মানৱ উন্নয়ন সূচক অনুযায়ী দেশৰ তালিকা

এয়া মানৱ উন্নয়ন সূচক অনুযায়ী সকলো দেশৰ তালিকা। এই তালিকা ৰাষ্ট্ৰ সংঘৰ ডেভেলপমেণ্ট প্ৰগ্ৰেমছ হ্যুমেন ডেভেলপমেণ্ট ৰিপ'ৰ্টৰ ওপৰত আধাৰিত। শেহতীয়া ১৪ ডিচেম্বৰ ২০১৫ চনৰ অনুমানৰ মতে তৈয়াৰ কৰা হৈছে।^[2]

২০১০ চনত ইনিকুৱেলিটি-এডজাষ্টেড হ্যুমেন ডেভেলপমেণ্ট ইণ্ডেস্ক (IHDI) বা অসমতা-সজ্জিত মানৱ উন্নয়ন সূচক পৰিচত কৰা হ'ল। আই-এইচ-ডি-আই মানৱ উন্নয়নৰ প্ৰকৃত স্তৰ বুলিব পাৰি, আন হাতে, এইচ-ডি-আই "সম্ভাব্য" মানৱ উন্নয়ন সূচক বুলি অভিহিত কৰা হৈছে। সম্পূৰ্ণ সমতা অবিহনে সৰ্বোচ্চ আই-এইচ-ডি-আই লাভ কৰা সম্ভৱ নহয়।^[3]

প্ৰক্ৰিয়া

এইচ ডি আইত জন্মৰ সময়ত প্ৰত্যাশিত জীৱন-কাল, শিক্ষা আৰু জনমূৰি আয়ৰ সূচক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। প্ৰত্যাশিত জীৱন কাল অধিক দীঘল হ'লে, জনমূৰি আয় দীঘল হ'লে, শিক্ষাৰ কাল অধিক দীঘল হ'লে মানৱ উন্নয়ন সূচক অধিক হয়।

সম্পূৰ্ণ তালিকা

= বৃদ্ধি
= স্থিৰ
= হ্ৰাস

অতি উচ্চ মানৱ উন্নয়ন

স্থান		দেশ	মানৱ উন্নয়ন সূচক
২০১৪ৰ বাবে ২০১৫ৰ অনুমান ^[2]	পূৰ্বৰ বৰ্ষৰপৰা স্থান সলনি^[2]	দেশ	২০১৪ৰ বাবে ২০১৫ৰ অনুমান ^[2]	পূৰ্বৰ বৰ্ষৰপৰা স্থান সলনি ^[2]
1		নৰৱে	0.944	0.002
2		অষ্ট্ৰেলিয়া	0.935	0.002
3		ছুইজাৰলেণ্ড	0.930	0.002
4		ডেনমাৰ্ক	0.923
5		নেডাৰলেণ্ডচ	0.922	0.002
6		জাৰ্মানী	0.916	0.001
7	(2)	আয়াৰলেণ্ড	0.916	0.004
8	(1)	আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ	0.915	0.002
9	(1)	কানাডা	0.913	0.001
10	(1)	নিউজিলেণ্ড	0.913	0.002
11		ছিংগাপুৰ	0.912	0.003
12		হংকং	0.910	0.002
13		লাইচটেনষ্টাইন	0.908	0.001
14		ছুইডেন	0.907	0.002
15	(1)	যুক্তৰাজ্য	0.907	0.005
16		আইচলেণ্ড	0.899
17		দক্ষিণ কোৰিয়া	0.898	0.003
18		ইজৰাইল	0.894	0.001
19		লাক্সেমবাৰ্গ	0.892	0.002
20	(1)	জাপান	0.891	0.001
21		বেলজিয়াম	0.890	0.002
22		ফ্ৰান্স	0.888	0.001
23		অষ্ট্ৰিয়া	0.885	0.001
24		ফিনলেণ্ড	0.883	0.001
25		শ্ল’ভেনিয়া	0.880	0.001

স্থান		দেশ	মানৱ উন্নয়ন সূচক
২০১৪ৰ বাবে ২০১৫ৰ অনুমান ^[2]	পূৰ্বৰ বৰ্ষৰপৰা স্থান সলনি^[2]	দেশ	২০১৪ৰ বাবে ২০১৫ৰ অনুমান ^[2]	পূৰ্বৰ বৰ্ষৰপৰা স্থান সলনি ^[2]
26		স্পেইন	0.876	0.002
27		ইটালী	0.873
28		চেক গণৰাজ্য	0.870	0.002
29		গ্ৰীচ	0.865	0.002
30		এষ্ট’নিয়া	0.861	0.002
31		ব্ৰুণেই	0.856	0.004
32		চাইপ্ৰাছ	0.850
33	(1)	কাটাৰ	0.850	0.001
34		আন্দৰা	0.845	0.001
35	(1)	শ্ল'ভাকিয়া	0.844	0.005
36	(1)	পোলেণ্ড	0.843	0.003
37		লিথুৱানিয়া	0.839	0.002
38		মালটা	0.839	0.002
39		চৌদি আৰৱ	0.837	0.001
40		আৰ্জেণ্টিনা	0.836	0.003
41	(1)	সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত	0.835	0.002
42		চিলি	0.832	0.002
43		পৰ্তুগাল	0.830	0.002
44		হাংগেৰী	0.828	0.003
45		বাহৰেইন	0.824	0.003
46	(1)	লাটভিয়া	0.819	0.003
47	(1)	ক্ৰয়েছিয়া	0.818	0.001
48	(1)	কুৱেইট	0.816
49		মণ্টেনেগ্ৰ	0.802	0.001

