02-15. Archived from the original on 2024-08-15. https://web.archive.org/web/20240815070349/https://www.arabiantongue.com/qirat-and-the-7-ahruf/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-08-15. 
  50. Academy, Ulum Al-Azhar (2024-08-13). "What Is Ahruf And Qirat? | A Full Guide - Ulum Al Azhar" (en-US ভাষাত). https://ulumalazhar.com/what-is-ahruf-and-qirat/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-08-15. 
  51. "Background of 7 Ahruf (Dialects) of the Quran" (en ভাষাত). Rizqan Kareem - Most Excellent Sustenance. https://www.rizqankareem.com/introduction-to-the-quran-ndash-revelation-compilation-memorization--preservation/the-7-dialects-ahruf-in-which-the-quran-was-revealed। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-08-15. 
  52. "معهد الفتح الإسلامي يرحب بكم". www.alfatihonline.com. https://www.alfatihonline.com/en/articles/ahruf.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-08-15. 
  53. কোৰআনঃ20/117
  54. কোৰআনঃ66/10
  55. কোৰআনঃ11/79
  56. কোৰআনঃ15/71
  57. কোৰআনঃ11/71-72
  58. কোৰআনঃ12/23
  59. কোৰআনঃ12/51
  60. কোৰআনঃ28/7
  61. কোৰআনঃ28/10
  62. কোৰআনঃ28/12-13
  63. কোৰআনঃ28/26-27
  64. কোৰআনঃ28/23
  65. কোৰআনঃ28/9
  66. কোৰআনঃ66/11
  67. কোৰআনঃ27/22-44
  68. কোৰআনঃ3/35-36
  69. কোৰআনঃ19
  70. কোৰআনঃ66/12
  71. কোৰআনঃ33/6
  72. কোৰআনঃ33/32-34
  73. কোৰআনঃ33/59
  74. কোৰআনঃ58/1
  75. কোৰআনঃ111/4-5

অধিক সংযোগ

[সম্পাদনা কৰক]
শেহতীয়া অনুবাদ
পৰিচয়মূলক পাঠ
পৰম্পৰাগত কোৰানীয় মন্তব্য (তফ্‌চিৰ)
  • Al-Tabari, Jamiʿ al-bayān ʿan taʾwil al-Qurʾān, Cairo 1955–69, transl. J. Cooper (ed.), The Commentary on the Qurʾān, Oxford University Press, 1987. ISBN 978-0-19-920142-6
বিষয় অধ্যায়ন
  • Stowasser, Barbara Freyer – Women in the Qur'an, Traditions, and Interpretation, Oxford University Press; Reprint edition (June 1, 1996), ISBN 978-0-19-511148-4
  • Gibson, Dan (2011). Qur’anic Geography: A Survey and Evaluation of the Geographical References in the Qur’an with Suggested Solutions for Various Problems and Issues. Independent Scholars Press, Canada. ISBN 978-0-9733642-8-6.
  • McAuliffe, Jane Dammen (1991). Qurʼānic Christians : an analysis of classical and modern exegesis. প্ৰকাশক New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-36470-6. 
সাহিত্যিক সমালোচনা
এন‌চাইক্ল’পেডিয়া
  • Encyclopaedia of the Qur'an. Jane Dammen McAuliffe et al. (eds.) (1st সম্পাদনা). Brill Academic Publishers. 2001–2006. ISBN 978-90-04-11465-4. 
  • The Qur'an: An Encyclopedia. Oliver Leaman et al. (eds.) (1st সম্পাদনা). Routledge. 2005. ISBN 978-0-415-77529-8. 
  • Encyclopedia of the Holy Qurʼân. A. R. Agwan and N.K. Singh (eds.) (1st সম্পাদনা). প্ৰকাশক Delhi: Global Vision Publishing House. 2000–2006. ISBN 978-81-87746-00-3. 
Academic journals


উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: <ref> টেগ্‌সমূহ "টোকা" নামৰ এটা গোটৰ বাবে আছে, কিন্তু তাৰ <references group="টোকা"/> টেগ্‌ পোৱা নগ'ল