বিবি আমতুছ চালাম

বিবি আমতুছ চালাম
মৃত্যু	২৯ ছেপ্টেম্বৰ, ১৯৮৫
ৰাষ্ট্ৰীয়তা	ভাৰতীয়
পেচা	সমাজ কৰ্মী
জনা যায়	মহাত্মা গান্ধীৰ শিষ্য

বিবি আমতুছ চালাম (মৃত্যুঃ ২৯ চেপ্টেম্বৰ ১৯৮৫) এগৰাকী সমাজ কৰ্মী আৰু মহাত্মা গান্ধীৰ শিষ্য আছিল, যিয়ে ভাৰত বিভাজনৰ পিছত সাম্প্ৰদায়িক হিংসাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াত আৰু বিভাজনৰ পিছত ভাৰতলৈ অহা শৰণাৰ্থীসকলৰ পুনৰ সংস্থাপনৰ ক্ষেত্ৰত সক্ৰিয় ভূমিকা পালন কৰিছিল।

প্ৰাৰাম্ভিক জীৱন

আব্দুল মজিদ খানৰ কন্যা হিচাপে জন্মগ্ৰহণ কৰা বিবি আমতুছ চালাম পাটিয়ালাৰ এটা ৰক্ষণশীল কিন্তু অভিজাত মুছলমান পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত আছিল। ১৯২৫ চনত পৰিয়ালে পূৰদাহ পালন কৰাৰ বাবে তেওঁক শিক্ষাৰ পৰা বঞ্চিত কৰা হৈছিল।

গান্ধীৰ সহযোগী

বিবি আমতুছ চালাম গান্ধীৰ ঘনিষ্ঠ সহযোগী আছিল আৰু তেওঁ তেওঁক নিজৰ কন্যা বুলি সম্বোধন কৰিছিল। ১৯৩৪ চনত গান্ধীয়ে চৰ্দাৰ পেটেললৈ লিখিছিল যে, দুৰ্বল চালামৰ "হৃদয় সোণ, কিন্তু তেওঁৰ শৰীৰ পিতলৰ"। চালাম হিন্দু-মুছলমান মিত্ৰতাৰ সমৰ্থক আছিল আৰু সেই লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ বাবে তেওঁৰ প্ৰচেষ্টাক সমৰ্থন কৰিছিল।

১৯৪৭ চনত সমগ্ৰ ভাৰততে দাঙ্গা সংঘটিত হোৱাৰ লগে লগে গান্ধীয়ে বংগ ভ্ৰমণ কৰি খং শান্ত কৰাৰ চেষ্টা কৰে। সেই ভ্ৰমণত আমতুছ চালামে তেওঁৰ লগত গৈছিল আৰু তাত শান্তি আনিবলৈ তেওঁৰ লগত ২১ দিন নোয়াখালিত উপবাসে ৰাখিছিল। গান্ধীয়ে তাইক তাতেই এৰি থৈ নোয়াখালিত গৈছিল সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতি পুনৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰচেষ্টা অব্যাহত ৰাখিবলৈ আৰু পিছলৈ কৈছিল যে "নোয়াখালিত যি শান্তি অৰ্জন হৈছে তাৰ আঁৰৰ চলন্ত মনোভাৱ আপুনি। সেয়া আছিল আৰু এতিয়াও আপোনাৰ আটাইতকৈ উল্লেখযোগ্য কাম। কেৱল আপুনিহে টিকিয়াই ৰাখিব পাৰে। তুমি য'তেই থিয় হৈছা, মোৰ ছোৱালীৰ ক্ষমতাত থিয় হৈছা, নহয়নে?"

আমতুছ চালামে বিভাজন আৰু ইয়াৰ লগত জড়িত হিংসাৰ সময়ত পাটিয়ালাত থাকিব বিচাৰিছিল, এগৰাকী যুৱতী আৰু অবিবাহিত মুছলমান মহিলা হিচাপে, সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতিৰ কাৰ্য্যক আগুৱাই নিবলৈ। ভাতৃ আৰু বহল পৰিয়ালৰ বেছিভাগেই পাকিস্তানলৈ যাবলৈ বাছি লোৱাৰ সময়তো তাই ভাৰতত থাকিবলৈ বাছি লৈছিল আৰু তেওঁলোকৰ এই কাৰ্য্যই তাইক হতাশ আৰু ক্ষুব্ধ কৰি তুলিছিল। গান্ধীয়ে তেওঁলোকৰ নিৰাপদে পশ্চিম পাকিস্তানলৈ যোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰিলে।

মৌলানা আজাদে তেওঁৰ ইণ্ডিয়া উইন্স ফ্ৰিডমত উল্লেখ কৰিছে যে মহম্মদ আলী জিন্নাৰ কোৱাইদ-ই-আজম (মহানেতা) উপাধিটো প্ৰথমে গান্ধীয়ে জনপ্ৰিয় কৰিছিল, যিয়ে আমতুছ চালামৰ পৰামৰ্শ অনুসৰণ কৰি তেওঁ জিন্নাক এইদৰে সম্বোধন কৰিছিল কাৰণ উৰ্দু প্ৰেছে তেওঁক সেই উপাধিৰে উল্লেখ কৰিছিল। আজাদে লিখিছে যে বাতৰি কাকতত প্ৰকাশিত তেওঁৰ চিঠিখনৰ পৰিণতিৰ কথা বিবেচনা নকৰাকৈ চালামৰ পৰামৰ্শ পালন কৰি গান্ধীয়ে শেষত ভাৰতীয় মুছলমানৰ আগত জিন্নাৰ কোৱাইদ বুলি ভাবমূৰ্তিক বৈধতা প্ৰদান কৰিছিল।

স্বাধীন ভাৰতৰ জীৱন

১৯৪৭-৪৮ চনৰ ভিতৰত তেওঁ বিভাজনৰ পিছত হোৱা যুদ্ধৰ সময়ত অপহৃত হাজাৰ হাজাৰ মহিলাক খালী কৰা আৰু পুনৰ্বাসনৰ কাম কৰিছিল। ইয়াত তেওঁক কংগ্ৰেছ আৰু সৰ্বভাৰতীয় মহিলা কংগ্ৰেছৰ সদস্য লজ্জাৱতী হুজাই সহায় কৰিছিল আৰু চালামে শৰণাৰ্থীক খালী কৰাত সহায় কৰিবলৈ পাকিস্তানলৈ কেইবাবাৰো ভ্ৰমণ কৰিছিল।

কস্তুৰবা সেৱা মন্দিৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰি ৰাজপুৰাত বসতি স্থাপন কৰি বাহাৱালপুৰৰ পৰা হিন্দু প্ৰব্ৰজনকাৰীক পুনৰ সংস্থাপনৰ কাম কৰে। ভাৰত চৰকাৰে যেতিয়া শৰণাৰ্থীৰ পুনৰ সংস্থাপনৰ বাবে ৰাজপুৰাত এখন টাউনশ্বিপ নিৰ্মাণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল, তেতিয়া শৰণাৰ্থী শিবিৰত থকা শিশুসকলৰ শিক্ষাৰ কাম কৰা হিন্দুস্তানী তালিমি সংঘৰ সৈতে তাই তাত কামৰ লগত জড়িত আছিল.

আশীৰ দশকত আমতুছ চালামে কাৰাগাৰ সংস্কাৰ সম্পৰ্কীয় সৰ্বভাৰতীয় সমিতিৰ স্থায়ী আমন্ত্ৰিত হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ১৯৮৫ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।