উচ্চ মানৱ উন্নয়ন

স্থান		দেশ	মানৱ উন্নয়ন সূচক
২০১৪ৰ বাবে ২০১৫ৰ অনুমান ^[2]	পূৰ্বৰ বৰ্ষৰপৰা স্থান সলনি^[2]	দেশ	২০১৪ৰ বাবে ২০১৫ৰ অনুমান ^[2]	পূৰ্বৰ বৰ্ষৰপৰা স্থান সলনি ^[2]
50	(1)	বেলাৰুছ	0.798	0.002
50		ৰাছিয়া	0.798	0.001
52		ওমান	0.793	0.001
52	(1)	ৰোমানিয়া	0.793	0.002
52	(2)	উৰুগুৱে	0.793	0.003
55		বাহামাছ	0.790	0.004
56		কাজাখাস্তান	0.788	0.003
57	(1)	বাৰ্বাড'ছ	0.785
58		এণ্টিগুৱা আৰু বাৰ্বুডা	0.783	0.002
59		বুলগেৰিয়া	0.782	0.003
60	(2)	পালাউ	0.780	0.005
60		পানামা	0.780	0.003
62	(2)	মালয়েছিয়া	0.779	0.002
63	(1)	মৰিছাছ	0.777	0.002
64	(4)	ছেচেল্লেচ	0.772	0.005
64		ট্ৰিনিদাদ আৰু ট'বেগ'‎	0.772	0.001
66	(2)	ছাৰ্বিয়া	0.771
67	(1)	কিউবা	0.769	0.001
67	(1)	লেবানন	0.769	0.001
69		কষ্টা ৰিকা	0.766	0.002
69		ইৰান	0.766	0.002
71	(2)	ভেনিজুৱেলা	0.762	0.002
72		তুৰস্ক	0.761	0.002
73	(1)	শ্ৰীলংকা	0.757	0.005
74	(1)	মেক্সিকো	0.756	0.001
75	(1)	ব্ৰাজিল	0.755	0.003
76		জৰ্জিয়া	0.754	0.004
77	(2)	ছেইণ্ট কিট্টিচ আৰু নেভিচ	0.752	0.005
78	(1)	আজেৰবাইজান	0.751	0.002

স্থান		দেশ	মানৱ উন্নয়ন সূচক
২০১৪ৰ বাবে ২০১৫ৰ অনুমা ^[2]	পূৰ্বৰ বৰ্ষৰপৰা স্থান সলনি^[2]	দেশ	২০১৪ৰ বাবে ২০১৫ৰ অনুমান ^[2]	পূৰ্বৰ বৰ্ষৰপৰা স্থান সলনি ^[2]
79	(3)	গ্ৰেনেডা	0.750	0.008
80	(2)	জৰ্ডান	0.748
81		মেছেদনীয়া	0.747	0.003
81	(1)	ইউক্ৰেইন	0.747	0.001
83	(1)	আলজেৰিয়া	0.736	0.002
84	(1)	পেৰু	0.734	0.002
85		আলবেনিয়া	0.733	0.001
85	(2)	আৰ্মেনিয়া	0.733	0.002
85	(4)	বচনিয়া আৰু হাৰজেগ’ভিনা	0.733	0.004
88		ইকুৱেডৰ	0.732	0.002
89		ছেইণ্ট লুছিয়া	0.729
90	(3)	চীন	0.727	0.004
90	(1)	ফিজি	0.727	0.003
90	(5)	মংগোলিয়া	0.727	0.005
93	(2)	থাইলেণ্ড	0.726	0.002
94	(1)	ডমিনিকা	0.724	0.001
94	(11)	লিবিয়া	0.724	0.014
96		তুনিছিয়া	0.721	0.001
97		কলম্বিয়া	0.720	0.002
97	(1)	ছেইণ্ট ভিনচেণ্ট আৰু গ্ৰেনাদাইনছ	0.720	0.003
99	(1)	জামাইকা	0.719	0.002
100		টংগা	0.717	0.001
101		বেলাইজ	0.715
101	(2)	ডমিনিকান গণৰাজ্য	0.715	0.004
103	(1)	ছুৰিনাম	0.714	0.001
—	—	World	0.711	0.002
104		মালদ্বীপ	0.706	0.003
105		চামোৱা	0.702	0.001

মধ্যম মানৱ উন্নয়ন

Rank		Country	HDI
2015 estimates for 2014 ^[2]	Change in rank from previous year^[2]	Country	2015 estimates for 2014 ^[2]	Change from previous year ^[2]
106		বৎচোৱানা	0.698	0.002
107		মলডভা	0.693	0.003
108		ইজিপ্ত	0.690	0.001
109		তুৰ্কমেনিস্তান	0.688	0.006
110	(1)	গেবন	0.684	0.005
110		ইণ্ডোনেছিয়া	0.684	0.003
112	(1)	পাৰাগুৱে	0.679	0.002
113	(2)	পেলেষ্টাইন	0.677	0.002
114		উজবেকিস্তান	0.675	0.003
115		ফিলিপাইন	0.668	0.004
116	(1)	এল চালভাড’ৰ	0.666	0.002
116	(1)	দক্ষিণ আফ্ৰিকা	0.666	0.003
116	(1)	ভিয়েটনাম	0.666	0.003
119		বলিভিয়া	0.662	0.004
120	(1)	কিৰগিজস্তান	0.655	0.003
121	(1)	ইৰাক	0.654	0.003
122		কেপ ভাৰ্ডে	0.646	0.003
123		মাইক্ৰ’নেছিয়া	0.640	0.001
124		গুৱানা	0.636	0.002
125		নিকাৰাগুৱা	0.631	0.003

Rank		Country	HDI
2015 estimates for 2014 ^[2]	Change in rank from previous year^[2]	Country	2015 estimates for 2014 ^[2]	Change from previous year ^[2]
126		মৰক্কো	0.628	0.002
126	(2)	নামিবিয়া	0.628	0.003
128	(2)	গুৱেটমালা	0.627	0.001
129		তাজিকিস্তান	0.624	0.003
130	(1)	ভাৰত	0.609	0.005
131		হন্দুৰাছ	0.606	0.002
132	(2)	ভূটান	0.605	0.010
133		টিমুৰ লেষ্টে	0.595	0.006
134	(4)	ছিৰিয়া	0.594	0.013
134	(1)	ভানুৱাটু	0.594	0.002
136	(2)	কংগো	0.591	0.009
137	(1)	কিৰিবাছ	0.590	0.002
138	(1)	বিষুৱীয় গিনি	0.587	0.003
139		জাম্বিয়া	0.586	0.006
140		ঘানা	0.579	0.002
141		লাউচ	0.575	0.005
142		বাংলাদেশ	0.570	0.003
143	(1)	কম্বোডিয়া	0.555	0.005
143		চাও টমে আৰু প্ৰিন্সিপে	0.555	0.002

