গংগাউৰ
| গংগাউৰ | |
|---|---|
 গংগাউৰ পূজা কৰা নৃত্যশিল্পী | |
| পালন কৰে | উত্তৰ আৰু পশ্চিম ভাৰতৰ হিন্দু নাৰী |
| প্ৰকাৰ | ধাৰ্মিক |
| আৰম্ভ হয় | চ'ত ৰ প্ৰথম দিন। |
| শেষ হয় | চ'ত ৰ শুক্লপক্ষ ৰ তৃতীয় দিন। |
| ২০২৪ৰ তাৰিখ | ২৫ মাৰ্চ - ১১ এপ্ৰিল |
| উদযাপন | ১৬ দিন |
| আচাৰ | ঐশ্বৰিক দম্পতী শিৱ আৰু পাৰ্বতীৰ পূজা |
| সম্পৰ্কিত | কৰ্ব চৌথ ভাৰলক্ষ্মী ব্ৰতম। |
| পৰৱৰ্তী তাৰিখ | হিন্দু কেলেণ্ডাৰ অনুসৰি |
| অৱধি | ১৬ দিন |
| সংঘটন | বছেৰেকীয়া |
| হিন্দু ধৰ্ম | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ওঁ • ব্ৰহ্মা • ঈশ্বৰ | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
|
ধৰ্মাচৰণ
| |||||||||||||||||||||||
 |
গংগাউৰ (সংস্কৃত: गणगौर, IAST: Gaṇgaura) ভাৰতৰ ৰাজস্থান ৰাজ্যত পালন কৰা এক হিন্দু উৎসৱ । [1]গংগাউৰ (সংস্কৃত:गणगौर, IAST: Gaṇagaura)হাৰিয়ানা,মধ্যপ্ৰদেশৰ মালৱা, নিমাৰ,[2] উত্তৰ প্ৰদেশৰ ব্ৰজ[3] আৰু বুণ্ডেলখণ্ড অঞ্চলত উদযাপিত এক হিন্দু উৎসৱ । গুজৰাট আৰু পশ্চিমবংগৰ কিছুমান ঠাইতো ইয়াক উদযাপন কৰা হয়। চৈত্ৰ গৌৰী ব্ৰত নামেৰে জনাজাত একেটা উৎসৱৰ এটা ভিন্নতা মহাৰাষ্ট্ৰ আৰু উত্তৰ কৰ্ণাটক ৰাজ্যত একেদিনাই পালন কৰা হয়।[4] সৌভাগ্য গৌৰী ব্ৰতম নামৰ আন এটা ভিন্নতা তেলেংগানা আৰু অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ ৰাজ্যত দেখা যায়।[5]
গংগাউৰ ৰাজস্থানৰ জনসাধাৰণৰ এক ৰঙীন আৰু অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎসৱ আৰু সমগ্ৰ ৰাজ্যতে হিন্দু চ'ত (মাৰ্চ) মাহত শিৱৰ পত্নী গৌৰী (পাৰ্বতী) দেৱীক পূজা বসন্ত, শস্য, বৈবাহিক নিষ্ঠা, দম্পতী আশীৰ্বাদ, সন্তান জন্ম দিয়াৰ বাবে উদযাপন কৰে। নাৰীসকলে অতি আগ্ৰহেৰে আৰু ভক্তিৰে ইয়াক পালন কৰে।[6] । অবিবাহিত মহিলাসকলে ভাল স্বামী পোৱাৰ বাবে দেৱীক পূজা কৰে, আনহাতে বিবাহিত মহিলাসকলে স্বামীৰ কল্যাণ, স্বাস্থ্য আৰু দীৰ্ঘায়ুৰ বাবে পূজা কৰে।[7]
ব্যুৎপত্তি[সম্পাদনা কৰক]
গণ সংস্কৃত শব্দ যাৰ অৰ্থ গোট, শিৱৰ সৈতে জড়িত, আনহাতে গৌৰী পাৰ্বতীৰ উপনাম।[8]
বিৱৰণ[সম্পাদনা কৰক]