নিম্ন মানৱ উন্নয়ন

Rank		Country	HDI
2015 estimates for 2014 ^[2]	Change in rank from previous year^[2]	Country	2015 estimates for 2014 ^[2]	Change from previous year ^[2]
145		কেনিয়া	0.548	0.004
145	(1)	নেপাল	0.548	0.005
147		পাকিস্তান	0.538	0.002
148		ম্যানমাৰ	0.536	0.005
149		আংগলা	0.532	0.002
150	(1)	স্বাজিলেণ্ড	0.531	0.001
151		তাঞ্জানিয়া	0.521	0.005
152		নাইজেৰিয়া	0.514	0.004
153	(1)	কেমেৰুন	0.512	0.005
154	(1)	মাদাগাস্কাৰ	0.510	0.002
155	(3)	জিম্বাৱৱে	0.509	0.008
156		মৌৰিতানিয়া	0.506	0.002
156	(1)	চল’মন দ্বীপপুঞ্জ	0.506	0.001
158	(1)	পাপুৱা নিউগিনি	0.505	0.002
159	(1)	কম'ৰছ	0.503	0.002
160		য়েমেন	0.498
161		লেছথ’	0.497	0.003
162	(5)	তগ’	0.484	0.009
163	(1)	হাইটি	0.483	0.002
163		ৰুৱাণ্ডা	0.483	0.004
163	(1)	উগাণ্ডা	0.483	0.005
166	(1)	বেনিন	0.480	0.003

Rank		Country	HDI
2015 estimates for 2014 ^[2]	Change in rank from previous year^[2]	Country	2015 estimates for 2014 ^[2]	Change from previous year ^[2]
167	(2)	ছুদান	0.479	0.002
168		দীজিবৌটি	0.470	0.002
169	(2)	দক্ষিণ ছুডান	0.467	0.006
170		ছেনেগাল	0.466	0.003
171	(2)	আফগানিস্তান	0.465	0.001
172		আইভৰি ক’ষ্ট	0.462	0.004
173	(1)	মালাৱী	0.445	0.006
174	(1)	ইথিঅ'পিয়া	0.442	0.006
175	(2)	গাম্বিয়া	0.441	0.001
176		কংগো গণৰাজ্য	0.433	0.003
177		লাইবেৰিয়া	0.430	0.006
178		গুইনিয়া-বিচ্চাও	0.420	0.002
179		মালি	0.419	0.003
180		মজাম্বিক	0.416	0.003
181	(1)	ছিয়েৰা লিয়ন	0.413	0.005
182	(1)	গুইনিয়া	0.411
183	(1)	বাৰ্কিনা ফাছো	0.402	0.006
184	(1)	বুৰুণ্ডী	0.400	0.003
185	(1)	চাদ	0.392	0.004
186	(1)	এৰিট্ৰিয়া	0.391	0.001
187		চেণ্ট্ৰেল আফ্ৰিকান ৰিপাব্লিক	0.350	0.002
188		নাইজাৰ	0.348	0.003

মহাদেশ অনুযায়ী দেশৰ তালিকা

আফ্ৰিকা

১০ উচ্চতম মানৱ উন্নয়ন সূচক

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
High human development
1	মৰিছাছ	0.777
2	ছেচেল্লেচ	0.772
3	আলজেৰিয়া	0.736
4	লিবিয়া	0.724
5	তুনিছিয়া	0.721
Medium human development
6	বৎচোৱানা	0.698
7	ইজিপ্ত	0.690
8	গেবন	0.684
9	দক্ষিণ আফ্ৰিকা	0.666
10	সাঁচ:Country data Cabo Verde	0.646

১০ নিম্নতম মানৱ উন্নয়ন সূচক

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	নাইজাৰ	0.348
2	চেণ্ট্ৰেল আফ্ৰিকান ৰিপাব্লিক	0.350
3	এৰিট্ৰিয়া	0.391
4	চাদ	0.392
5	বুৰুণ্ডী	0.400
6	বাৰ্কিনা ফাছো	0.402
7	গুইনিয়া	0.411
8	ছিয়েৰা লিয়ন	0.413
9	মজাম্বিক	0.416
10	মালি	0.419

আমেৰিকা, উত্তৰ

১০ উচ্চতম মানৱ উন্নয়ন সূচক

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ	0.915
2	কানাডা	0.913
High human development
3	বাহামাছ	0.790
4	বাৰ্বাড'ছ	0.785
5	এণ্টিগুৱা আৰু বাৰ্বুডা	0.783
6	পানামা	0.780
7	ট্ৰিনিদাদ আৰু ট'বেগ'‎	0.772
8	কিউবা	0.769
9	কষ্টা ৰিকা	0.766
10	মেক্সিকো	0.756

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	হাইটি	0.483
Medium human development
2	হন্দুৰাছ	0.606
3	গুৱেটমালা	0.627
4	নিকাৰাগুৱা	0.631
5	এল চালভাড’ৰ	0.666
High human development
6	ডমিনিকান গণৰাজ্য	0.715
6	বেলাইজ	0.715
8	জামাইকা	0.719
9	ছেইণ্ট ভিনচেণ্ট আৰু গ্ৰেনাদাইনছ	0.720
10	ডমিনিকা	0.724

আমেৰিকা, দক্ষিণ

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	আৰ্জেণ্টিনা	0.836
2	চিলি	0.832
High human development
3	উৰুগুৱে	0.793
4	ভেনিজুৱেলা	0.762
5	ব্ৰাজিল	0.755
6	পেৰু	0.734
7	ইকুৱেডৰ	0.732
8	কলম্বিয়া	0.720
9	ছুৰিনাম	0.714
Medium human development
10	পাৰাগুৱে	0.679

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Medium human development
1	গুৱানা	0.636
2	বলিভিয়া	0.662
3	পাৰাগুৱে	0.679
High human development
4	ছুৰিনাম	0.714
5	কলম্বিয়া	0.720
6	ইকুৱেডৰ	0.732
7	পেৰু	0.734
8	ব্ৰাজিল	0.755
9	ভেনিজুৱেলা	0.762
10	উৰুগুৱে	0.793

এছিয়া

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	ছিংগাপুৰ	0.912
2	হংকং	0.910
3	দক্ষিণ কোৰিয়া	0.898
4	ইজৰাইল	0.894
5	জাপান	0.891
6	ব্ৰুণেই	0.856
7	চাইপ্ৰাছ	0.850
7	কাটাৰ	0.850
9	চৌদি আৰৱ	0.837
10	সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত	0.835

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	আফগানিস্তান	0.465
2	য়েমেন	0.498
3	ম্যানমাৰ	0.536
4	পাকিস্তান	0.538
5	নেপাল	0.548
Medium human development
6	কম্বোডিয়া	0.555
7	বাংলাদেশ	0.570
8	লাউচ	0.575
9	ছিৰিয়া	0.594
10	টিমুৰ লেষ্টে	0.595

ইউৰোপ

প্ৰধান প্ৰবন্ধ: List of European countries by Human Development Index

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	নৰৱে	0.944
2	ছুইজাৰলেণ্ড	0.930
3	ডেনমাৰ্ক	0.923
4	নেডাৰলেণ্ডচ	0.922
5	জাৰ্মানী	0.916
5	আয়াৰলেণ্ড	0.916
7	লাইচটেনষ্টাইন	0.908
8	ছুইডেন	0.907
8	যুক্তৰাজ্য	0.907
10	আইচলেণ্ড	0.899

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Medium human development
1	মলডভা	0.693
High human development
2	বচনিয়া আৰু হাৰজেগ’ভিনা	0.733
2	আৰ্মেনিয়া	0.733
2	আলবেনিয়া	0.733
5	ইউক্ৰেইন	0.747
5	মেছেদনীয়া	0.747
7	আজেৰবাইজান	0.751
8	জৰ্জিয়া	0.754
9	তুৰস্ক	0.761
10	ছাৰ্বিয়া	0.771

অ'চিয়েনিয়া

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	অষ্ট্ৰেলিয়া	0.935
2	নিউজিলেণ্ড	0.913
High human development
3	পালাউ	0.780
4	ফিজি	0.727
5	টংগা	0.717
6	চামোৱা	0.702
Medium human development
7	মাইক্ৰ’নেছিয়া	0.640
8	ভানুৱাটু	0.594
9	কিৰিবাছ	0.590
Low human development
10	চল’মন দ্বীপপুঞ্জ	0.506

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	পাপুৱা নিউগিনি	0.505
2	চল’মন দ্বীপপুঞ্জ	0.506
Medium human development
3	কিৰিবাছ	0.590
4	ভানুৱাটু	0.594
5	মাইক্ৰ’নেছিয়া	0.640
High human development
6	চামোৱা	0.702
7	টংগা	0.717
8	ফিজি	0.727
9	পালাউ	0.780
Very high human development
10	নিউজিলেণ্ড	0.913

অ-মহাদেশীয় প্ৰান্ত অনুযায়ী দেশৰ তালিকা

আৰব মিত্ৰগোট

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	কাটাৰ	0.850
2	চৌদি আৰৱ	0.837
3	সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত	0.835
4	বাহৰেইন	0.824
5	কুৱেইট	0.816
High human development
6	ওমান	0.793
7	লেবানন	0.769
8	জৰ্ডান	0.748
9	আলজেৰিয়া	0.736
10	লিবিয়া	0.724

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	দীজিবৌটি	0.470
2	ছুদান	0.479
3	য়েমেন	0.498
4	কম'ৰছ	0.503
5	মৌৰিতানিয়া	0.506
Medium human development
6	ছিৰিয়া	0.594
7	মৰক্কো	0.628
8	ইৰাক	0.654
9	সাঁচ:Country data Palestinian National Authority Palestine Authority	0.677
10	ইজিপ্ত	0.690

কমনৱেল্থ ৰাষ্ট্ৰসমূহ

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	অষ্ট্ৰেলিয়া	0.935
2	কানাডা	0.913
2	নিউজিলেণ্ড	0.913
4	ছিংগাপুৰ	0.912
5	যুক্তৰাজ্য	0.907
6	ব্ৰুণেই	0.856
7	চাইপ্ৰাছ	0.850
8	মালটা	0.839
High human development
9	বাহামাছ	0.790
10	বাৰ্বাড'ছ	0.785

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	ছিয়েৰা লিয়ন	0.413
2	মজাম্বিক	0.416
3	মালাৱী	0.445
4	উগাণ্ডা	0.483
4	ৰুৱাণ্ডা	0.483
6	লেছথ’	0.497
7	পাপুৱা নিউগিনি	0.505
8	চল’মন দ্বীপপুঞ্জ	0.506
9	কেমেৰুন	0.512
10	নাইজেৰিয়া	0.514

ইউৰোপ পৰিষদ

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	নৰৱে	0.944
2	ছুইজাৰলেণ্ড	0.930
3	ডেনমাৰ্ক	0.923
4	নেডাৰলেণ্ডচ	0.922
5	জাৰ্মানী	0.916
5	আয়াৰলেণ্ড	0.916
7	লাইচটেনষ্টাইন	0.908
8	ছুইডেন	0.907
8	যুক্তৰাজ্য	0.907
10	আইচলেণ্ড	0.899