চৈত্ৰৰ প্ৰথম দিনা অৰ্থাৎ হোলীৰ পিছদিনা আৰম্ভ হোৱা এই উৎসৱ ১৬ দিন চলি থাকে। নৱবিবাহিত ছোৱালী এজনীৰ বাবে বিয়াৰ পিছত হোৱা উৎসৱৰ ১৮ দিনৰ সম্পূৰ্ণ গতিপথ পালন কৰাটো বাধ্যতামূলক। অবিবাহিত ছোৱালীয়ে ১৬ দিনৰ সম্পূৰ্ণ সময় ৰোজা খায় আৰু দিনটোত মাত্ৰ এটা আহাৰহে খায়। চৈত্ৰৰ শুক্ল পক্ষৰ তৃতীয় দিনা (অমাৱস্যাৰ দিন আৰু পূৰ্ণিমাৰ দিনৰ মাজৰ প্ৰথম পষেক) এই উৎসৱৰ সামৰণি পৰে। গোটেই ১৮ দিনৰ সময়ছোৱাত গংগাউৰ মেলা (মেলা) অনুষ্ঠিত হয়। ৰাজস্থান, মধ্যপ্ৰদেশ, হাৰিয়ানা, আৰু গুজৰাটৰ অঞ্চলৰ সৈতে জড়িত গংগাউৰৰ সৈতে অসংখ্য লোককথা জড়িত।
এই উৎসৱৰ বাবে শিৱ আৰু পাৰ্বতীৰ মূৰ্তি (মূৰ্তি) মাটিৰে তৈয়াৰ কৰা হয়। কিছুমান ৰাজপুত পৰিয়ালত প্ৰতি বছৰে উৎসৱৰ প্ৰাকক্ষণত মাথেৰান নামৰ সুনামধন্য চিত্ৰকৰৰ দ্বাৰা স্থায়ী কাঠৰ প্ৰতিমূৰ্তি নতুনকৈ অংকন কৰা হয়। তীজ আৰু গংগাউৰৰ মূৰ্তিৰ মাজত এটা সুকীয়া পাৰ্থক্য হ’ল তীজ উৎসৱত মূৰ্তিটোত চালি থকাৰ বিপৰীতে গংগাউৰ মূৰ্তিত চালি নাথাকে।
মহিলাসকলে মেহেন্দি (মাৰ্টল পেষ্ট)ৰে ডিজাইন অংকন কৰি হাত-ভৰি সজাই তোলে। অংকন কৰা আকৃতিবোৰ সূৰ্য্য, চন্দ্ৰ আৰু তৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি সৰল ফুল বা জ্যামিতিক ডিজাইনলৈকে। গুডলিয়া হৈছে মাটিৰ পাত্ৰ, চাৰিওফালে অসংখ্য ফুটা আৰু ভিতৰত এটা লেম্প জ্বলোৱা। হোলীৰ পিছৰ ৭ তাৰিখৰ সন্ধিয়া অবিবাহিত ছোৱালীবোৰে ভিতৰত, মূৰত জ্বলি থকা দীপ লৈ পাত্ৰবোৰ লৈ ঘুদলীয়াৰ গান গাই ঘূৰি ফুৰে। বাটত নগদ ধন, মিঠাই, গুড়, ঘিউ, তেল আদিৰ সৰু সৰু উপহাৰ সংগ্ৰহ কৰে এই কাম ১০ দিন অৰ্থাৎ গংগাউৰ উৎসৱৰ সামৰণিলৈকে চলি থাকে যেতিয়া ছোৱালীবোৰে নিজৰ পাত্ৰ ভাঙি ধ্বংসাৱশেষবোৰ কুঁৱা বা টেংকিত পেলাই দিয়ে আৰু সংগ্ৰহ কৰা সংগ্ৰহৰ সৈতে ভোজ উপভোগ কৰে।
যোৱা তিনিদিনত এই উৎসৱে চৰম সীমাত উপনীত হয়। গৌৰী আৰু ইছাৰ (শিৱ)ৰ প্ৰতিমূৰ্তি বিশেষভাৱে এই অনুষ্ঠানৰ বাবে নিৰ্মিত নতুন বস্ত্ৰ পৰিধান কৰা হৈছে। অবিবাহিত ছোৱালী আৰু বিবাহিত মহিলাই ছবিবোৰ সজাই জীৱিত মূৰ্তিৰ দৰে কৰি তোলে।
দুপৰীয়াৰ কোনো শুভ সময়ত বিবাহিত মহিলাৰ মূৰত ইছাৰ আৰু গৌৰীৰ প্ৰতিমূৰ্তিৰে বাৰী, বাউদী, জোহাদ বা কুঁৱালৈ শোভাযাত্ৰা উলিয়াই অনা হয়। গৌৰীৰ স্বামীৰ ঘৰলৈ যোৱাৰ বিষয়ে গীত গোৱা হয়। প্ৰথম দুদিনলৈ পানী আগবঢ়াই ঘূৰি আহে শোভাযাত্ৰা। শেষৰ দিনটোত সকলো প্ৰতিমূৰ্তি টেংক বা কুঁৱাৰ পানীত বিসৰ্জন দি শোভাযাত্ৰাৰ সামৰণি পৰে।[9]