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Medium human development
1	মলডভা	0.693
High human development
2	বচনিয়া আৰু হাৰজেগ’ভিনা	0.733
2	আৰ্মেনিয়া	0.733
2	আলবেনিয়া	0.733
5	ইউক্ৰেইন	0.747
5	মেছেদনীয়া	0.747
7	আজেৰবাইজান	0.751
8	জৰ্জিয়া	0.754
9	তুৰস্ক	0.761
10	ছাৰ্বিয়া	0.771

পূব এছিয়া আৰু পেচিফিক

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	অষ্ট্ৰেলিয়া	0.935
2	নিউজিলেণ্ড	0.913
3	ছিংগাপুৰ	0.912
4	হংকং	0.910
5	দক্ষিণ কোৰিয়া	0.898
6	জাপান	0.891
7	ব্ৰুণেই	0.856
High human development
8	পালাউ	0.780
9	মালয়েছিয়া	0.779
10	চীন	0.727
10	মংগোলিয়া	0.727

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	পাপুৱা নিউগিনি	0.505
2	চল’মন দ্বীপপুঞ্জ	0.506
3	ম্যানমাৰ	0.536
Medium human development
4	কম্বোডিয়া	0.555
5	লাউচ	0.575
6	কিৰিবাছ	0.590
7	ভানুৱাটু	0.594
8	টিমুৰ লেষ্টে	0.595
9	মাইক্ৰ’নেছিয়া	0.640
10	ভিয়েটনাম	0.666

ইউৰোপীয় সংঘ

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	ডেনমাৰ্ক	0.923
2	নেডাৰলেণ্ডচ	0.922
3	জাৰ্মানী	0.916
3	আয়াৰলেণ্ড	0.916
5	ছুইডেন	0.907
5	যুক্তৰাজ্য	0.907
7	লাক্সেমবাৰ্গ	0.892
8	বেলজিয়াম	0.890
9	ফ্ৰান্স	0.888
10	অষ্ট্ৰিয়া	0.885

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
High human development
1	বুলগেৰিয়া	0.782
2	ৰোমানিয়া	0.793
Very high human development
3	ক্ৰয়েছিয়া	0.818
4	লাটভিয়া	0.819
5	হাংগেৰী	0.828
6	পৰ্তুগাল	0.830
7	মালটা	0.839
7	লিথুৱানিয়া	0.839
9	পোলেণ্ড	0.843
10	শ্ল'ভাকিয়া	0.844

লা ফ্ৰেংক'ফণিৰ আন্তৰ্জাতিক সন্থা

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	মনাকো	1.074
2	ছুইজাৰলেণ্ড	0.930
3	কানাডা	0.913
4	লাক্সেমবাৰ্গ	0.892
5	বেলজিয়াম	0.890
6	ফ্ৰান্স	0.888
7	গ্ৰীচ	0.865
8	আন্দৰা	0.845
High human development
9	ৰোমানিয়া	0.793
10	মৰিছাছ	0.777

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	নাইজাৰ	0.348
2	চাদ	0.392
3	বুৰুণ্ডী	0.400
4	বাৰ্কিনা ফাছো	0.402
4	গুইনিয়া	0.411
6	গুইনিয়া-বিচ্চাও	0.420
7	কংগো গণৰাজ্য	0.433
8	আইভৰি ক’ষ্ট	0.462
9	ছেনেগাল	0.466
10	দীজিবৌটি	0.470

লেটিন আমেৰিকা

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	আৰ্জেণ্টিনা	0.836
2	চিলি	0.832
High human development
3	উৰুগুৱে	0.793
4	পানামা	0.780
5	কিউবা	0.769
6	কষ্টা ৰিকা	0.766
7	ভেনিজুৱেলা	0.762
8	মেক্সিকো	0.756
9	ব্ৰাজিল	0.755
10	পেৰু	0.734

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	হাইটি	0.483
Medium human development
2	হন্দুৰাছ	0.606
3	গুৱেটমালা	0.627
4	নিকাৰাগুৱা	0.631
5	বলিভিয়া	0.662
6	এল চালভাড’ৰ	0.666
7	পাৰাগুৱে	0.679
High human development
8	ডমিনিকান গণৰাজ্য	0.715
9	কলম্বিয়া	0.720
10	ইকুৱেডৰ	0.732

মধ্য প্ৰাচ্য আৰু উত্তৰ আফ্ৰিকা

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	ইজৰাইল	0.894
2	চাইপ্ৰাছ	0.850
2	কাটাৰ	0.850
4	চৌদি আৰৱ	0.837
5	সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত	0.835
6	বাহৰেইন	0.824
7	কুৱেইট	0.816
High human development
8	ওমান	0.793
9	লেবানন	0.769
10	ইৰান	0.766

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	দীজিবৌটি	0.470
2	ছুদান	0.479
3	য়েমেন	0.498
4	মৌৰিতানিয়া	0.506
Medium human development
5	ছিৰিয়া	0.594
6	মৰক্কো	0.628
7	ইৰাক	0.654
8	সাঁচ:Country data Palestinian National Authority Palestinian territories	0.677
9	ইজিপ্ত	0.690
High human development
10	তুনিছিয়া	0.721

উত্তৰ আটলাণ্টিক চুক্তি সন্থা

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	নৰৱে	0.944
2	ডেনমাৰ্ক	0.923
3	নেডাৰলেণ্ডচ	0.922
4	জাৰ্মানী	0.916
5	আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ	0.915
6	কানাডা	0.913
7	যুক্তৰাজ্য	0.907
8	আইচলেণ্ড	0.899
9	লাক্সেমবাৰ্গ	0.892
10	বেলজিয়াম	0.890

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
High human development
1	আলবেনিয়া	0.733
2	তুৰস্ক	0.761
3	বুলগেৰিয়া	0.782
4	ৰোমানিয়া	0.793
Very high human development
5	ক্ৰয়েছিয়া	0.818
6	লাটভিয়া	0.819
7	হাংগেৰী	0.828
8	পৰ্তুগাল	0.830
9	লিথুৱানিয়া	0.839
10	পোলেণ্ড	0.843

অৰ্থনৈতিক সহযোগ আৰু উন্নয়ন সন্থা

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	নৰৱে	0.944
2	অষ্ট্ৰেলিয়া	0.935
3	ছুইজাৰলেণ্ড	0.930
4	ডেনমাৰ্ক	0.923
5	নেডাৰলেণ্ডচ	0.922
6	জাৰ্মানী	0.916
6	আয়াৰলেণ্ড	0.916
8	আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ	0.915
9	কানাডা	0.913
9	নিউজিলেণ্ড	0.913

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
High human development
1	মেক্সিকো	0.756
2	তুৰস্ক	0.761
Very high human development
3	হাংগেৰী	0.828
4	পৰ্তুগাল	0.830
5	চিলি	0.832
6	পোলেণ্ড	0.843
7	শ্ল'ভাকিয়া	0.844
8	এষ্ট’নিয়া	0.861
9	গ্ৰীচ	0.865
10	চেক গণৰাজ্য	0.870

ইচলামীয় সহযোগ সন্থা

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	ব্ৰুণেই	0.856
2	কাটাৰ	0.850
3	চৌদি আৰৱ	0.837
4	সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত	0.835
5	বাহৰেইন	0.824
6	কুৱেইট	0.816
High human development
7	ওমান	0.793
8	কাজাখাস্তান	0.788
9	মালয়েছিয়া	0.779
10	লেবানন	0.769

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	ছোমালিয়া	0.285 (2012 est.)
2	নাইজাৰ	0.348
3	চাদ	0.392
4	বাৰ্কিনা ফাছো	0.402
5	গুইনিয়া	0.411
6	ছিয়েৰা লিয়ন	0.413
7	মজাম্বিক	0.416
8	মালি	0.419
9	সাঁচ:Country data Guinea Bissau	0.420
10	গাম্বিয়া	0.441

খাৰুৱা তেল ৰপ্তানি কৰা দেশসমূহৰ সন্থা

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	কাটাৰ	0.850
2	চৌদি আৰৱ	0.837
3	সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত	0.835
4	কুৱেইট	0.816
High human development
5	ইৰান	0.766
6	ভেনিজুৱেলা	0.762
7	আলজেৰিয়া	0.736
8	ইকুৱেডৰ	0.732
9	লিবিয়া	0.724
Medium human development
10	ইণ্ডোনেছিয়া	0.684

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Low human development
1	নাইজেৰিয়া	0.514
2	আংগলা	0.532
Medium human development
3	ইৰাক	0.654
4	ইণ্ডোনেছিয়া	0.684
High human development
5	লিবিয়া	0.724
6	ইকুৱেডৰ	0.732
7	আলজেৰিয়া	0.736
8	ভেনিজুৱেলা	0.762
9	ইৰান	0.766
Very high human development
10	কুৱেইট	0.816

পশ্চিম ইউৰোপ

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	নৰৱে	0.944
2	ছুইজাৰলেণ্ড	0.930
3	ডেনমাৰ্ক	0.923
4	নেডাৰলেণ্ডচ	0.922
5	জাৰ্মানী	0.916
5	আয়াৰলেণ্ড	0.916
7	লাইচটেনষ্টাইন	0.908
8	ছুইডেন	0.907
8	যুক্তৰাজ্য	0.907
10	আইচলেণ্ড	0.899

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	পৰ্তুগাল	0.830
2	মালটা	0.839
3	আন্দৰা	0.845
4	গ্ৰীচ	0.865
5	ইটালী	0.873
6	স্পেইন	0.876
7	ফিনলেণ্ড	0.883
8	অষ্ট্ৰিয়া	0.885
9	ফ্ৰান্স	0.888
10	বেলজিয়াম	0.890

পূব ইউৰোপ আৰু কাউকাচাচ

10 highest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Very high human development
1	শ্ল’ভেনিয়া	0.880
2	চেক গণৰাজ্য	0.870
3	এষ্ট’নিয়া	0.861
4	শ্ল'ভাকিয়া	0.844
5	পোলেণ্ড	0.843
6	লিথুৱানিয়া	0.839
7	হাংগেৰী	0.828
8	লাটভিয়া	0.819
9	ক্ৰয়েছিয়া	0.818
10	মণ্টেনেগ্ৰ	0.802

10 lowest HDIs

Rank	Country	HDI
Rank	Country	New 2015 estimates for 2014
Medium human development
1	মলডভা	0.693
High human development
2	বচনিয়া আৰু হাৰজেগ’ভিনা	0.733
2	আৰ্মেনিয়া	0.733
2	আলবেনিয়া	0.733
5	ইউক্ৰেইন	0.747
5	মেছেদনীয়া	0.747
7	আজেৰবাইজান	0.751
8	জৰ্জিয়া	0.754
9	ছাৰ্বিয়া	0.771
10	বুলগেৰিয়া	0.782

অঞ্চল আৰু গোট অনুযায়ী মানৱ উন্নয়ন সূচক

অঞ্চল বা গোট	2011 estimates মানৱ উন্নয়ন সূচক^[4]	2013 estimates মানৱ উন্নয়ন সূচক^[5]	2014 estimates HDI^[1]
অতি উচ্চ মানৱ উন্নয়ন
অতি উচ্চ মানৱ উন্নয়ন	0.889	0.905	0.890
অৰ্থনৈতিক সহযোগ আৰু বিকাশ সন্থা	0.873	0.887	0.874
উচ্চ মানৱ উন্নয়ন
লেটিন আমেৰিকা আৰু কেৰিবিয়ান	0.731	0.741	0.740
ইউৰোপ আৰু মধ্য এছিয়া	0.751	0.771	0.738
উচ্চ মানৱ উন্নয়ন	0.741	0.758	0.735
পূব এছিয়া আৰু পেচিফিক	0.671	0.683	0.703
বিশ্ব	0.682	0.694	0.702
মধ্যম মানৱ উন্নয়ন
আৰব দেশসমূহ	0.641	0.652	0.682
সৰু দ্বীপ বিকাশশীল দেশসমূহ	0.640	0.648	0.665
মধ্যম মানৱ উন্নয়ন	0.630	0.640	0.614
দক্ষিণ এছিয়া	0.548	0.558	0.588
নিম্ন মানৱ উন্নয়ন
চাব-চাহাৰাণ আফ্ৰিকা	0.463	0.475	0.502
নিম্ন মানৱ উন্নয়ন	0.456	0.466	0.493
সবাটোকৈ কম বিকশিত দেশসমূহ	0.439	0.449	0.487