কিংবদন্তি[সম্পাদনা কৰক]
_(8416559160).jpg)
এই উৎসৱ (ব্ৰত কথ)ৰ আঁৰৰ কাহিনী এনেদৰে বৰ্ণনা কৰা হৈছে। এবাৰ শিৱই পাৰ্বতী আৰু নাৰদৰ কাষে কাষে পৃথিৱী ভ্ৰমণ কৰিছিল। যেতিয়া তেওঁলোকে এখন গাঁৱৰ সন্মুখীন হ’ল, তেতিয়া বসতিস্থলৰ দুখীয়া মহিলাসকলে নিজৰ পৰিচয় গম পাই যি পানী, ফল-মূল, ফুল পোৱা যায়, সেই ঐশ্বৰিক দম্পতীক সন্মান জনাই আগবঢ়াই দিলে। নাৰীসকলৰ ভক্তিত শিৱ আৰু পাৰ্বতী সন্তুষ্ট হৈছিল। পাৰ্বতীয়ে হাতৰ পানী সংগ্ৰহ কৰি মহিলাসকলৰ ওপৰত অমৃত হিচাপে ছটিয়াই স্থায়ী বিবাহৰ আশীৰ্বাদ দিলে। তেওঁলোক যোৱাৰ পিছত গাঁৱৰ ধনী মহিলাসকলে দম্পতীহালক প্ৰশংসা কৰিলে, তেওঁলোকক পছন্দৰ খাদ্যৰ প্ৰস্তাৱ দিলে। শিৱই তেওঁৰ পত্নীক সুধিলে যে তাই এই মহিলাসকলক কেনেকৈ আশীৰ্বাদ দিয়াৰ মনস্থ কৰিছে, আগতেও তাইৰ সকলো অমৃত দুখীয়া মহিলাসকলৰ ওপৰত বিতৰণ কৰিছিল। পাৰ্বতীয়ে উত্তৰ দিলে যে তেওঁ নিজৰ দৰেই সৌভাগ্যৰ ধনী মহিলাসকলক আগবঢ়াব, নিজৰ এটা আঙুলি কাটি, তেজখিনি তেওঁৰ আগৰ মহিলাসকলৰ ওপৰত ছটিয়াই, যিটো অধিক অমৃতলৈ পৰিণত হয়, তেওঁলোককো আশীৰ্বাদ দিব। এই ঘটনাৰ পিছত পাৰ্বতীয়ে ওচৰৰ নদী এখনত গা ধুই বালিৰ পৰা সৃষ্টি কৰা লিংগৰ ৰূপত শিৱক পূজা কৰিছিল। প্ৰায়শ্চিত্ত হৈ শিৱই তাইৰ সন্মুখত উপস্থিত হৈ ঘোষণা কৰিলে যে চৈত্ৰৰ পষেকৰ তৃতীয় চন্দ্ৰ দিনত তেওঁৰ পত্নী আৰু তেওঁক পূজা কৰা সকলো বিবাহিত মহিলাক স্থায়ী বিবাহ প্ৰদান কৰা হ'ব।[9]
উদযাপন[সম্পাদনা কৰক]
জয়পুৰ[সম্পাদনা কৰক]
জয়পুৰত ঘেৱৰ নামৰ মিঠা ব্যঞ্জন গংগাউৰ উৎসৱৰ বৈশিষ্ট্য। মানুহে খোৱাৰ বাবে ঘেভাৰ কিনি বন্ধু-বান্ধৱী আৰু আত্মীয়ৰ মাজত বিতৰণ কৰে। গৌৰীৰ প্ৰতিমূৰ্তিৰে এটা শোভাযাত্ৰা আৰম্ভ হয় চিটি পেলেচৰ জানানি-দেওধিৰ পৰা। ইয়াৰ পিছত ই ত্ৰিপলিয়া বজাৰ, ছোটি চাউপাৰ, গংগাউৰী বজাৰ, চৌগান ষ্টেডিয়ামৰ মাজেৰে পাৰ হৈ শেষত টলকতোৰাৰ ওচৰত একত্ৰিত হয়। এই শোভাযাত্ৰাৰ সাক্ষী হ’বলৈ সকলো শ্ৰেণীৰ লোক আহে।
উদয়পুৰ[সম্পাদনা কৰক]