শেহতীয়া প্ৰতিবেদনত অন্তৰ্ভুক্ত নোহোৱা দেশসমূহ

ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সদস্য দেশসমূহ (শেহতীয়া য়ুঃএনঃডিঃপি তথ্য)

Year		Country	HDI	Rank	Source
Publication	Data	Country	HDI	Rank	Source
Low human development
2012	2012	ছোমালিয়া	0.285	229	^[6]

ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সদস্য দেশসমূহ (য়ুঃএনঃডিঃপিয়ে গণনা নকৰা)

Year		Country	HDI	Rank	Source
Publication	Data	Country	HDI	Rank	Source
Very high human development
2015	2013	মনাকো	1.074	1	^[7]
2015	2013	ছান মাৰিণ'	0.886	26	^[7]
Medium human development
2015	2013	নাউৰু	0.652	159	^[7]
2015	2013	মাৰ্ছাল দ্বীপপুঞ্জ	0.636	163	^[7]
2015	2013	উত্তৰ কোৰিয়া	0.595	177	^[7]
2015	2013	টুভালু	0.590	178	^[7]

ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সদস্য নোহোৱা দেশসমূহ (য়ুঃএনঃডিঃপিয়ে গণনা নকৰা)

Year		Country or territory	HDI	Rank	Source
Publication	Data	Country or territory	HDI	Rank	Source
Very high human development
2016	2014	মাকাও	0.894	18	^[8]
2014	2013	টাইৱান	0.882	21	^{[nb 1]}
2013	2012	পুৱেৰ্ট’ ৰিক’	0.865	29	^[11]
2015	2013	জাৰ্ছে	0.905	10	^[7]
2015	2013	গুৱেৰনছে	0.892	17	^[7]
2015	2013	বাৰ্মুদা	0.891	21	^[7]
2015	2013	কেমেন দ্বীপপুঞ্জ	0.888	25	^[7]
2015	2013	আইল অৱ মেন	0.885	27	^[7]
2015	2013	ফাল্কলেণ্ড দ্বীপপুঞ্জ	0.883	29	^[7]
2015	2013	ভাৰ্জিন দ্বীপপুঞ্জ	0.863	38	^[7]
2015	2013	গিব্ৰালটাৰ	0.861	40	^[7]
2015	2013	মাৰ্টিনিক	0.859	41	^[7]
2015	2013	ছেইণ্ট পিয়েৰা আৰু মিকুৱেলন	0.855	42	^[7]
2015	2013	ফাৰো দ্বীপপুঞ্জ	0.854	43	^[7]
2015	2013	নিউ কেলেডনিয়া	0.852	46	^[7]
2015	2013	গুৱাম	0.844	49	^[7]
2015	2013	গুৱাদেলৌপ	0.842	50	^[7]
2015	2013	তুৰ্কছ আৰু কেইকছ দ্বীপপুঞ্জ	0.839	52	^[7]
2015	2013	আৰুবা	0.825	61	^[7]
2015	2013	Réunion	0.822	62	^[7]
2015	2013	ব্ৰিটিছ ভাৰ্জিন দ্বীপসমূহ	0.820	65	^[7]
2015	2013	Saint Martin	0.819	66	^[7]
2015	2013	ফ্ৰান্স গুৱানা	0.817	68	^[7]
2015	2013	কুৰাকাঅ’	0.812	73	^[7]
2015	2013	ছিণ্ট মাৰ্টেন	0.808	75	^[7]
2015	2013	গ্ৰীনলেণ্ড	0.803	77	^[7]
2009	2008	নৰ্ফক দ্বীপ	0.958	23	^[12]
High human development
2014	2014	কচভ’*	0.786	57	^[13]
2015	2013	আংগুইলা	0.797	78	^[7]
2015	2013	ফ্ৰান পলিনেছিয়া	0.791	80	^[7]
2015	2013	দক্ষিণ মাৰিয়ানা দ্বীপপুঞ্জ	0.755	104	^[7]
2015	2013	আমেৰিকান চমোৱা	0.735	114	^[7]
2015	2013	কুক দ্বীপসমূহ	0.728	120	^[7]
Medium human development
2015	2013	ৱাল্লিচ আৰু ফুটুনা	0.698	140	^[7]
2015	2013	মণ্টচেৰাট	0.693	142	^[7]
2015	2013	ছেইণ্ট হেলেনা	0.688	143	^[7]
2015	2013	ময়ত্তে	0.687	144	^[7]
2015	2013	নিউৱে	0.659	156	^[7]
Low human development
2015	2013	ট'কেলাউ	0.539	190	^[7]
2015	2013	পশ্চিম চাহাৰা	0.500	199	^[7]

* য়ুঃএনঃডিঃপিয়ে গণনা কৰা
টোকা: ২০০৯ৰ প্ৰকাশে মানৱ উন্নয়ন সূচকৰ পুৰণি সূত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰে

লগতে চাওক

American Human Development Project
List of African countries by Human Development Index
List of sovereign states in Europe by Human Development Index
List of sovereign states in Asia and Oceania by Human Development Index
Organization for Security and Co-operation in Europe statistics
List of countries by Human Development Index (1998)
List of countries by Human Development Index (2009)

টোকা

↑ The UN does not recognize the Republic of China (Taiwan) as a sovereign state. The HDI report does not include Taiwan as part of the People's Republic of China when calculating China's figures (see^[9]). Taiwan's government calculated its HDI to be 0.882, based on 2010 new methodology of UNDP.^[10]

তথ্য সংগ্ৰহ

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 "Human Development Report 2015 – "Sustaining Human Progress: Reducing Vulnerabilities and Building Resilience"". HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. http://hdr.undp.org/en/2015-report। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 December 2015.
↑ ^2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 ^2.13 ^2.14 ^2.15 ^2.16 ^2.17 ^2.18 ^2.19 ^2.20 ^2.21 ^2.22 ^2.23 ^2.24 ^2.25 ^2.26 ^2.27 ^2.28 ^2.29 ^2.30 ^2.31 ^2.32 "Human Development Report 2015 – "Rethinking Work for Human Development"". HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. http://hdr.undp.org/sites/default/files/2015_human_development_report.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 December 2015.
↑ Human Development Report, The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development (2010) 87
↑ "2011 Human Development Report". United Nations Development Programme. পৃষ্ঠা: 151. http://hdr.undp.org/en/data/trends/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2 November 2011.
↑ "The 2013 Human Development Report – "The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World"". HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. পৃষ্ঠাসমূহ: 144–147. http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2013/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2 March 2013.
↑ "Human Development Report - Somalia 2012". UNDP. 2012. http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/242/somalia_report_2012.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-12-18.
↑ ^7.00 ^7.01 ^7.02 ^7.03 ^7.04 ^7.05 ^7.06 ^7.07 ^7.08 ^7.09 ^7.10 ^7.11 ^7.12 ^7.13 ^7.14 ^7.15 ^7.16 ^7.17 ^7.18 ^7.19 ^7.20 ^7.21 ^7.22 ^7.23 ^7.24 ^7.25 ^7.26 ^7.27 ^7.28 ^7.29 ^7.30 ^7.31 ^7.32 ^7.33 ^7.34 ^7.35 ^7.36 ^7.37 ^7.38 ^7.39 ^7.40 Quality of Life, Balance of Powers, and Nuclear Weapons (2015) Avakov, Aleksandr Vladimirovich. Algora Publishing, 1 Apr 2015.
↑ The UN does not calculate the HDI of Macau. The government of Macau calculates its own HDI.Macau in Figures, 2016
↑ Human Development Reports
↑ "2011中華民國人類發展指數 (HDI)" (Chinese ভাষাত) (PDF). Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C.. 2011. http://www.dgbas.gov.tw/public/Data/491716362790WG0X9I.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2011-11-21.
↑ Fuente-Ramírez, Ricardo. [1]An Approximation of Puerto Rico's Human Development Index, Caribbean Studies, University of Puerto Rico, 2014.
↑ Filling Gaps in the Human Development Index Archived 2011-10-05 at the Wayback Machine, United Nations ESCAP, February 2009
↑ "Human Development Report - Kosovo 2014". UNDP. 2014. http://hdr.undp.org/sites/default/files/khdr2014english.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-12-18.

[11] The UN does not recognize the Republic of China (Taiwan) as a sovereign state. The HDI report does not include Taiwan as part of the People's Republic of China when calculating China's figures (see^[9]). Taiwan's government calculated its HDI to be 0.882, based on 2010 new methodology of UNDP.^[10]

[UNDP2014-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 "Human Development Report 2015 – "Sustaining Human Progress: Reducing Vulnerabilities and Building Resilience"". HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. http://hdr.undp.org/en/2015-report। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 December 2015.

[UNDP2015-2] 2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 ^2.13 ^2.14 ^2.15 ^2.16 ^2.17 ^2.18 ^2.19 ^2.20 ^2.21 ^2.22 ^2.23 ^2.24 ^2.25 ^2.26 ^2.27 ^2.28 ^2.29 ^2.30 ^2.31 ^2.32 "Human Development Report 2015 – "Rethinking Work for Human Development"". HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. http://hdr.undp.org/sites/default/files/2015_human_development_report.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 December 2015.

[3] Human Development Report, The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development (2010) 87

[UNDP1-4] "2011 Human Development Report". United Nations Development Programme. পৃষ্ঠা: 151. http://hdr.undp.org/en/data/trends/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2 November 2011.

[UNDP2013-5] "The 2013 Human Development Report – "The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World"". HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. পৃষ্ঠাসমূহ: 144–147. http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2013/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2 March 2013.

[6] "Human Development Report - Somalia 2012". UNDP. 2012. http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/242/somalia_report_2012.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-12-18.

[Quality-7] 7.00 ^7.01 ^7.02 ^7.03 ^7.04 ^7.05 ^7.06 ^7.07 ^7.08 ^7.09 ^7.10 ^7.11 ^7.12 ^7.13 ^7.14 ^7.15 ^7.16 ^7.17 ^7.18 ^7.19 ^7.20 ^7.21 ^7.22 ^7.23 ^7.24 ^7.25 ^7.26 ^7.27 ^7.28 ^7.29 ^7.30 ^7.31 ^7.32 ^7.33 ^7.34 ^7.35 ^7.36 ^7.37 ^7.38 ^7.39 ^7.40 Quality of Life, Balance of Powers, and Nuclear Weapons (2015) Avakov, Aleksandr Vladimirovich. Algora Publishing, 1 Apr 2015.

[8] The UN does not calculate the HDI of Macau. The government of Macau calculates its own HDI.Macau in Figures, 2016

[9] Human Development Reports

[10] "2011中華民國人類發展指數 (HDI)" (Chinese ভাষাত) (PDF). Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C.. 2011. http://www.dgbas.gov.tw/public/Data/491716362790WG0X9I.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2011-11-21.

[12] Fuente-Ramírez, Ricardo. [1]An Approximation of Puerto Rico's Human Development Index, Caribbean Studies, University of Puerto Rico, 2014.

[UN_Escap-13] Filling Gaps in the Human Development Index Archived 2011-10-05 at the Wayback Machine, United Nations ESCAP, February 2009

[14] "Human Development Report - Kosovo 2014". UNDP. 2014. http://hdr.undp.org/sites/default/files/khdr2014english.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-12-18.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[nb 1]

[11]

[12]

[13]

[9]

[10]