উদয়পুৰত গংগাউৰৰ নামেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট ঘাট আছে। পিচোলা হ্ৰদৰ জলপৃষ্ঠত অৱস্থিত গংগাউৰ ঘাট বা গংগোৰী ঘাট। এই ঘাটে গংগাউৰ উৎসৱকে ধৰি একাধিক উৎসৱ উদযাপনৰ বাবে প্ৰধান স্থান হিচাপে কাম কৰে। গংগাউৰৰ পৰম্পৰাগত শোভাযাত্ৰা আৰম্ভ হয় চিটি পেলেচৰ পৰা, আৰু আন কেইবাটাও ঠাইৰ পৰা, যি চহৰৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ মাজেৰে পাৰ হৈ যায়। শোভাযাত্ৰাৰ নেতৃত্বত পুৰণি পালংকিন, ৰথ, ম’হৰ গাড়ী আৰু লোকশিল্পীৰ পৰিবেশন কৰা হয়। শোভাযাত্ৰা সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত ইছাৰ আৰু গৌৰীৰ মূৰ্তি এই ঘাটলৈ আনি ইয়াৰ পৰা পিচোলা হ্ৰদত বিসৰ্জন দিয়া হয়।[10]
তথ্যসূত্ৰ[সম্পাদনা কৰক]
- ↑ Publication, Mocktime. Haryana General Knowledge - A Comprehensive Coverage. by Mocktime Publication.
- ↑ Manohar, Aashi; Shah, Shampa (1996). Tribal Arts and Crafts of Madhya Pradesh. Mapin Publishing. ISBN 978-0-944142-71-4.
- ↑ Panjab University Research Bulletin: Arts. The University. 1982.
- ↑ "Chaitra Gauri Pooja". itslife.in. 2 April 2014. Retrieved 24 March 2023.
- ↑ Prayanamam (15 January 2023). "2023 Chaitra Gowri Pooja Date Timings Pooja Vidhi Kannada". Retrieved 24 March 2023.
- ↑ Publishing, Bloomsbury (13 September 2011). Religious Celebrations [2 volumes]: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations [2 volumes]. Bloomsbury Publishing USA. p. 329. ISBN 978-1-59884-206-7.
- ↑ Verma, Manish (2013). Fasts and Festivals of India. Diamond Pocket Books (P) Ltd. p. 15. ISBN 978-81-7182-076-4.
- ↑ Unnithan-Kumar, Maya (1997). Identity, Gender, and Poverty: New Perspectives on Caste and Tribe in Rajasthan. Berghahn Books. p. 228. ISBN 978-1-57181-918-5.
- ↑ "Gangaur Vrat Katha: गणगौर व्रत की कथा, भगवान शिव और देवी पार्वती की इस कथा को पढ़ने से मिलता है सुख और सौभाग्य".
- ↑ Hoskote, Arunima (22 August 2020). Heirloom Treasures: The Cultural Tapestry of India: A compilation of selected articles from India Beckons: Volume 1. Notion Press. p. 269. ISBN 978-1-64899-690-0.